Η Γη κατέρριψε το παγκόσμιο ετήσιο ρεκόρ θερμότητας το 2023, φλέρταρε με το συμφωνημένο όριο θέρμανσης και κατέγραψε ακόμη περισσότερα σημάδια ενός πλανήτη σε πυρετό, όπως ανακοίνωσε την Τρίτη (9/1) η ευρωπαϊκή υπηρεσία για το κλίμα.
Σύμφωνα με το Copernicus, το περασμένο έτος η μέση θερμοκρασία ήταν 1,48 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής - οριακά κάτω από το όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου που προβλέπει η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα του 2015, την οποία ο κόσμος ελπίζει να τηρήσει για να αποφευχθούν οι εφιαλτικές επιπτώσεις της υπερθέρμανσης.
Και ο Ιανουάριος του 2024 είναι τόσο ζεστός, που για πρώτη φορά ενδέχεται μια περίοδος 12 μηνών να ξεπεράσει το όριο του 1,5 C, τόνσε η αναπληρώτρια διευθύντρια του Copernicus, Σαμάνθα Μπέργκες.
Ο στόχος του 1,5 βαθμού «πρέπει να (διατηρηθεί) ζωντανός γιατί κινδυνεύουν ζωές και πρέπει να γίνουν επιλογές», επισήμανε η Μπέργκες. «Και αυτές οι επιλογές δεν επηρεάζουν εσάς και εμένα, αλλά επηρεάζουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας».
Η ζέστη έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ και έκανε τη ζωή δύσκολη ή ακόμη και θανατηφόρα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Κίνα και πολλά άλλα μέρη πέρυσι. Αλλά οι επιστήμονες λένε ότι το συνεχώς θερμαινόμενο κλίμα ευθύνεται επίσης για πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως η μακροχρόνια ξηρασία που καταστρέφει το Κέρας της Αφρικής, οι καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις που εξαφάνισαν φράγματα και σκότωσαν χιλιάδες στη Λιβύη και οι πυρκαγιές στον Καναδά που μόλυναν τον αέρα από τη Βόρεια Αμερική έως την Ευρώπη.
Για πρώτη φορά, τα έθνη που συναντήθηκαν για τις ετήσιες συνομιλίες των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα τον Δεκέμβριο συμφώνησαν ότι ο κόσμος πρέπει να εγκαταλείψει τα ορυκτά καύσιμα που προκαλούν την κλιματική αλλαγή, αλλά δεν έθεσαν συγκεκριμένες απαιτήσεις για να το πετύχουν.
Η υπηρεσία Copernicus υπολόγισε ότι η παγκόσμια μέση θερμοκρασία για το 2023 ήταν κατά περίπου 1/6 του βαθμού Κελσίου υψηλότερη από το προηγούμενο ρεκόρ που σημειώθηκε το 2016. Αν και αυτός φαίνεται μικρός ως αριθμός, είναι αρκετός για το νέο αρνητικό ρεκόρ. Η μέση θερμοκρασία της Γης για το 2023 ήταν 14,98 βαθμοί Κελσίου, σύμφωνα με τους υπολογισμούς.
«Είχαμε ρεκόρ για επτά μήνες. Είχαμε τον πιο ζεστό Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο, Σεπτέμβριο, Οκτώβριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο», είπε ο Μπέργκες. «Δεν ήταν απλώς μια σεζόν ή ένας μήνας που ήταν ασυνήθιστος. Ηταν αφύσικο για πάνω από το μισό έτος».
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που έκαναν το 2023 το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, αλλά ο σημαντικότερος ήταν η συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα που παγιδεύουν τη θερμότητα. Αυτά τα αέρια προέρχονται από την καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Αλλοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού φαινόμενου Ελ Νίνιο (σ.σ. μια προσωρινή θέρμανση του κεντρικού Ειρηνικού που αλλάζει τον καιρό σε όλο τον κόσμο), φυσικές ταλαντώσεις στην Αρκτική, στον Νότιο και στον Ινδικό ωκεανό, η αυξημένη ηλιακή δραστηριότητα και μια έκρηξη υποθαλάσσιου ηφαιστείου το 2022 που έστειλε υδρατμούς στην ατμόσφαιρα, έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο.
Ο Μάλτε Μαϊνσχάουζεν, κλιματικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, εκτίμησε ότι περίπου 1,3 βαθμοί Κελσίου της θέρμανσης προέρχονται από αέρια του θερμοκηπίου, με άλλους 0,1 βαθμούς Κελσίου από το Ελ Νίνιο και τα υπόλοιπα είναι μικρότερες αιτίες.
Δεδομένου του συνεχιζόμενου Ελ Νίνιο και των ρεκόρ θερμότητας στους ωκεανούς, η Μπέργκες θεωρεί «εξαιρετικά πιθανό» το 2024 να είναι ακόμα πιο ζεστό από το 2023.
Τα αρχεία του Copernicus χρονολογούνται από το 1940 και βασίζονται σε συνδυασμό παρατηρήσεων και μοντέλων προβλέψεων. Άλλες ομάδες, όπως η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των Ηνωμένων Πολιτειών και η NASA, το Μετεωρολογικό Γραφείο του Ηνωμένου Βασιλείου και το Berkeley Earth κάνουν καταγραφές από σα μέσα του 1800 και θα ανακοινώσουν τους υπολογισμούς τους για το 2023 την Παρασκευή. Αλλά κι αυτές αναμένεται να επιβεβαιώσουν το θλιβερό ρεκόρ.
Αν και οι πραγματικές παρατηρήσεις χρονολογούνται λιγότερο από δύο αιώνες, αρκετοί επιστήμονες λένε ότι στοιχεία από δακτυλίους δέντρων και πυρήνες πάγου υποδηλώνουν ότι αυτή είναι η θερμότερη θερμοκρασία που έχει υπάρξει στη Γη τα τελευταία 100.000 χρόνια.
«Το 2023 ήταν πιθανώς η πιο ζεστή χρονιά στη Γη εδώ και περίπου 125.000 χρόνια», δήλωσε η επιστήμονας για το κλίμα στο Woodwell Climate Research Centre, Τζένιφερ Φράνσις.
Εξάλλου, ορισμένες μέρες του 2023 ήταν ζεστές άνευ προηγουμένου σε όλο τον κόσμο. Για πρώτη φορά, το Copernicus κατέγραψε μια ημέρα κατά την οποία ο κόσμος είχε κατά μέσο όρο τουλάχιστον 2 βαθμούς Κελσίου περισσότερο από την προβιομηχανική εποχή. Αυτό συνέβη δύο φορές το περασμένο έτος και παραλίγο να γίνει και τρίτη κοντά στα Χριστούγεννα.
Και για πρώτη φορά, κάθε μέρα του χρόνου ήταν τουλάχιστον ένα βαθμό Κελσίου θερμότερη από την προβιομηχανική εποχή. Για σχεδόν το μισό έτος - 173 ημέρες - ο κόσμος ήταν 1,5 βαθμούς θερμότερος από τα μέσα του 1800.