Το 2021 η Χάλκη μπαίνει στο πιλοτικό πρόγραμμα “GR-Eco Islands” με στόχο την Πράσινη και Βιώσιμη ανάπτυξη. Ένα χρόνο μετά γίνεται το πρώτο πρότυπο νησί ενεργειακής μετάβασης, αποσπά ελληνικά και ευρωπαϊκά βραβεία, γίνεται πηγή έμπνευσης και απτό παράδειγμα. Σήμερα, δύο χρόνια μετά, συζητώ με τον Δήμαρχο της Χάλκης Άγγελο Φραγκάκη με ενδιαφέρον για το τι άφησε αυτή η διαδρομή και πως θα συνεχιστεί. Προκύπτει μια κουβέντα αισιοδοξίας, ενδυνάμωσης, δέσμευσης και αποτελέσματος στην «πράσινη» υπόθεση, με πρωταγωνιστές -τελικά- τους κατοίκους του νησιού.
Το 2021 η Χάλκη μπήκε στον δρόμο της Βιώσιμης Ανάπτυξης και της Κλιματικής Ουδετερότητας μέσα από το πρόγραμμα «GR-Eco Islands». Από τότε έως σήμερα, μετατράπηκε σε ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης και Πράσινης Μετάβασης. Πώς ήταν αυτή η διαδρομή και τι εμπειρία σας έδωσε;
Πράγματι, η Χάλκη αποτελεί σήμερα ένα λαμπρό παράδειγμα για το πώς ένα νησί μπορεί να γίνει μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης και Πράσινης Μετάβασης. Ξεκινήσαμε το 2021 όταν η Χάλκη εντάχθηκε πιλοτικά στο εθνικό πρόγραμμα «GR-Eco Islands», με στόχο να υιοθετήσει βιώσιμες πρακτικές και να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Μέσα από αυτήν την προσπάθεια δείξαμε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη και η κλιματική ουδετερότητα είναι εφικτές ακόμη και σε μικρά νησιά, κι έτσι σήμερα η Χάλκη αποτελεί ένα πρότυπο για άλλα νησιά και κοινότητες που θέλουν να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές και να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Η διαδρομή ωστόσο δεν ήταν εύκολη. Το νησί αντιμετώπισε διάφορες προκλήσεις, όπως η χρηματοδότηση, μιας και η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών απαιτεί σημαντικές επενδύσεις. Σημαντικό επίσης ζήτημα ήταν η τεχνογνωσία που τότε δεν είχαμε, όπως π.χ. στα φωτοβολταϊκά και τα ηλεκτρικά οχήματα. Και φυσικά η αλλαγή νοοτροπίας που έπρεπε να γίνει, τόσο από τους κατοίκους όσο και από τους επισκέπτες. Όπως όμως μπορούμε να δούμε, παρά τις προκλήσεις, η Χάλκη κατάφερε να υλοποιήσει με επιτυχία το πρόγραμμά της, να πετύχει τους στόχους της και να μετατραπεί σε ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.
Πόσο και σε ποιους τομείς ωφελήθηκε το νησί από αυτήν τη μετάβαση;
Από τότε έως σήμερα, η Χάλκη έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο σε διάφορους τομείς και ευρωπαϊκούς στόχους πολύ σημαντικούς για την Κλιματική Ουδετερότητα. Στον τομέα της ενέργειας έχουμε καταφέρει να καλύψουμε το 100% των αναγκών μας με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δηλαδή με τη χρήση της ενέργειας από το φωτοβολταΐκό μας πάρκο. Στον τομέα των μεταφορών έχουμε μειώσει τα οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης αντικαθιστώντας τα με ηλεκτρικά.
Στη διαχείριση των απορριμμάτων υιοθετήσαμε ένα σύστημα ανακύκλωσης και ξεκινάμε την κομποστοποίηση, μειώνοντας έτσι σημαντικά τα απόβλητα που καταλήγουν σε χωματερές.
Τέλος, στο κομμάτι του τουρισμού που αποτελεί και τη βασική πηγή εσόδων του νησιού προωθούμε τον βιώσιμο τουρισμό, δηλαδή έναν τουρισμό με σεβασμό στο περιβάλλον και την τοπική κοινωνία. Και παρότι πολλοί στον τουριστικό τομέα βλέπουν με προβληματισμό τον βιώσιμο τουρισμό, θα σας έλεγα ότι για τη Χάλκη η επιλογή αυτή μας έδωσε μία αύξηση 500% τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Επίσης θα έλεγα ότι η επιτυχία της Χάλκης είναι ταυτόχρονα και ένα παράδειγμα άριστης συνεργασίας όλων των ενδιαφερομένων μερών, τοπικών και ευρωπαϊκών δρώντων.
Δηλαδή πόσο «ευρωπαϊκό» και πόσο «τοπικό» είναι αυτό το μείγμα της επιτυχίας;
Είναι ένας συνδυασμός ευρωπαϊκής και τοπικής προσπάθειας. Από τη μία υπήρξαν σημαντικά οφέλη από την υποστήριξη της ΕΕ, από ευρωπαϊκές πολιτικές και πρωτοβουλίες για την κλιματική αλλαγή και την πράσινη ανάπτυξη. Από την άλλη, οφείλεται σε εξίσου μεγάλο βαθμό στην τοπική κοινωνία, την ενεργή συμμετοχή και τη δέσμευση σε αυτήν την προσπάθεια. Οι κάτοικοι αγκάλιασαν με ενθουσιασμό το όραμα της πράσινης ανάπτυξης και συμμετείχαν στην υλοποίηση των απαραίτητων αλλαγών. Η τοπική κοινότητα δημιούργησε δικές της πρωτοβουλίες και λύσεις, προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες του νησιού.
Από ό,0τι φαίνεται η Χάλκη θα επιτύχει τον στόχο της Κλιματικής Ουδετερότητας έως το 2050 και τον ενδιάμεσο του 55% έως το 2030 (Fit for 55%). Πόσο αισιόδοξος είστε ότι αυτοί οι δύο στόχοι θα επιτευχθούν και ως εθνικοί στόχοι;
Συμμερίζομαι κι εγώ την εκτίμηση ότι θα πετύχουμε την Κλιματική Ουδετερότητα το 2050 και τους ενδιάμεσους στόχους για το 2030. Το νησί έχει ήδη κάνει πολύ σημαντικά βήματα. Εκτός από την παραγωγή καθαρής ενέργειας, τα ηλεκτρικά οχήματα και τις βιώσιμες πρακτικές στη διαχείριση απορριμμάτων που σας ανέφερα πριν, έχουμε εγκαταστήσει «έξυπνα» συστήματα δημόσιου φωτισμού, και ύδρευσης και υιοθετούμε συνεχώς «πράσινες» πρακτικές. Επιπλέον όμως, και αυτό είναι το πιο σημαντικό, έχουμε καλλιεργήσει μια ισχυρή περιβαλλοντική συνείδηση στους κατοίκους και στους επισκέπτες. Αυτό, σε συνδυασμό με την υποστήριξη της Ελληνικής κυβέρνησης και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, δίνει τη μεγαλύτερη αισιοδοξία για την επίτευξη των στόχων του 2050 και του 2030. Είμαι πεπεισμένος ότι με συνεργασία και δέσμευση η Χάλκη μπορεί να συνεχίσει ως πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης.
Τώρα όσον αφορά το σύνολο της χώρας, χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη. Αλλά πιστεύω ότι σιγά-σιγά όλοι μας συνειδητοποιούμε ότι είναι μονόδρομος η Κλιματική Ουδετερότητα.
Πριν λίγο καιρό ξεκίνησε τα ταξίδια του και το πρώτο ηλεκτροκίνητο σκάφος της Χάλκης, με τη διαχείρισή του να ανήκει στην Ενεργειακή Κοινότητα Χάλκης. Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Η έναρξη λειτουργίας του πρώτου ηλεκτροκίνητου σκάφους αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της βιώσιμης μετακίνησης στο νησί, κάτι που είναι κομβικό για εμάς. Ο «Άγιος Νικιός» είναι ένα σκάφος το οποίο κινείται εξ ολοκλήρου από τον ήλιο και είναι κατασκευασμένο με την παραδοσιακή τέχνη της Ξυλοναυπηγικής. Είμαστε πολύ περήφανοι για την απόκτησή του.
Μερικά από τα επόμενα βήματά μας είναι η αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και η επέκταση του στόλου ηλεκτροκίνητων οχημάτων, τόσο για δημόσια όσο και για ιδιωτική χρήση. Θα συνεχίσουμε στη βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων με σκοπό τη μείωση και την ανακύκλωση σε μεγαλύτερο ποσοστό. Η παραγωγή ενέργειας από τα κύματα της θάλασσας είναι ανάμεσα στους επόμενους μεγάλους στόχους μας. Και τέλος, η προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών που ενδιαφέρονται για τον οικοτουρισμό, τη διατροφή βασισμένη στο φρέσκο ψάρι και τις παραδοσιακές συνταγές, την πεζοπορία, τις υπαίθριες δραστηριότητες και όλα εκείνα που το νησί μας μπορεί να προσφέρει μαζί με την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό του.