Οι Βρετανοί οικοδεσπότες της διάσκεψης COP26 του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή στη Γλασκώβη πρότειναν στις χώρες να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το επόμενο έτος, σε ένα προσχέδιο που θα συζητηθεί τις επόμενες τρεις ημέρες.
Η πρόταση υπογραμμίζει τις ανησυχίες των ειδικών και των ακτιβιστών για το αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των τρεχουσών εθνικών δεσμεύσεων και των γρήγορων περικοπών στις εκπομπές που απαιτούνται για να αποτραπεί η περιδίνηση του κόσμου σε μια ανεπανόρθωτη κλιματική κρίση.
Το προσχέδιο της απόφασης, που κυκλοφόρησε το πρωί της Τετάρτης από τα Ηνωμένα Εθνη, ζητά από τις χώρες «να επανεξετάσουν και να ενισχύσουν τους εθνικούς τους στόχους μέχρι το 2030, για να ευθυγραμμιστούν με τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού μέχρι το τέλος του 2022».
Με απλά λόγια, κάτι τέτοιο θα ανάγκαζε τις χώρες να θέσουν αυστηρότερους κλιματικούς στόχους το επόμενο έτος - ένα βασικό αίτημα των χωρών που είναι πιο ευάλωτες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Οι χώρες συμφώνησαν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού να μειώσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη πολύ κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και να προσπαθήσουν να την περιορίσουν στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Οι επιστήμονες λένε ότι η υπέρβαση του ορίου του 1,5 C θα προκαλούσε σημαντικά χειρότερη άνοδο της στάθμης της θάλασσας, πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές και καταιγίδες από αυτές που έχουμε ήδη βιώσει - με ορισμένες επιπτώσεις να γίνονται δυνητικά μη αναστρέψιμες.
Το προσχέδιο προτρέπει, επίσης, τις χώρες να επιταχύνουν τις προσπάθειες τους για να σταματήσουν την καύση άνθρακα και να καταργήσουν σταδιακά τις επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων, βάζοντας στο άμεσο στόχαστρό τους τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που παράγουν διοξείδιο του άνθρακα - τον κύριο παράγοντα που συμβάλλει στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή.
Παρόλο που δεν θέτει μια καθορισμένη ημερομηνία για τη σταδιακή κατάργησή τους, η έμφαση στα ορυκτά καύσιμα θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από τους μεγάλους παραγωγούς ενέργειας.
Η Helen Mountford, αντιπρόεδρος στο Παγκόσμιο Ινστιτούτο Πόρων, είπε ότι η ρητή αναφορά στον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ήταν μια πρόοδος σε σχέση με προηγούμενες συνόδους κορυφής για το κλίμα. «Το πραγματικό ζήτημα είναι αν μπορεί να διατηρηθεί» στην τελική απόφαση, ανέφερε.
Οι διπλωμάτες αναμετρώνται την Τετάρτη, προσπαθώντας να συμφωνήσουν σε ένα τελικό κείμενο εγκαίρως, πριν την ολοκλήρωση της COP26 την ερχόμενη Παρασκευή.
Ενα τέτοιο κείμενο δεν θα είναι νομικά δεσμευτικό, αλλά θα φέρει το πολιτικό βάρος των σχεδόν 200 χωρών που υπέγραψαν τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015.
Η ομάδα περιβαλλοντικής εκστρατείας Greenpeace απέρριψε το προσχέδιο ως μια ανεπαρκή απάντηση στην κλιματική κρίση, χαρακτηρίζοντάς το «ένα ευγενικό αίτημα προς τις χώρες μήπως, ενδεχομένως, κάνουν περισσότερα το επόμενο έτος».
Ποιος πληρώνει
Η ερευνητική ομάδα Climate Action Tracker (CAT) δήλωσε την Τρίτη ότι όλες οι εθνικές δεσμεύσεις που έχουν υποβληθεί μέχρι στιγμής για μείωση των αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 θα επιτρέψουν, εάν εκπληρωθούν, η θερμοκρασία της Γης να αυξηθεί κατά 2,4 βαθμούς Κελσίου από τα προβιομηχανικά επίπεδα έως το 2100 - σημαντικό αλλά μικρό βήμα από την τρέχουσα τροχιά των 2,7C.
Το προσχέδιο του εγγράφου υπενθυμίζει στις χώρες ότι για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη πέρα από το κρίσιμο όριο των 1,5 C, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν κατά 45% έως το 2030 από τα επίπεδα του 2010, με απώτερο στόχο να σταματήσει η άνοδός τους μέχρι το 2050.
Σύμφωνα με τις εθνικές δεσμεύσεις για το κλίμα που έχουν υποβληθεί μέχρι στιγμής στα Ηνωμένα Εθνη, οι εκπομπές θα είναι 14% πάνω από τα επίπεδα του 2010 έως το 2030.
Το προσχέδιο ζητά από τις χώρες να υποβάλουν βελτιωμένες δεσμεύσεις το επόμενο έτος, αλλά δεν επιβεβαιώνει εάν αυτό θα γίνει ετήσια απαίτηση - ενδεχομένως αφήνοντας ένα παράθυρο για μελλοντικές αναθεωρήσεις στην Αίγυπτο, η οποία θα φιλοξενήσει την επόμενη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα.
Το κείμενο αποφεύγει, επίσης, να υιοθετήσει τις απαιτήσεις των φτωχότερων χωρών για διαβεβαιώσεις ότι οι πλούσιες χώρες, των οποίων οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κλιματική αλλαγή, θα παράσχουν πολύ περισσότερα χρήματα για να τις βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και παράλληλα να των μειώσουν τις εκπομπές CO2.
Το προσχέδιο «προτρέπει» τις ανεπτυγμένες χώρες να «αυξήσουν επειγόντως» τη βοήθεια προς τις χώρες αυτές να προσαρμοστούν στις κλιματικές επιπτώσεις και τονίζει ότι χρειάζεται περισσότερη χρηματοδότηση με τη μορφή επιχορηγήσεων, αντί για δάνεια που επιβαρύνουν τα φτωχά έθνη με περισσότερο χρέος. Αλλά δεν περιλαμβάνει κάποιο νέο σχέδιο για την παράδοση αυτών των χρημάτων.
Οι πλούσιες χώρες απέτυχαν να εκπληρώσουν τη δέσμευση που δόθηκε το 2009 για χρηματοδότηση με 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στις φτωχότερες χώρες για το κλίμα έως το 2020.
Τώρα αναμένεται να παραδώσουν αυτό το ποσό με τρία χρόνια καθυστέρηση. Η αθέτηση αυτής της υπόσχεσης έχει μειώσει την εμπιστοσύνη και έχει ωθήσει τα φτωχά έθνη να απαιτούν αυστηρότερους κανόνες για τη μελλοντική χρηματοδότησή τους.