Η εντυπωσιακή πλοκή του βιβλίου «Η δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ», από τα πιο γνωστά έργα της Άγκαθα Κρίστι, συνεχίζει να εκπλήσσει τις νέες γενιές αναγνωστών με το έξυπνο εύρημα του. Μόνο που τώρα στην ιστορία προστίθεται ακόμη ένα μυστήριο, καθώς σύμφωνα με καινούργια στοιχεία, η «βασίλισσα του εγκλήματος» και απόλυτη μπεστσελερίστα, πιθανώς πήρε την ιδέα από έναν αναγνωρισμένο Νορβηγό συγγραφέα.
Η Λούσι Μόφατ, Βρετανίδα μεταφράστρια που ζει στη Νορβηγία, εντόπισε μία πιθανή πηγή για τη λύση της δολοφονίας που έμελλε να μείνει στην ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας, σε μια πρώιμη αγγλική μετάφραση περιοδικού. Πρόκειται για την ιστορία του Στάιν Ρίβερτον (1884 - 1934) με τίτλο «Jernvognen» (The Iron Chariot). Ο Ρίβερτον -πραγματικό όνομα Kristoffer Elvestad Svendsen- θεωρείται ο θεμελιωτής του σύγχρονου νορβηγικού αστυνομικού μυθιστορήματος και μάλιστα υπάρχει βραβείο που φέρει το όνομα του.
Το βιβλίο της Άγκαθα Κρίστι εκδόθηκε το 1926 και καθιερώθηκε γρήγορα ως κλασικό στο είδος της.
Spoiler alert: Το λογοτεχνικό εύρημα που μοιραζονται τα δύο βιβλία είναι ότι ο δολοφόνος είναι ο ίδιος ο αφηγητής. «Η δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ είχε προκαλέσει συζητήσεις όταν κυκλοφόρησε ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο, αλλά συγχρόνως ήταν το βιβλίο που εδραίωσε τη φήμη της», λέει ο δισέγγονος της Κρίστι, Τζέιμς Πρίτσαρντ, πρόεδρος της Agatha Christie Limited, αποκλειστικών διαχειριστών του έργου της συγγραφέως.
Πώς ανακάλυψε το βασικό κοινό στοιχείο μεταξύ των δύο βιβλίων η Λούσι Μόφατ; Όταν της ανατέθηκε η μετάφραση του μυθιστορήματος του Ρίβερτον. Το «Jernvognen» δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στη Νορβηγία το 1909 και έκτοτε θεωρείται σύμφωνα με την Ένωση Νορβηγών Συγγραφέων Αστυνομικών Έργων το πιο σημαντικό νορβηγικό αστυνομικό μυθιστόρημα.
Μέχρι τώρα, η κοινή πλοκή έμοιαζε με απλή σύμπτωση, καθώς το βιβλίο του Ρίβερτον κυκλοφόρησε στη Βρετανία μετά τη δημοσίευση Της δολοφονίας του Ρότζερ Άκροϊντ. Στην πραγματικότητα, το βιβλίο του Ρίβερτον δεν ήταν διαθέσιμο στα αγγλικά μέχρι το 2005 και επιπλέον, η Άγκαθα Κρίστι δεν γνώριζε νορβηγικά.
Η ιστορία θα τελείωνε εκεί, εάν η Μόφατ δεν θυμόταν μία αναφορά στο διαδίκτυο για τη δημοσίευση της ιστορίας του Ρίβερτον σε ένα βρετανικό περιοδικό της εποχής με crime stories. Το Tip Top Stories of Adventure and Mystery κυκλοφόρησε μόλις για έξι μήνες, μεταξύ 1923 και 1924, προτού συγχωνευθεί με το Sovereign Magazine, αλλά η Μόφατ εντόπισε ένα σπάνιο αντίγραφο του στη Βρετανική Βιβλιοθήκη.
«Είναι προφανές πόσο άρεσε και στους δύο μια καλή ιστορία μυστηρίου. Το τεύχος Απριλίου 1924 του Top Top Stories είχε μετάφραση της ιστορίας του Ρίβερτον», εξηγεί η Μόφατ, ενώ εκπρόσωπος της Lightning Books, του εκδοτικού οίκου της πρόσφατης μετάφρασης της Μόφατ δήλωσε από την πλευρά του: «Δεν ισχυριζόμαστε ότι συνιστά αδιαμφισβήτητη απόδειξη ότι η Άγκαθα Κρίστι ‘δανείστηκε’ την ιδέα για τον Ρότζερ Άκροϊντ», προσθέτοντας ότι η ίδια η Κρίστι ήταν πάντα καχύποπτη με τις συμπτώσεις.
Υπάρχουν ήδη δύο γνωστές πηγές έμπνευσης για τη δολοφονία του Ρότζερ Άκρόϊντ. Χρόνια αργότερα, η Κρίστι έγραψε τις ευχαριστίες της προς τον λόρδο Μάουντμπατεν για την πρόταση του να ενοχοποιήσει τον αφηγητή στο επόμενο βιβλίο της. Στην ίδια επιστολή, ανέφερε ότι ο γαμπρός της, Τζέιμς, είχε βρει το ίδιο τέχνασμα.
Κι αν η Άγκαθα Κρίστι είχε διαβάσει ή γνώριζε την ιστορία του Ρίβερτον; «Το timing είναι εξαιρετικά βολικό και επιπλέον, η Κρίστι δημοσίευσε ένα διήγημα με το ψευδώνυμο Mαίρη Γουέστμακοτ στο περιοδικό Sovereign τον Ιανουάριο του 1926».
Ο Πρίτσαρντ είναι επιφυλακτικός στην ιδέα ότι η προγιαγιά του χρειαζόταν άντρες που θα τις έβρισκαν ιδέες για την πλοκή των βιβλίων της. Και ούτως ή άλλως, υποστηρίζει, δεν είναι η ιδέα που κάνει ένα καλό βιβλίο, αλλά η εκτέλεση. «Είναι πιθανό να το είχε διαβάσει, καθώς διάβαζε πολύ, αλλά είναι επίσης πιθανό ότι δεν το έκανε», είπε.
Για την Μόφατ, η οποία είναι θαυμάστρια της Άγκαθα Κρίστι, η δύναμη του βιβλίου του Ρίβερτον συνοψίζεται στον σκοτεινό τρόπο με τον οποίον διαχειρίζεται το περιβάλλον, το οποίο αντικατοπτρίζει τη διαταραγμένη σκέψη του δολοφόνου. Όπως λέει «είναι περισσότερο μια μελέτη για την τρέλα. Χρησιμοποιεί το τοπίο ως μεταφορά, ενώ η Κρίστι επιμένει σε έναν μικρότερο καμβά».
Η δολοφονία του Ρότζερ Ακρόιντ (εκδόσεις Ψυχογιός, 2019)
«Η αλήθεια, όσο άσχημη και αν είναι, στα μάτια εκείνου που την αναζητά φαντάζει πάντα ιδιαίτερη και όμορφη». Ο Ρότζερ Άκροϊντ ήταν ένας άνθρωπος που ήξερε πολλά. Ήξερε ότι η γυναίκα που αγαπούσε είχε δηλητηριάσει τον πρώτο της σύζυγο. Ήξερε ότι κάποιος την εκβίαζε – και τώρα ήξερε επίσης ότι έδωσε τέλος στη ζωή της με υπερβολική δόση βαρβιτουρικών. Ένα γράμμα που έφτασε με το βραδινό ταχυδρομείο θα του αποκάλυπτε σε λίγο ποιος ήταν ο μυστηριώδης εκβιαστής. Όμως ο Ρότζερ Άκροϊντ αυτό δε θα το μάθαινε ποτέ. Προτού τελειώσει την ανάγνωση του γράμματος, ήταν νεκρός – τον μαχαίρωσαν στον λαιμό μέσα στο γραφείο του. Στο Κινγκς Άμποτ, το χωριό που συμβαίνουν όλα αυτά, είχε αποσυρθεί ινκόγκνιτο ο Ηρακλής Πουαρό για να ησυχάσει. Η δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ, όμως, θα τον υποχρεώσει να αναλάβει ξανά δράση…
Με πληροφορίες από Guardian