Το πρώτο πράγμα που βλέπει κανείς μπαίνοντας στο σχεδόν σκοτεινό υπόγειο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, είναι 200 μικρά ηλεκτρικά φωτάκια. Στρατηγικά τοποθετημένα μπροστά από δέκα ηχεία και ενισχυτές που παίζουν το νέο άλμπουμ του Brian Eno, "Τhe Ship", φωτίζουν μαζί με ένα μπλε φως την αίθουσα, την ώρα που το κοινό περιπλανιέται, κάθεται σε μαξιλάρια, ακούει λίγο και ξανάσηκώνεται για να κάνει μια βόλτα.
Το άλμπουμ -εγκατάσταση The Ship, που θα παίζεται εδώ ως τις 23 Οκτωβρίου είναι το 25ο σόλο άλμπουμ του “πατέρα της ambient”. Απόκοσμες φωνές, ήχοι, απαγγελία από ποιήματα που έφτιαξε ο ίδιος ο Eno με text generator (δεν είναι text generator, αλλά κάτι που λέγεται Αλυσίδα Μαρκόφ όπως μας εξηγεί αργότερα) και ένα άλμπουμ βασισμένο στη βύθιση του Τιτανικού, τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, την ύβρη και την παράνοια.
Λίγο αργότερα μιλώντας με τον ίδιο τον Brian Eno στα πλαίσια μιας κλειστής συζήτησης με 7 ακόμα δημοσιογράφους (μερικοί εκ των οποίων θα σκότωναν για μια τετ-α-τετ συνάντηση μαζί του) συνειδητοποιεί κανείς ότι είναι το ίδιο εγκεφαλικός και από κοντά. Η κουβέντα μαζί του περιλαμβάνει αναφορές σε βιβλία του 18ου αιώνα (παραδείγματος χάρην το βιβλίο-εφιάλτης για τους φοιτητές της Αγγλικής Λογοτεχνίας «Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντι κυρίου από σόι» του Laurence Sterne), μοντέρνους οικονομολόγους, μικρές τεχνολογικές διατριβές, αποφθέγματα για την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Μια απάντηση σε μια ερώτηση για ηχεία καταλήγει σε φιλοσοφικά μονοπάτια για τη φύση της μουσικής και το πώς η συλλογική εμπειρία τείνει να γίνει όλο και πιο προσωπική. Όλο αυτό είναι κάτι που γίνεται με απόλυτη, τρομακτική φυσικότητα - τόση που συνειδητοποιείς ότι απέναντι σου δεν έχεις απλώς τον “πάτερα της ambient”, ή τον άνθρωπο που άλλαξε ριζικά αυτά που ακούμε φτιάχνοντας μουσική με τον David Bowie, το Lou Reed και τον David Byrne, αλλά έναν απόλυτα εγκεφαλικό καλλιτέχνη του οποίου η ευρυμάθεια και η διαύγεια είναι σχεδόν ντροπιαστική για έναν κοινό θνητό:
Nομίζω όλο και περισσότερο ότι ζούμε ξανά μια περίοδο παρόμοια με αυτή στην αρχή του 20ου αιώνα - περίπου από το 1907 ως το 1920. Μια σειρά από αυτοκρατορίες που ήταν «πολύ μεγάλες για να αποτύχουν» κατέρρευσαν. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο όλα άλλαξαν, αλλά πάντα πίστευα ότι η βύθιση του Τιτανικού ήταν κάτι σαν τρέιλερ για το τι θα ακολουθούσε. Ήταν το καράβι που δεν θα βούλιαζε ποτέ και βυθίστηκε στο πρώτο του ταξίδι. Στην Αγγλία έλεγαν ότι ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα τελείωνε μόλις σε 2 μήνες. Δεν μπορείς να μην παραλληλίσεις αυτόν τον πόλεμο με αυτόν στη Βαγδάτη - οι νεοσυντηρητικοί έλεγαν ότι θα τελειώσει σε ενάμισι μήνα. Όλοι πίστευαν πως θα τελείωνε αμέσως αλλά ο πόλεμος στο Ιράκ ακόμα συνεχίζεται. Αυτό για μένα είναι ύβρις. Και κάτι ακόμα - η παράνοια. Όταν οι αυτοκρατορίες είναι στο ζενίθ τους, τότε ζουν και την παράνοια. Δείτε τι συνέβη στην Αμερική μετά το 9/11.
Στη σκηνή με τους Roxy Music στις αρχές της δεκαετίας του '70
Νομίζω πως η εποχή που ζούμε είναι κάτι σαν τους «τροπικούς της μουσικής». Αν κοιτάξεις την χλωρίδα και την πανίδα, όσο πιο πολύ πλησιάζεις τους τροπικούς τόσο μεγαλύτερη ποικιλία έχεις, τόσο πιο πολλά είδη. Αν σκεφτούμε τις χρυσές εποχές της μουσικής - τη δεκαετία του ’20, του ’50 ή του ’60, όλα ήταν πιο «βόρεια» - δεν υπήρχαν τόσες επιλογές.
Στη δεκαετία του ’60 όλοι μοιράζονταν την ίδια μουσική, όλοι ήξεραν τον Τζίμι Χέντριξ ή τους Beatles. Aυτό δεν ισχύει πια, υπάρχουν χιλιάδες είδη μουσικής. Υπάρχει τόση φανταστική μουσική εκεί έξω που σκέφτομαι «Πρέπει να αποσυρθώ και να αφήσω όλους αυτούς τους ανθρώπους να κάνουν μουσική».
Το πλεονέκτημα της δεκαετίας του ’60 ήταν ότι επειδή υπήρχε λίγη μουσική όλοι την ήξεραν καλά. Το ίδιο ισχύει και για τη λογοτεχνία - στα τέλη του 19ου αιώνα, όλοι ήξεραν την Τζέιν Ωστεν. Όταν πολλοί άνθρωποι μοιράζονται μια μορφή τέχνης γίνονται αυτόματα και δημιουργοί. Το ακροατήριο τελειώνει πάντα ένα έργο τέχνης, με τα σχόλια του και τα αισθήματα του. Δεν τελειώνεις ποτέ ένα έργο τέχνης: Tο ξεκινάς και το αφήνεις να το τελειώσουν αυτοί που το διαβάζουν, το ακούνε ή το βλέπουν. Πιστεύω λοιπόν πως όταν υπάρχει λιγότερη μουσική εκεί έξω το ακροατήριο την τελειώνει καλύτερα.
Ο David Byrne με τον Brian Eno σε studio ηχοχράφησης στο Μεξικό
Υποστηρίζω τον Τζέρεμι Κόρμπιν και εδώ θα πω και μια ατάκα από τον Οκτάβιο Παζ. «Ο κομμουνισμός μπορεί να μην ήταν η σωστή απάντηση αλλά σίγουρα ήταν η σωστή ερώτηση»..
Στα mainstream πολιτικά κόμματα της Βρετανίας δέχονται ότι τους δίνεται – αυτός ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός που υπαγορεύει πως όλα πρέπει να αποφασίζονται από την αγορά. O Kόρμπιν αμφισβητεί αυτό το μοντέλο. Δεν ξέρω αν είναι η απάντηση, όμως για μένα είναι η καλύτερη επιλογή. Τον εμπιστεύομαι, κι έχουμε μιλήσει μαζί σε πολλές αντιπολεμικές διαδηλώσεις.
Ο Βαρουφάκης είναι ωραίος τύπος. Είναι έξυπνος και μανιώδης αναγνώστης. Είμαι μέλος του DiEM25 που έχει ιδρύσει.
Ολοι εμείς οι φιλελεύθεροι διανοούμενοι περιμέναμε την επανάσταση. Η επανάσταση συνέβη την ώρα που κοιτάζαμε από την άλλη. Ξέρετε γιατί ο Τραμπ θα νικήσει; Γιατί οι πολιτικοί του αντίπαλοι θα είναι κολλημένοι στα iΡad τους και θα παίζουν Ρokemon σε μια οθόνη. Είναι απαθείς - κι είναι και αυτό που λέει ο W.B. Yeats στο ποίημα του The Second Coming. "The best lack all conviction, while the worst/ Are full of passionate intensity"
Όλοι οι υποστηρικτές του θα τον ψηφίσουν γιατί είναι οι επαναστάτες. Έχουμε δώσει την επανάσταση αλλού και αυτοί οι άνθρωποι έχουν κάθε δικαίωμα να κάνουν επανάσταση, αυτό συνειδητοποίησα στην Αγγλία μετά το Brexit. Δεν προσέξαμε πως έξω από το Λονδίνο οι άνθρωποι έχαναν τις δουλειές τους ή αντιμετώπιζαν ένα κατεστραμμένο σύστημα υγείας. Αυτή είναι η πρώτη γενιά που θα βγάλει λιγότερα χρήματα από τους γονείς της. Υπήρχαν πολιτικοί που ήταν αρκετά έξυπνοι για να το εκμεταλλευτούν αυτό και να στρέψουν όλη αυτή την ενέργεια και το θυμό της εναντίον των μεταναστών.
O Robert Fripp,o Brian Eno και ο David Bowie φωτογραφίζονται στο στούντιο που ηχογραφήθηκε το 'Heroes' το 1977 στο Βερολίνο
Ο θάνατος του David Bowie ήταν ένα σοκ για εμένα. Κάτι που δεν ξέρει ο περισσότερος κόσμος γι’ αυτόν είναι το πόσο αστείος και πνευματώδης ήταν. Νομίζω λόγω της εικόνας του προσπαθούσε να φαίνεται σοβαρός αλλά ήταν φοβερός και με πολύ χιούμορ. Τις προάλλες διάβαζα τα e-mails μας στο τρένο. Ίσως να τα δημοσιεύσω όταν είμαι πια πολύ μεγάλος σε ηλικία.
Brian Eno, The Ship, ως τις 23/10, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου.