Τα φαρμακεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την υγεία των πολιτών, πόσω μάλλον των ευπαθών ομάδων. Η πρωτόγνωρη κατάσταση που βιώνει η χώρα μας λόγω του κορονοϊού αναδεικνύει τον ρόλο του Φαρμακοποιού και τον αντίκτυπο του έργου που επιτελεί στην κοινωνία. Ο Φαρμακοποιός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του συστήματος παροχής πρωτοβάθμιας υγείας.Η κοινωνία εξαρτάται από τον Φαρμακοποιό ως το πρώτο σημείο επαφής με το σύστημα υγείας.
Ο Γιώργος Πακερτζόγλου, Ιδρυτής του Pharmacy2020 και Επιχειρηματικός Σύμβουλος Ιδιωτικού Κοινοτικού Φαρμακείου εξηγεί στην HuffPost Greece όλα όσα πρέπει να ξέρουμε γύρω από την έννοια του φαρμάκου στην Ελλάδα.
- Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Ποιος είναι ο ρόλος που επιτελεί ο φαρμακοποιός την εποχή του κορονοϊού;
- Ο φαρμακοποιός καλείτο πάντα να επιτελεί πολλούς ρόλους. Σε καθημερινή βάση ενημερώνει, δίνει οδηγίες και συμβουλές, απαντάει σε ερωτήματα, διαχειρίζεται τον φόβο και την αγωνία, παρέχει φροντίδα και καθοδοδηγεί στοχευμένα τον ασθενή για τις φαρμακευτικές του αγωγές.
Στην εποχή του κορονοϊού, ο φαρμακοποιός φέρνει εις πέρας καθημερινά ακόμα περισσότερους ρόλους:
Συμβάλλει στον περιορισμό του πανικού και τη διατήρηση της ψυχραιμίας των πελατών-ασθενών του
Ενημερώνει σωστά, ξεκαθαρίζοντας την παραπληροφόρηση
Δίνει οδηγίες για μέτρα πρόληψης, συμβάλλοντας καθοριστικά στον περιορισμό της διασποράς του ιού
Γνωρίζοντας το ιστορικό και τις ιδιαιτερότητες του κάθε πελάτη του, λειτουργεί υποστηρικτικά στον θεράποντα ιατρό
Σε συνεννόηση με τον ιατρό, παρέχει τα κατάλληλα σκευάσματα για αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ιού και καθοδηγεί τον ασθενή ως προς τη χρήση τους.
- Ανέκαθεν οι φαρμακοποιοί ήταν προσφιλείς στην ελληνική κοινωνία. Πόσο έχει συσφιχθεί η σχέση μεταξύ φαρμακοποιού και πολίτη λόγω κορονοϊού; Ποιες συμβουλές τους δίνετε;
- Ως προς το πρώτο σκέλος του ερωτήματός σας: Οι περισσότεροι πελάτες του φαρμακείου έβλεπαν και εξακολουθούν να βλέπουν τον φαρμακοποιό σαν δικό τους άνθρωπο. Διατηρούν προσωπική σχέση μαζί του, μοιράζονται όχι μόνο τα προσωπικά τους θέματα υγείας, αλλά και ευρύτερα ζητήματα που τους αφορούν. Αντίστοιχα, ο φαρμακοποιός γνωρίζει τους ασθενείς του με το μικρό τους όνομα, διατηρεί προσωπική σχέση μαζί τους και πολύ συχνά επικοινωνεί κι εκείνος προσωπικά στοιχεία γι′ αυτόν. Μιλάμε λοιπόν για μια σχέση που παραδοσιακά στην ελληνική κοινωνία είναι ουσιαστική και δίνει προστιθέμενη αξία στην ψυχολογία του ασθενούς. Η πανδημία του κορονοϊού δεν την έκανε πιο στενή, απλά ανέδειξε πασιφανώς την αξία του λειτουργήματος που ασκεί ο φαρμακοποιός και την ουσιαστική συμβολή του στη διατήρηση της υγείας και ψυχολογίας των ασθενών του.
Αναφορικά με τις συμβουλές που δίνουμε στους φαρμακοποιούς – συνεργάτες μας, αυτές διαφέρουν κατά περίπτωση. Ξέρετε, κάθε φαρμακείο είναι διαφορετικό, κάθε φαρμακοποιός έχει ξεχωριστή προσωπικότητα και άρα φιλοσοφία διαχείρισης του φαρμακείου του, δραστηριοποιείται σε διαφορετική περιοχή με τα δικά της οικονομικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά κλπ. Υπάρχουν όμως κάποιες γενικές συμβουλές που δίνουμε στους φαρμακοποιούς και θα μπορούσα να μοιραστώ μαζί σας:
Να διατηρούν την ψυχραιμία τους: οι φαρμακοποιοί αυτό το διάστημα είναι σαφώς αποδέκτες του φόβου και της αγωνίας των πελατών τους, αλλά πολλές φορές είναι αποδέκτες και παραπόνων και εκνευρισμού. Για τις ελλείψεις προστατευτικών μέσων (γάντια, μάσκες), αντισηπτικών, φαρμάκων, για τους νέους περιορισμούς ασφαλείας κατά την επίσκεψη στο φαρμακείο, αλλά και για άλλα ζητήματα που δεν αφορούν άμεσα το φαρμακείο. Αυτό μέσα στη ευρύτερη πίεση κάτω από την οποία εργάζεται ο φαρμακοποιός μπορεί να είναι πολύ στρεσογόνο, οπότε χρειάζεται ειδική διαχείριση.
Να κοντρολάρουν τον φόβο τους: οι φαρμακοποιοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης και είναι ανθρώπινο να φοβούνται για την υγεία της οικογένειάς τους, των υπαλλήλων τους και τη δική τους. Βρίσκονται δηλαδή στις επάλξεις καθημερινά με υψηλό αίσθημα καθήκοντος απέναντι στους πελάτες τους και την κοινωνία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ζουν με τον φόβο. Και για εμένα καλά κάνουν, γιατί όποιος δεν φοβάται, δεν προσέχει όσο πρέπει. Θέλει όμως ορθό χειρισμό και αυτός ο δικαιολογημένος και λογικός φόβος.
Να παραμένουν ενήμεροι για τις νέες εξελίξεις αναφορικά με τον ιό: οι φαρμακοποιοί έχουν το επιστημονικό υπόβαθρο να διαχειριστούν πολλές ασθένειες, όπως επίσης την ικανότητα να μελετούν στοχευμένα, μέσα από κατάλληλη βιβλιογραφία, τη διαχείριση νέων ασθενειών. Αυτή όμως η πανδημία είναι πρωτόγνωρη για την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και κάθε μέρα προκύπτουν νέα δεδομένα. Οπότε, ο φαρμακοποιός μέσα στο ήδη πιεσμένο του πρόγραμμα οφείλει να ενημερώνεται και να μελετά τις εξελίξεις, όχι μόνο για δική του γνώση, αλλά ταυτόχρονα και για να εκπαιδεύει την ομάδα του.
Να συμβουλεύουν επαρκώς και ποικιλοτρόπως τους πελάτες τους: ένας από τους βασικούς ρόλους του φαρμακείου, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, είναι η παροχή συμβουλών και η καθοδήγηση. Η νέα όμως συνθήκη που βιώνουμε, η παραμονή στο σπίτι, διευρύνει σημαντικά τις οδηγίες που μπορεί και οφείλει, κατά την άποψή μου, να δώσει ο φαρμακοποιός. Οδηγίες για το τι να τρώμε, πώς να ασκούμαστε, ποιους κανόνες υγιεινής να τηρούμε και με ποια συχνότητα, πώς να εργαζόμαστε εντός σπιτιού, πώς να διαχειριζόμαστε τα παιδιά μας που είναι και αυτά κλεισμένα στο σπίτι, μεταξύ άλλων. Ίσως αναρωτηθείτε: έχει χρόνο ο φαρμακοποιός να τα συζητήσει όλα αυτά εντός του φαρμακείου; Φυσικά και όχι. Έχει την κατάρτιση όμως για να το κάνει, έχοντας διερευνήσει και τις δημοσιεύσεις των αρμόδιων φορέων, όπως προανέφερα, αλλά όχι τον χρόνο. Για αυτό υπάρχουν τα διαφορετικά μέσα επικοινωνίας του φαρμακείου που μπορούν να λειτουργούν ως μιας πρώτης τάξης μέσα ενημέρωσης και «εκπαίδευσης» για τους πελάτες του, ώστε ο φαρμακοποιός να εστιάζει εντός του χώρου του στους πιο ηλικιωμένους που δεν έχουν πρόσβαση σε τέτοια πληροφορία.
- Σε τι βαθμό οι πελάτες επισκέπτονται εν μέσω πανδημίας τα φαρμακεία (είτε διά ζώσης είτε ιντερνετικά) για να αγοράσουν τα φάρμακά τους;
- Η αγορά του φυσικού φαρμακείου είναι ρευστή αυτό το διάστημα και κάθε μέρα οι φαρμακοποιοί αντιμετωπίζουν μια διαφορετική πραγματικότητα. Επίσης, η κατάσταση διαφέρει από περιοχή σε περιοχή στη χώρα μας. Υπάρχουν περιοχές στις οποίες διαπιστώνεται μείωση επισκέψεων, ειδικά μετά την επιβολή των περιορισμών στις μετακινήσεις και άλλες που δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
Σε γενικές γραμμές πάντως, τις δύο πρώτες εβδομάδες του Μαρτίου είδαμε μεγάλη κινητικότητα στα φαρμακεία, σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, καθώς οι πελάτες ήθελαν να αγοράσουν μάσκες και αντισηπτικά. Παρατηρήθηκε επίσης, αύξηση της ζήτησης για υφιστάμενες φαρμακευτικές αγωγές ασθενών, αφενός από φόβο μελλοντικής έλλειψης σε φάρμακα και αφετέρου από φόβο μήπως η κυβέρνηση προβεί σε αυστηρότερους περιορισμούς κυκλοφορίας. Πλέον, βλέπουμε σημάδια εξομάλυνσης της ροής ή και πτώσης σε κάποιες περιπτώσεις συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς θα κυλήσει όλο αυτό. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη του ιού στη χώρα μας και τη διαμόρφωση της ψυχολογίας του κοινού από τον καταιγισμό πληροφοριών που λαμβάνει αυτό τον καιρό.
Η αγορά του ηλεκτρονικού φαρμακείου από την άλλη παρουσιάζει εμφανή αύξηση, ειδικά από την στιγμή που ξεκίνησαν τα μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων. Και αυτή η αύξηση, όμως, φαίνεται να ομαλοποιείται, καθώς τις τελευταίες 2 εβδομάδες έχει αρχίσει να επανέρχεται σε αντίστοιχα της περσινής χρονιάς επίπεδα. Να σημειώσουμε εδώ ότι οι αγορές στο ηλεκτρονικό φαρμακείο, όπως ορίζει και η νομοθεσία, περιορίζονται στη διακίνηση παραφαρμακευτικών προϊόντων.
- Σαν εταιρεία πώς στέκεστε δίπλα στους συνεργάτες σας φαρμακοποιούς αυτές τις δύσκολες στιγμές;
- Καταρχάς, για εμάς κάθε συνεργαζόμενος φαρμακοποιός είναι μοναδικός και απολαμβάνει εξατομικευμένες υπηρεσίες από το Pharmacy2020. Σε αυτές τις δύσκολες για όλους μας στιγμές, άλλοι χρειάζονται εξειδικευμένες πληροφορίες ώστε να ενημερώνουν καταλλήλως τους πελάτες τους, τις οποίες δεν έχουν χρόνο να διερευνήσουν και να μελετήσουν οι ίδιοι, πράγμα που αναλαμβάνει η ομάδα Marketing & Επικοινωνίας του Pharmacy2020, η οποία επικοινωνεί μέσω των social media του εκάστοτε φαρμακείου. Άλλοι χρειάζονται καθοδήγηση και βοήθεια για το management των συνεργατών του φαρμακείου σε αυτή την ιδιαίτερη συνθήκη, βοήθεια που παρέχουμε μέσω της ειδικής ομάδας Οργάνωσης & Διοίκησης διαδικασιών και ανθρωπίνων πόρων που διαθέτουμε. Θα ήθελα όμως να αναφέρω ότι στις πρωτόγνωρες αυτές εποχές που διανύουμε υπάρχουν και υπηρεσίες μας που έχουμε αναστείλει. Υπάρχουν δηλαδή σημαντικά σχέδια ανακαίνισης υφιστάμενων φαρμακείων και δημιουργίας νέων που είχαμε ξεκινήσει, τα οποία παγώσαμε για την προστασία όλων των εμπλεκομένων. Σε γενικές γραμμές, σκοπός μας είναι πρωτίστως η προστασία της εύρυθμης λειτουργίας του φαρμακείου εν μέσω κορονοϊού, και φυσικά η στήριξη του φαρμακοποιού χωρίς να τον επιβαρύνουμε με λοιπές επιχειρηματικές συζητήσεις.
- Έχουν πλέον τα φαρμακεία διαθεσιμότητα μασκών και αντισηπτικών ή υπάρχει έλλειψη; Επιβεβαιώνετε το γεγονός ότι πολλοί πελάτες άκουσαν τα ΜΜΕ για την χλωροκίνη και έσπευσαν στα φαρμακεία;
Πριν τοποθετηθώ για την έλλειψη αυτών των σκευασμάτων, θα ήθελα να αναφέρω ότι υπήρξαν πολλοί φαρμακοποιοί οι οποίοι κινήθηκαν προληπτικά. Ορισμένοι, δηλαδή, προέβλεψαν την έλλειψη που θα είχαν τα συγκεκριμένα είδη (παρακολουθώντας την κατάσταση που επικρατούσε σε άλλα κράτη) και από νωρίς προμηθεύτηκαν επαρκή ποσότητα από μάσκες και αντισηπτικά ή ακόμα και πρώτες ύλες για την παρασκευή αντισηπτικών σκευασμάτων. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, θεωρώ ότι μπορούν να προμηθεύσουν κάποιες ποσότητες από αντισηπτικά και μάσκες, όχι όμως να καλύπτουν όλη τη ζήτηση.
Από τη στιγμή που τα ΜΜΕ ενημέρωσαν ότι η χλωροκίνη ίσως συμβάλλει στην αντιμετώπιση του ιού, είναι λογικό οι πολίτες να προστρέξουν στα φαρμακεία για να ενημερωθούν από τον φαρμακοποιό για τις ενδείξεις της δραστικής αυτής ουσίας. Σε κάθε περίπτωση, η επιστημονική κοινότητα θα ορίσει ποια θα είναι η θεραπεία που πρέπει να ακολουθηθεί.
- Υπάρχουν μέρη στην Ελλάδα όπου οι κάτοικοι δεν έχουν πρόσβαση σε κοντινό φαρμακείο. Υπάρχει λύση για τους κατοίκους αυτών των περιοχών;
- Η λύση δίνεται από τους φαρμακοποιούς των κοντινών περιοχών, οι οποίοι επιτελώντας τον κοινωνικό τους ρόλο, στέλνουν φάρμακα και προμήθειες με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο στις οικίες των ανθρώπων, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους.
- Πόσο εύκολο είναι οι ηλικιωμένοι να προβαίνουν στις διαδικασίες που ορίζει η νέα άυλη συνταγογράφηση;
- Αρχικά, η άυλη συνταγογράφηση ως βασικό στόχο έχει ο ασθενής να μη χρειάζεται να επισκεφτεί τον γιατρό του για να λάβει τη συνταγή σε εκτυπωμένη μορφή. Η εκτέλεση όμως της συνταγής πρέπει υποχρεωτικά να πραγματοποιηθεί στο φαρμακείο, είτε από τον ίδιο τον ασθενή ή από κάποιον τρίτο που έχει την απαραίτητη εξουσιοδότηση. Ο ασθενής βέβαια έχει πλέον την δυνατότητα να στείλει τη συνταγή του ηλεκτρονικά στον φαρμακοποιό του ώστε να την ετοιμάσει, και έτσι να χρειάζεται να επισκεφτεί το φαρμακείο (ο ίδιος ή κάποιος εκ μέρους του) μόνο για την παραλαβή των φαρμάκων, μειώνοντας έτσι τον χρόνο παραμονής του στο φαρμακείο.
Κατά δεύτερον, αυτή η νέα δυνατότητα που παρέχεται στους ασθενείς εμπεριέχει μια διαδικασία στην οποία πρέπει να εκπαιδευτούμε όλοι μας – γιατροί, φαρμακοποιοί, ασθενείς κλπ. – και αυτό θέλει τον χρόνο του. Ήδη από τις πρώτες μέρες εφαρμογής της νέας υπηρεσίας, οι φαρμακοποιοί διαπίστωσαν κάποια κενά στην εφαρμογή της διαδικασίας, τα οποία γνωστοποίησαν στις αρμόδιες υπηρεσίες μέσω των συλλογικών οργάνων τους, κάποια από τα οποία ήδη επιλύθηκαν, ενώ άλλα φαίνεται ότι είναι προς διευθέτηση. Μην ξεχνάμε ότι το κράτος είχε στο πλάνο του την εφαρμογή αυτής της υπηρεσίας σε επόμενη φάση, και λόγω της κατάστασης την έβαλε εσπευσμένα σε εφαρμογή.
Σε κάθε περίπτωση, οι ηλικιωμένοι ασθενείς προφανώς και δεν είναι συνηθισμένοι σε τέτοιου είδους ψηφιακές διαδικασίες, οπότε ο φαρμακοποιός, όπως κάνει πάντα, θα τους βοηθήσει και θα τους καθοδηγήσει αναλόγως, ενώ σταδιακά θα εξοικειωθούν και αυτοί στη νέα υπηρεσία.
- Ποιες είναι οι καινοτομίες που το Pharmacy2020 προσφέρει στον χώρο του φαρμακείου;
- Η καινοτομία του Pharmacy2020 είναι ότι υποστηρίζει καθετοποιημένα και εξατομικευμένα τους πελάτες-συνεργάτες του, προσφέροντας τη δυνατότητα στον κοινοτικό φαρμακοποιό και σε συναφείς με το κοινοτικό φαρμακείο επιχειρήσεις να καλύπτουν όλες τους τις επιχειρηματικές και λειτουργικές τους ανάγκες.
Παρέχουμε αυτό που ονομάζουμε «360 υπηρεσίες» που περιλαμβάνουν τους τομείς της διοικητικής συμβουλευτικής, της οργάνωσης ανθρωπίνων πόρων και διαδικασιών λειτουργίας, της μηχανοργάνωσης του φαρμακείου, του marketing και της επικοινωνίας, καθώς και των κατασκευαστικών έργων.
- Θα υπάρξει κρίση στη βιομηχανία του φαρμάκου μετά την πανδημία;
Εξαρτάται πώς ορίζουμε την κρίση για τον συγκεκριμένο κλάδο και τι συμπεριλαμβάνουμε σε αυτήν. Είναι κοινός τόπος ότι τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα που έχουν επιβληθεί παγκοσμίως για την προστασία του πληθυσμού από τον κορονοϊό θα πλήξουν, και έχουν πλήξει ήδη, τις οικονομίες των χωρών.
Το ακριβές μέγεθος και την έκταση των συνεπειών αυτών δεν μπορεί να τα υπολογίσει κανείς σε αυτήν τη φάση. Ενδεχομένως, λοιπόν, για τη βιομηχανία φαρμάκου αυτό να μεταφράζεται σε ελλείψεις σε πρώτες ύλες και άρα αδυναμία παραγωγής κάποιων σκευασμάτων.
Ενδεχομένως η εξέλιξη του ιού, την οποία δεν γνωρίζουμε, θα επιφέρει αύξηση ζήτησης σε κάποια φάρμακα και μείωση σε άλλα, γεγονός που προφανώς θα ωφελήσει κάποιες φαρμακευτικές, ενώ μπορεί να ζημιώσει άλλες.
Επίσης, θα πρέπει να δούμε πώς θα διαμορφωθούν οι εξαγωγές και οι εισαγωγές φαρμάκων σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και των πρώτων υλών που τώρα έχουν ενταχθεί σε ειδικό καθεστώς.
Τέλος, θα διαπιστώσουμε όλοι μαζί τις γενικότερες επιπτώσεις της ύφεσης που όλοι αναμένουμε στον ευρύτερο πληθυσμό και πόσο αυτή θα επηρεάσει τις αγορές φαρμάκων, την ευρύτερη βιομηχανία και άρα την παγκόσμια οικονομία.
- Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι του Pharmacy2020;
Ο σταθερός μας στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός του ευρωπαϊκού φαρμακείου και των υπηρεσιών που προσφέρει στους πελάτες-ασθενείς του.
Η εταιρεία μας αυτήν τη στιγμή είναι σημαντικά εδραιωμένη στην ελληνική και κυπριακή αγορά, και επενδύει στην «εξαγωγή» του know how της στη λοιπή ευρωπαϊκή αγορά. Επενδύει σημαντικούς οικονομικούς πόρους στον σχεδιασμό νέων υπηρεσιών που θα οργανώνουν το φαρμακείο και θα το εδραιώνουν με διαφοροποιήσεις (ανάλογα με τη χώρα που βρίσκεται) ως συνδυασμό εμπορικής επιχείρησης και σταθμού πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Βασικές αρχές στη μεθοδολογία που ακολουθούμε καθημερινά στις παρεχόμενες υπηρεσίες μας προς τα συνεργαζόμενα φαρμακεία:
Στελέχωση των φαρμακείων με το κατάλληλα καταρτισμένο προσωπικό και διαρκή εκπαίδευση στην εσωτερική οργάνωση και στην εξυπηρέτηση πελατείας
Εφαρμογή καινοτομίας και εξατομίκευσης στις ποικίλες ανάγκες των σύγχρονων καταναλωτών
Προαγωγή της εμπιστοσύνης μεταξύ φαρμακοποιού και κοινότητας
«Προλαμβάνειν». Προσπαθούμε να στρέφουμε την εστίαση των πελατών του φαρμακείου από τη θεραπεία στην πρόληψη.
Ισχυροποίηση υπόστασης φαρμακοποιού ως αξιόπιστης πηγής υπηρεσιών και προϊόντων.
Πάθος, επιμονή και κέφι!
Ο πιο μεγάλος μας στόχος όμως, είναι ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου του Φαρμακοποιού και του Φαρμακείου θεσμικά:
Να αποκτήσει ξεκάθαρο και αναγνωρισμένο ρόλο στο Εθνικό Σύστημα Υγείας
Να θεσπιστεί ένα μετρήσιμο σύστημα συνεισφοράς του Φαρμακείου στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, συνδεδεμένο και αναφερόμενο σε αυτό
Να οριστούν συγκεκριμένες υπηρεσίες που θα μπορούν να παρέχονται από τον Φαρμακοποιό στο Φαρμακείο, ώστε να αποσυμφορίζεται το Εθνικό Σύστημα Υγείας και να εξυπηρετείται ο ασθενής άμεσα από άνθρωπο που εμπιστεύεται και γνωρίζει.