Η Χαμάς, η οποία κυβερνά τη Λωρίδα της Γάζας από το 2007, εξαπέλυσε επίθεση στο εσωτερικό του Ισραήλ το Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2023, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους και παίρνοντας άλλους ομήρους. Η άνευ προηγουμένου παραβίαση των συνόρων του Ισραήλ έγινε από μαχητές της οργάνωσης, εντός συνοριακών κοινοτήτων και στρατιωτικών εγκαταστάσεων, συγκλονίζοντας το Ισραήλ και τους συμμάχους του και θέτοντας ερωτήματα σχετικά με τις δυνατότητες και τη στρατηγική της οργάνωσης.
Τι είναι η Χαμάς;
Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1987 από τον Σεΐχη Αχμέντ Γιασίν, ένα Παλαιστίνιο πρόσφυγα που ζούσε στη Γάζα, κατά τη διάρκεια της πρώτης ιντιφάντα (εξέγερσης), η οποία χαρακτηρίστηκε από εκτεταμένες διαμαρτυρίες κατά της κατοχής του Ισραήλ.
Η Χαμάς είναι το αραβικό ακρωνύμιο για το «Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης» και σηματοδοτεί τους πρώιμους δεσμούς της οργάνωσης με μια από τις πιο εξέχουσες ομάδες του σουνιτικού κόσμου, τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, που ιδρύθηκε στην Αίγυπτο τη δεκαετία του 1920. Ωστόσο, υπάρχει και η λέξη «Χαμάς» στο αραβικό λεξιλόγιο, που μεταφράζεται ως «φωτιά» ή «επανεκκίνηση», σε μία προφανή σημειολογική επιλογή από τους «νονούς» της οργάνωσης.
Η Χαμάς έχει ορκιστεί να εξολοθρεύσει το Ισραήλ και είναι υπεύθυνη για πολλές βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας και για θανατηφόρες επιθέσεις σε πολίτες και Ισραηλινούς στρατιώτες.
Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει τη Χαμάς τρομοκρατική ομάδα από το 1997. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες δυτικές χώρες επίσης τη θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση.
Η Χαμάς κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του 2006 και το 2007 απέκτησε βίαια τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας παίρνοντας την εξουσία από τη διεθνώς αναγνωρισμένη Παλαιστινιακή Αρχή. Η Παλαιστινιακή Αρχή, στην οποία κυριαρχεί το αντίπαλο παλαιστινιακό κίνημα, της οργάνωσης Φατάχ (που σημαίνει Ειρήνη), η οποία διαχειρίζεται άλλες ημιαυτόνομες περιοχές της κατεχόμενης από το Ισραήλ Δυτικής Όχθης.
Το Ισραήλ απάντησε στην κατάληψη της εξουσίας από την Χαμάς με αποκλεισμό στη Γάζα, περιορίζοντας τις μετακινήσεις ανθρώπων και αγαθών μέσα και έξω από το έδαφός της, σε μία κίνηση που χαρακτηρίζει ως απαραίτητη για να αποτρέψει την συγκέντρωση όπλων από την οργάνωση. Ο αποκλεισμός έχει ρημάξει κυριολεκτικά την οικονομία της Γάζας και οι Παλαιστίνιοι κατηγορούν το Ισραήλ για συλλογική τιμωρία.
Με τα χρόνια, η Χαμάς έλαβε υποστήριξη από αραβικές χώρες, όπως το Κατάρ και η Τουρκία. Πρόσφατα, έχει πλησιάσει το Ιράν και τους συμμάχους του.
Ποιοί είναι οι ηγέτες της Χαμάς;
Ο ιδρυτής και πνευματικός ηγέτης της Χαμάς, Αχμέντ Γιασίν, ήταν ένας παράλυτος ιμάμης που χρησιμοποιούσε αναπηρικό καροτσάκι. Πέρασε χρόνια στις ισραηλινές φυλακές και επέβλεψε την ίδρυση της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, η οποία πραγματοποίησε την πρώτη της επίθεση αυτοκτονίας το 1993.
Οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν βάλει στο στόχαστρο τους ηγέτες της Χαμάς όλα αυτά τα χρόνια, σκοτώνοντας τελικά τον Γιασίν το 2004.
Ο Χάλεντ Μασάλ, ένα εξόριστο μέλος της Χαμάς που επέζησε μιας προηγούμενης ισραηλινής απόπειρας δολοφονίας, έγινε ο αρχηγός της οργάνωσης αμέσως μετά.
Ο Γιαχία Σινουάρ, στη Γάζα, και ο Ισμαήλ Χανίγια, ο οποίος ζει εξόριστος, είναι οι σημερινοί ηγέτες της Χαμάς. Επανευθυγράμμισαν την ηγεσία της ομάδας με το Ιράν και τους συμμάχους του, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ του Λιβάνου. Από τότε, πολλοί από τους ηγέτες της ομάδας μετακόμισαν στη Βηρυτό.
Ο Χανίγια είναι ο άνθρωπος που εκτιμάται ότι έδωσε την διαταγή για να εκτελεστεί η επίθεση εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Ζει στο Κατάρ
Σε ένα βίντεο (παρακάτω) που αναρτήθηκε στο «X» (πρώην Twitter) λίγες ώρες μετά την επίθεση, ο Χανίγια εμφανίζεται να εισπράττει συγχαρητήρια από συνεργάτες του και στη συνέχεια να προσεύχεται μαζί τους, αρχίζοντας με τις λέξεις «Αλάχου Ακμπάρ».
Τι θέλει να πετύχει η Χαμάς;
Η Χαμάς ανέκαθεν υποστήριζε τη βία ως μέσο για την απελευθέρωση των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών και ζητούσε τον αφανισμό του Ισραήλ.
Η Χαμάς έχει πραγματοποιήσει βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας και επί χρόνια εκτοξεύει δεκάδες χιλιάδες ρουκέτες από τη Γάζα προς το Ισραήλ. Δημιούργησε επίσης ένα δίκτυο από σήραγγες, οι οποίες εκτείνονται από τη Γάζα στην Αίγυπτο για λαθρεμπόριο όπλων (παρακάμπτοντας τους συνοριακούς ελέγχους και τους συνοριοφύλακες), ενώ οι ίδιες σήραγγες χρησιμοποιούνται για μεταφορά πυρομαχικών με στόχο τις επιθέσεις εντός του Ισραήλ.
Τα τελευταία χρόνια, η Χαμάς φαινόταν να επικεντρώνεται περισσότερο στη διαχείριση της Γάζας παρά σε μία επίθεση στο Ισραήλ.
Σε δεύτερο βίντεο που υπογράφει ο ίδιος ως «Αρχηγός της Χαμάς» - και πάλι στις 7 Οκτωβρίου 2023, λίγες ώρες μετά την επίθεση της Χαμάς και τον ποταμό αίματος στο Ισραήλ - ο Χανίγια ευχαριστεί επισήμως το Ιράν για τα όπλα και την υποστήριξή του (αγγλικοί υπότιτλοι). Συγκεκριμένα αναφέρει: «...και δεν μπορώ παρά να ευχαριστήσω αυτούς που μας προσέφεραν χρήματα και όπλα για την γενναία αντίσταση. Την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, που δεν φείδεται χρημάτων, όπλων και τεχνικής βοήθειας. Ευχαριστούμε».
Γιατί τώρα η επίθεση;
Tα τελευταία χρόνια, το Ισραήλ έχει συνάψει ειρηνευτικές συμφωνίες με αραβικές χώρες χωρίς να χρειάζεται να κάνει παραχωρήσεις στη σύγκρουσή του με τους Παλαιστίνιους. Οι ΗΠΑ προσπάθησαν πρόσφατα να μεσολαβήσουν σε μια συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, ενός σκληρού αντιπάλου των Ιρανών υποστηρικτών της Χαμάς.
Εν τω μεταξύ, η νέα ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ εργαζόταν για να εδραιώσει τους ισραηλινούς οικισμούς στη Δυτική Όχθη παρά την παλαιστινιακή αντίθεση.
Οι ηγέτες της Χαμάς λένε ότι η ισραηλινή καταστολή μαχητών στη Δυτική Όχθη, η συνέχιση της ανέγερσης οικισμών —τους οποίους η διεθνής κοινότητα θεωρεί παράνομους— χιλιάδων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές και ο συνεχιζόμενος αποκλεισμός της Γάζας την ώθησε να επιτεθεί.
Οι ηγέτες του λένε ότι εκατοντάδες από τους 40.000 μαχητές του συμμετείχαν στην επίθεση. Το Ισραήλ λέει ότι η ομάδα έχει περίπου 30.000 μαχητές και ένα οπλοστάσιο ρουκετών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων με βεληνεκές περίπου 250 χιλιομέτρων (155 μίλια), και μη επανδρωμένα drones.
με πληροφορίες Associated Press