«Πολλοί μιλάνε στην Ιταλία για τους μετανάστες που έρχονται, αλλά ξεχνάνε τους άλλους: αυτούς που φεύγουν από την Ιταλία» γράφει η Corriere della Sera σε έρευνά της για τη νέα ιταλική μετανάστευση.
Οι Ιταλοί μετανάστες δεν φτάνουν σε άλλες χώρες χωρίς έγγραφα και δεν ζητούν άσυλο, αλλά εργασία, και μερικές φορές μια σταδιοδρομία στους πιο εξελιγμένους ακρογωνιαίους λίθους της οικονομίας της γνώσης. Χιλιάδες από αυτούς είναι από τους πιο ειδικευμένους και ανταγωνιστικούς στα μεγάλα ερευνητικά κέντρα του κόσμου.
Αντιμέτωπη η χώρα με μια ροή αφίξεων μεταναστών από τη Βόρεια Αφρική -στην Ιταλία φτάνουν περίπου 30 χιλιάδες άτομα ετησίως- δεν έχει γίνει αντιληπτό ότι οι Ιταλοί που εγκαταλείπουν τη χώρα τους κάθε χρόνο είναι σχεδόν τέσσερις φορές περισσότεροι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ISTAT.
Στην πραγματικότητα, οι νέοι Ιταλοί που μεταναστεύουν μπορεί να είναι πολύ περισσότεροι από όσοι αναφέρονται στα επίσημα ιταλικά στατιστικά στοιχεία . Αυτοί οι μετανάστες θα μπορούσαν να είναι σχεδόν δεκαπλάσιοι κάθε χρόνο από όσους αποβιβάζονται στις ακτές της χώρας
Η έρευνα
Αυτή η σύγχρονη διασπορά παραμένει εν μέρει άγνωστη στα κίνητρά της.
Για το λόγο αυτό, η Corriere αποφάσισε να δώσει το βήμα σε αυτούς τους συμπατριώτες, σε πολλούς από τους πλέον καταρτισμένους μεταξύ τους.
Με τη βοήθεια των ενώσεων των Ιταλών ερευνητών στη Βρετανία, την Βόρεια Αμερική, την Γαλλία, την Κίνα, την Νότια Αφρική, την Νορβηγία και την Ισλανδία και το «διεθνικό δίκτυο» (Airicerca) που συγκεντρώνει στοιχεία για την ιταλική μετανάστευση στη Γερμανία και την Ελβετία, ξεκινήσαμε μια έρευνα μεταξύ των ιταλών εργαζομένων στον κόσμο της γνώσης.
Ανταποκρίθηκαν πάνω από 750. Αρκετοί για να πάρουμε μια ιδέα για την ηλικία τους τώρα, και όταν έφυγαν, τις προσωπικές τους διαδρομές και τις κοινωνικές και οικογενειακές ρίζες τους, τις συνέπειες κατά την έξοδο από την Ιταλία, τις σκέψεις στην ιδέα της επιστροφής και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τη χώρα καταγωγής τους.
“«Η συνολική ποιότητα της εργασίας ήταν καλύτερη εκτός της Ιταλίας»”
Τα δύο τρίτα είναι κάτω των 40 ετών
Η έρευνα έδειξε ότι τα δύο τρίτα (63%) των Ιταλών μεταναστών είναι κάτω των 40 ετών. Οι εννέα από τις δέκα περιπτώσεις είναι πτυχιούχοι στην Ιταλία και σχεδόν οι οκτώ στους δέκα έλαβαν επίσης το πρώτο μεταπτυχιακό δίπλωμα τους στην Ιταλία, αλλά δεν περίμεναν πολύ.
«Δεν περιμέναμε να δούμε τι θα γίνει στην Ιταλία », λέει η Έλενα Ορλάντο, αστροφυσικός του Στάνφορντ.
Οκτώ στους δέκα πραγματοποιούσαν ήδη ερευνητικές δραστηριότητες και πληρώνονταν στο εξωτερικό σε ηλικία κάτω των τριάντα ετών.
Αναφορικά με τις περιοχές προέλευσης των Ιταλών μεταναστών , οι περισσότεροι προέρχονται από πλούσιες και δυναμικές περιοχές όπως η Λομβαρδία, το Βένετο ή το τεράστιο αστικό κέντρο της Ρώμης. Από την άλλη πλευρά, λιγότεροι είναι οι Ιταλοί ερευνητές στο εξωτερικό που προέρχονται από τις φτωχότερες περιοχές εργασίας και εκπαιδευτικής ανάπτυξης: την Καμπανία, την Καλαβρία και τη Σικελία. Αυτοί οι μορφωμένοι μετανάστες είναι συχνά τα παιδιά της μορφωμένης μεσαίας τάξης: σχεδόν το ένα τρίτο των γονέων τους έχει ένα πτυχίο. Εννέα στις δέκα περιπτώσεις, τα παιδιά τους στο εξωτερικό δεν εκτελούν εργασίες παρόμοιες με εκείνες των γονιών του.
Ανταγωνισμός και ευκαιρίες
Επιπλέον, στους τρεις βασικούς λόγους που τους ωθούν να μεταναστεύσουν δεν περιλαμβάνεται η επιθυμία να επιταχύνουν την καριέρα τους ή να κερδίσουν περισσότερα χρήματα. Οι δύο βασικοί λόγοι είναι -σύμφωνα με την έρευνα -η πολύ περισσότερη προσοχή με την οποία γίνονται δεκτοί και η φιλοδοξία για υψηλή ποιότητα έρευνας:
«Η συνολική ποιότητα της εργασίας ήταν καλύτερη εκτός της Ιταλίας» και «Οι δυνατότητές μου στην Ιταλία περιορίζονταν από ένα περιβάλλον μολυσμένο από την οικογενειοκρατία και τη διαφθορά » λέει η Σίλβια Μακιόνε, 28χρονη μετα-διδακτορική φοιτήτρια από την Καλαβρία που εργάζεται τώρα στο Ινστιτούτο νευροεπιστημών Inserm στη Λυόν: «Την στιγμή που μπήκα εδώ κατάλαβα ότι τα εργαστήρια στο εξωτερικό είναι αληθινοί ηγέτες στον τομέα τους»
Μικρή επιθυμία να επιστρέψουν
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι διανοούμενοι μετανάστες δεν έχουν πολλές ελπίδες επιστροφής ή δεν επιθυμούν να επιστρέψουν, για τους ίδιους λόγους που έφυγαν από τη χώρα: δυσπιστία λόγω της ευνοιοκρατίας, επιφύλαξη καθώς ξέρουν ότι τα πράγματα πίσω δεν θα λειτουργήσουν καλά.
Το 47% θεωρεί την κατάσταση της Ιταλίας «αρνητική» ή «πολύ αρνητική» και το 40% τη θεωρεί «μέτρια αρνητική». Και τρεις στους τέσσερις από αυτούς τους μετανάστες της γνώσης καταλήγουν: Η Ιταλία πηγαίνει «σε λάθος κατεύθυνση».