Η φετινή σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα φέρνει ξανά τη διεθνή κοινότητα ενώπιον ενός σημαντικότατου ερωτήματος: Μπορεί ο κόσμος να συνεργαστεί για να αντιμετωπίσει τον κοινό εχθρό της υπερθέρμανσης του πλανήτη πριν να είναι πολύ αργά;
Οι συνομιλίες στη Σκωτία ήταν γνωστό πως θα ήταν σε τεταμένο κλίμα, μα η πανδημία του κορονοϊού, η επακόλουθη οικονομική κρίση και η πρόσφατη ενεργειακή κρίση ασκούν ακόμα μεγαλύτερη πίεση στη δύο εβδομάδων σύνοδο. Πέντε από τα πλέον φλέγοντα ζητήματα που θα πρέπει να επιλυθούν στην COP26 είναι τα εξής:
Αυτά που χρωστούν οι πλούσιες χώρες στις φτωχές
Η δέσμευση από τις πλούσιες χώρες να χορηγούν 100 δισ. δολάρια κάθε χρόνο στις φτωχές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν υλοποιήθηκε το 2020. Οι υπολογισμοί για το 2019 δείχνουν πως τα κεφάλαια ήταν λίγο κάτω από τα 80 δισ. δολάρια. Η αποτυχία υλοποίησης αυτής της υπόσχεσης, που είχε δοθεί αρχικά το 2009, έχει προκαλέσει οργή και έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των φτωχών χωρών, με κάποιες εξ αυτών να απειλούν με μπλοκάρισμα οποιασδήποτε συμφωνίας μέχρι να δοθούν αυτά τα χρήματα. Δεν έχει τεθεί κάποια φόρμουλα ως προς το πόσο θα έπρεπε να συμβάλει κάθε χώρα προς το σύνολο ή το πώς, ωστόσο το World Resources Institute υπολόγισε πως μόνο ένας περιορισμένος αριθμός πλουσίων χωρών, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Ιαπωνία, η Νορβηγία, η Γερμανία και η Σουηδία, παρείχαν μερίδια που τους αντιστοιχούσαν. Οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και ο Καναδάς έμειναν πολύ πίσω.
Μία πρόταση που έχει γίνει είναι οι πληρωμές να έχουν μέσο όρο 100 δισ. ετησίως από το 2021 ως το 2025, με το έλλειμμα των προηγουμένων ετών να αντισταθμίζεται από υψηλότερες πληρωμές από εδώ και στο εξής.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες θα χρησιμοποιήσουν τις συνομιλίες της Γλασκώβης για να ασκήσουν πιέσεις για να δρομολογηθούν τα μισά χρήματα για εγχειρήματα με σκοπό την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης πάει στη μείωση των εκπομπών. Ακόμη, οι φτωχές χώρες επιμένουν πως είναι καιρός να διευθετηθεί το θέμα του ποιος θα πληρώσει για τη ζημιά σε βιοτόπους και βίους ανθρώπων από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, την ερημοποίηση και τις πιο ακραίες καιρικές συνθήκες.
Εμπόριο εκπομπών άνθρακα
Ένα άλλο θέμα που έχει παραμείνει ανοιχτό από το 2015 είναι οι κανόνες για διεθνές εμπόριο άνθρακα, που θεωρείται «κλειδί» για την αξιοποίηση των δυνάμεων της αγοράς στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Δύο χρόνια πριν δεν ήταν εφικτό να κλείσει το ζήτημα στη Μαδρίτη. Άλλη μια προσπάθεια θα γίνει στη Γλασκώβη. Στη μια πλευρά θα είναι οι χώρες που θέλουν αυστηρότερους κανόνες, και στην άλλη αναπτυσσόμενες χώρες που επιμένουν πως θα έπρεπε να είναι έγκυρα τα πιστοποιητικά που έχουν συγκεντρωθεί στο πλαίσιο προηγουμένων συμφωνιών.
Διαφάνεια και νέοι στόχοι
Η διαφάνεια είναι βασικό κομμάτι των συνομιλιών, επειδή η εθελοντική φύση της συμφωνίας του Παρισιού σημαίνει πως οι χώρες εξετάζουν την πρόοδο των άλλων πριν ανεβάσουν τους στόχους τους. Άλλη μια συζήτηση είναι το χρονικό πλαίσιο για την αναφορά νέων στόχων μείωσης μόλυνσης. Οι υπάρχουσες συμφωνίες προϋποθέτουν οι αναπτυγμένες χώρες να θέτουν νέους στόχους κάθε πέντε χρόνια, μα κάποιοι συμμετέχοντες θέλουν ετήσιες δεσμεύσεις.
Μεθάνιο
Το μεθάνιο, βασικό συστατικό του φυσικού αερίου και υποπροϊόν γεωργικών δραστηριοτήτων, έχει παραβλεφθεί σε προηγούμενες διαπραγματεύσεις. Ως αέριο θερμοκηπίου είναι περίπου 20 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα, μα μένει στον αέρα μόνο μια δεκαετία περίπου. Η μείωση των εκπομπών μέσω επιδιόρθωσης διαρροών σε αγωγούς και άλλων προβλημάτων σε υποδομές θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση της κατάστασης.
Η δέσμευση του 45%
Μια προταθείσα δέσμευση για τη μείωση των εκπομπών κατά 45% ως το 2030, συγκριτικά με τα επίπεδα του 2010, δεν είναι τόσο θέμα διαπραγμάτευσης όσο στόχος που έχει τεθεί από τον ΟΗΕ για να θεωρηθούν επιτυχείς οι συνομιλίες. Μέχρι τώρα οι εκπομπές πήγαιναν προς τα πάνω, όχι προς τα κάτω. Ο υποδιπλασιασμός τους την επόμενη δεκαετία θεωρείται βασικό βήμα προς το μηδενικό αποτύπωμα (net zero) ως το 2050, που, σύμφωνα με επιστήμονες, είναι ο μόνος τρόπος υλοποίησης του στόχου του περιορισμού της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στους 1,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.
Με πληροφορίες από Associated Press