Χριστόψωμο ή γεννόπιτα όπως λέγεται στην Κύπρο, το ψωμί που οι νοικοκυρές βάζουν όλη τους τη φροντίδα και τα καλύτερα υλικά του σπιτιού.
Στη χώρα μας είναι έθιμο να ξεκινά το γεύμα των Χριστουγέννων με τον νοικοκύρη να σταυρώνει με ευλάβεια το χριστόψωμο και να το μοιράζει στην οικογένεια.
Είναι το ψωμί της ευλογίας, της προσφοράς, των συμβόλων και της χριστιανικής πίστης.
Συνήθως είναι στρογγυλό καρβέλι ή κουλούρα, ενώ πάντα φέρει το σύμβολο του σταυρού. Άλλοτε είναι λιτό, πασπαλισμένο με σουσάμι, ένα καρύδι στο κέντρο ως σύμβολο ευκαρπίας και το σύμβολο του σταυρού. Άλλοτε είναι πλούσια στολισμένο με διάφορα κεντίδια από ζύμη. Τα στολίδια ή «πλουμίδια» όπως ονομάζονται, είναι σύμβολα που εκφράζουν την ευγνωμοσύνη και τις προσδοκίες των νοικοκύρηδων για ευμάρεια και καλοτυχία.
Η παρασκευή του χριστόψωμου είναι ένα έθιμο βαθιά ριζωμένο στην ελληνική παραδοσιακή κουλτούρα. Σε κάθε τόπο ανάλογα με τις γεωργικές ασχολίες και την επαγγελματική ενασχόληση, η κάθε νοικοκυρά έφτιαχνε πλουμίδια - κεντίδια με σχήματα από ζώα, στάχυα, σταφύλια κ.α.
Τόσο η διακόσμηση όσο και ο τρόπος παρασκευής του χριστόψωμου διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή. Εξαιτίας της ιερότητας αυτού του ψωμιού κάθε νοικοκυρά έβαζε όλη της την τέχνη και για την παρασκευή του χρησιμοποιούσαν το καλύτερο αλεύρι του σπιτιού, κοσκινισμένο με το πιο ψιλό κόσκινο ώστε από τους αλεσμένους κόκκους του σιταριού να αφαιρεθεί τελείως το πίτουρο.
Στη συνταγή που σας προτείνω χρησιμοποιώ αλεύρι πολυτελείας Τ. 55%, δηλαδή αλεύρι που προέρχεται από μαλακά σιτάρια υψηλής ποιότητας, που έχει αφαιρεθεί σχεδόν όλο το πίτουρο.
Ο στολισμός είναι απλός με καρύδι και σουσάμι και φυσικά με το σύμβολο του σταυρού που έχει γίνει με πλεξούδες ζύμης. Οι πλεξούδες μοιάζουν με στάχυα.
Η ζύμη έχει αρωματιστεί με κανέλα, αστεροειδή γλυκάνισο, γαρίφαλο και έχει μια ελαφριά γλυκιά γεύση από μέλι.
Στην περιοχή της Χαλκιδικής είναι έθιμο «το μέλωμα του Χριστού». Την παραμονή των Χριστουγέννων φτιάχνουν χριστόψωμο το οποίο αλείφεται με μέλι, να βρει τροφή ο νεογέννητος Χριστός.
Εορταστικοί άρτοι με μέλι και σουσάμι φτιάχνονταν και στην αρχαία Ελλάδα σε μεγάλες αγροτικές γιορτές όπως τα Θεσμοφόρια.
Το Χριστόψωμο που σας δείχνω είναι πολύ γευστικό, αφράτο και μοσχοβολιστό.
Πιστεύω ότι θα σας αρέσει πολύ!
Υλικά
1 κιλό αλεύρι πολυτελείας Τ. 55%
12 γρ. ξηρή μαγιά
1 κ.γλ. αλάτι
600 γρ. νερό
2 τεμ. αστεροειδή γλυκάνισο
10 τεμ. γαρίφαλο
2 ξυλάκια κανέλας
300 γρ. μέλι
ελαιόλαδο
σουσάμι
½ κ.γλ. μέλι
Προεργασία υλικών
α) Κοσκινίζουμε 1 κιλό μαλακό αλεύρι Τ 55%.
β) Παρασκευάζουμε αρωματισμένο νερόμελο. Σε ένα κατσαρολάκι βράζουμε σε εστία μεσαίας έντασης για 10΄ 600 γρ. νερό, 2 τεμ. αστεροειδή γλυκάνισο, 10 τεμ. γαρίφαλο, 2 ξυλάκια κανέλας. Στη συνέχεια σουρώνουμε και προσθέτουμε 300 γρ. μέλι.
Εκτέλεση
Βήμα 1ο: Προζύμι. Στη λεκάνη που θα ζυμώσουμε ρίχνουμε 200 γρ. από το κοσκινισμένο αλεύρι, 12 γρ. ξηρή μαγιά και 180 γρ. από το αρωματισμένο νερόμελο (προσοχή να είναι χλιαρό). Ανακατεύουμε να γίνει λείος πηχτός χυλός. Σκεπάζουμε το σκεύος με μεμβράνη και το αφήνουμε να φουσκώσει σε ζεστή θερμοκρασία περιβάλλοντος για 30΄.
Βήμα 2ο: Ζύμωμα. Εφόσον γίνει το προζύμι, προσθέτουμε 400 γρ. χλιαρό νερόμελο και ανακατεύουμε καλά να ομοιογενοποιηθούν. Ρίχνουμε το αλάτι στο αλεύρι, ανακατεύουμε και το προσθέτουμε στη λεκάνη με το προζύμι. Ανακατεύουμε με μαρίζ μέχρι να απορροφήσει όλη την υγρασία το αλεύρι. Στη συνέχεια ζυμώνουμε δυνατά για 5΄. Προσθέτουμε 1 με 2 κ.σ. νερόμελο και συνεχίζουμε το ζύμωμα περίπου άλλα 5΄, μέχρι να γίνει η ζύμη μας λεία.
Σκεπάζουμε το σκεύος με μεμβράνη και αφήνουμε το ζυμάρι να ξεκουραστεί για 20΄ σε ζεστή θερμοκρασία περιβάλλοντος.
Βήμα 3ο: Πλάσιμο. Χωρίζουμε από το ζυμάρι περίπου 250 γρ. για τα πλουμίδια. Την υπόλοιπη ζύμη την τοποθετούμε σε ένα ταψί (διαστάσεων 30 cm διάμετρο και 8 cm ύψος) το οποίο έχουμε αλείψει με ελαιόλαδο. Πατάμε τη ζύμη με τις παλάμες μας να απλωθεί στο ταψί και να ισιώσει η επιφάνεια. Σκεπάζουμε με βαμβακερή πετσέτα και την αφήνουμε σε ζεστό περιβάλλον να φουσκώσει.
Βήμα 4ο: Στολίδια. Όσο η ζύμη φουσκώνει φτιάχνουμε τα πλουμίδια που θα στολίσουμε το χριστόψωμο. Με το ζυμάρι που κρατήσαμε πλάθουμε κορδόνια. 6 κορδόνια μήκους λίγο μεγαλύτερα από τη διάμετρο του ταψιού για να φτιάξουμε τις δύο πλεξούδες που θα σχηματίσουμε το σύμβολο του σταυρού, 3 κορδόνια λίγο μεγαλύτερα από την περίμετρο του ταψιού για να πλέξουμε το στεφάνι και 1 μικρού μεγέθους για να το τοποθετήσουμε στο κέντρο του χριστόψωμου γύρω από το καρύδι. Τις 2 πλεξούδες που θα τις χρησιμοποιήσουμε για να σχηματίσουμε το σταυρό τις πιέζουμε ελαφρά με τις παλάμες μας για να μην είναι πολύ φουσκωτές (δείτε αναλυτικές οδηγίες στο βίντεο της συνταγής).
Για να ενσωματωθούν τα στολίδια στο χριστόψωμο αλείφουμε με νερό την επιφάνεια του καρβελιού στα σημεία που θα τα τοποθετήσουμε. Πρώτα αλείφουμε σχηματίζοντας το σχήμα του σταυρού και τοποθετούμε τις δύο πλεξούδες. Στη συνέχεια αλείφουμε με νερό την περίμετρο και τοποθετούμε την πλεξούδα για το στεφάνι. Τελευταίο αλείφουμε έναν κύκλο στο κέντρο του χριστόψωμου, εκεί που τέμνονται οι πλεξούδες του σταυρού. Τοποθετούμε το μικρότερο κορδόνι σχηματίζοντας κύκλο μεγέθους όσο να χωράει το καρύδι. Αλείφουμε την κάτω μεριά του καρυδιού με νερό και το τοποθετούμε μέσα σε αυτόν τον κύκλο πιέζοντας πολύ ελαφρά.
Σκεπάζουμε το χριστόψωμο και το αφήνουμε σε ζεστό σημείο να φουσκώσει καλά. Σημαντική σημείωση: ο συνολικός χρόνος που χρειάζεται το χριστόψωμο για να φουσκώσει από την στιγμή που το πλάσαμε στο ταψί είναι περίπου 1 ώρα αναλόγως πάντα με τη θερμοκρασία.
Βήμα 5ο: Ψήσιμο. Πριν βάλουμε το χριστόψωμο να ψηθεί θα πασπαλίσουμε με σουσάμι. Για να κολλήσει το σουσάμι πρέπει να αλείψουμε την επιφάνεια της ζύμης με νερόμελο. Διαλύουμε 1/2 κ.γλ. μέλι σε 1 κ.σ. από το αρωματισμένο νερόμελο που είχαμε ήδη ετοιμάσει για το ζύμωμα. Αλείφουμε απαλά τη ζύμη με πινέλο στα σημεία που θέλουμε να κολλήσει το σουσάμι. Πασπαλίζουμε με σουσάμι. Τέλος αλείφουμε όποια σημεία είχαμε επιλέξαμε να μην έχουν σουσάμι. Συνήθως αυτά είναι τα πλουμίδια, τα αλείφουμε για να πάρουν ωραίο χρώμα και γυαλάδα κατά το ψήσιμο.
Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200 βαθμούς Κελσίου, σε αντιστάσεις, στην κάτω θέση του φούρνου. Μετά από 25΄ περίπου, όταν δηλαδή το χριστόψωμο πάρει ωραίο ροδαλό χρώμα, σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο και συνεχίζουμε το ψήσιμο. Ο συνολικός χρόνος ψησίματος είναι 40΄ με 45΄ ανάλογα με το φούρνο.
Η συνταγή σε βίντεο βήμα-βήμα:
Αναδημοσίευση από magiacook.gr