Ο χάρτης του ΟΣΕ που βλέπουμε παραπάνω είναι ίσως το πρώτο στοιχείο που πρέπει να αξιλογηθεί, ώστε να αντιληφθούμε που συνέβη η σύγκρουση των τρένων και γιατί έχει σημασία να διερευνηθεί στην συνέχεια (προφανώς στον επόμενο χρόνο, αφού πρώτα πρέπει να σωθούν ανθρώπινες ζωές) κάθε λεπτομέρεια.
Τα Τέμπη, μετά τη Λάρισα, βρίσκονται πάνω στο τμήμα του σιδηροδρομικού δικτύου με τη μεγαλύτερη κίνηση στη χώρα.
Στον αναλυτικό χάρτη του οργανισμού, αυτό το βασικό τμήμα χαρακτηρίζεται ως «Κεντρικό Σιδηροδρομικό Δίκτυο» και με την επισήμανση ότι διαθέτει διπλή, ηλεκτροδοτούμενη γραμμή.
Ποιός την χειρίζεται σε καθημερινή βάση όμως;
Ποιός έχει την ευθύνη για την ασφάλεια της καθημερινής κίνησης των τραίνων με εκατοντάδες επιβάτες που ταξιδεύουν από πόλη σε πόλη;
Τι έχει αναλάβει ο ιδιώτης που αγόρασε το 2017 την ΤΡΑΙΝΟΣΕ;
Είναι δική του ευθύνη ή όχι η διαχείριση του δικτύου, ή παραμένει απλώς στον ΟΣΕ;
Δεν χρειάζονται βιαστικά συμπεράσματα, καθώς η αστυνομική έρευνα μόλις τώρα άρχισε, με τον σταθμάρχη βάρδιας του ΟΣΕ Λαρίσης και τον κλειδούχο να οδηγούνται στο αστυνομικό τμήμα. Όχι τυχαία, όπως βλέπουμε μελετώντας παρακάτω τις αρμοδιότητες σε επίπεδο φορέων καταρχήν - πριν φτάσει η αστυνομική και δικαστική έρευνα που θα ακολουθήσει σε συγκεκριμένα πρόσωπα...
Ξεκάθαρα ευθύνη του δημόσιου Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος η διαχείριση του δικτύου
Ο ΟΣΕ, που είναι δημόσιος φορέας, έχει ξεκάθαρα την ευθύνη της διαχείρισης και λειτουργίας του δικτύου. Αυτός, δηλαδή, έχει την ευθύνη για τις ράγες, για την ομαλή κίνηση των αμαξοστοιχιών και για τα ”κλειδιά”, ώστε να κινούνται με ασφάλεια τα τραίνα. Δεν υπάρχει συν-ευθύνη σε αυτό το σημείο. Τα πράγματα προκύπτουν με σαφήνεια και επιβεβαιώνονται άλλωστε, με βάση και την περιγραφή του ρόλου του ΟΣΕ στην επίσημη ιστοσελίδα του.
Ούτε έχει υπάρξει ποτέ αμφισβήτηση ως προς αυτή την ευθύνη.
ΟΣΕ: Διαχειριστής της Σιδηροδρομικής Υποδομής σε όλη την Ελλάδα
Ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος αποτελεί τον Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής στην ελληνική επικράτεια. Διαχειρίζεται, συντηρεί, λειτουργεί, εκσυγχρονίζει και επεκτείνει ένα σιδηροδρομικό δίκτυο πλέον των 2.200χλμ. κατά μήκος της χώρας.
Η λειτουργία του Οργανισμού αποσκοπεί σε δύο βασικούς στόχους:
Στην βελτιστοποίηση των πάσης φύσεως επιβατικών σιδηροδρομικών υπηρεσιών προς όφελος του επιβατικού κοινού και με στόχο να βρεθεί ο Σιδηρόδρομος στην κορυφή των μεταφορικών επιλογών του πολίτη
Στην ανάπτυξη των εμπορευματικών συνδέσεων με στόχο να ενισχυθεί η ελληνική οικονομία με την ενίσχυση του διαμετακομιστικού έργου και των διευρωπαικών μεταφορών
ΕΡΓΟΣΕ: Διαχείριση έργων, διαγωνισμοί αδειοδοτήσεις, διαδικασίες
Η ΕΡΓΟΣΕ δεν εμπλέκεται στη διαχείριση-λειτουργία του δικτύου. Είναι εξαρχής ένας φορέας που δημιουργήθηκε αποκλειστικά για να διαχειρίζεται, να σχεδιάζει και να επιβλέπει την κατασκευή έργων στο δίκτυο.
Ιδιαίτερα εκείνων που συγχρηματοδοτεί η ΕΕ. Όμως, δεν έχει καμία εμπλοκή στην καθημερινότητα των δρομολογίων και στην λειτουργία του δικτύου.
Αντίθετα, έχει ευθύνη για την τεχνολογική υποδομή ή για τυχόν έργα που συνδέονται με την ποιότητα του δικτύου. Ερώτημα ανακύπτει ήδη, σε σχέση με το ηλεκτρονικό σύστημα που κατά ορισμένες καταγγελίες θα έπρεπε να λειτουργεί εδώ χρόνια ίσως, ώστε να αποτρέπει ατυχήματα ή ανθρώπινα λάθη.
ΕΡΓΟΣΕ: Θυγατρική του ΟΣΕ για τη Διαχείριση έργων
Η ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. είναι θυγατρική Εταιρεία του ΟΣΕ που συστάθηκε το 1996, με στόχο να αναλάβει τη διαχείριση των έργων του Επενδυτικού Προγράμματος του Οργανισμού και ιδιαίτερα εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από Προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με τον Νόμο 3891/2010 «Αναδιάρθρωση, εξυγίανση και ανάπτυξη του ομίλου ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ» (άρθρο 4), στις αρμοδιότητες της ΕΡΓΟΣΕ περιλαμβάνεται και η παροχή υπηρεσιών σχεδιασμού, ανάπτυξης, υποστήριξης, διαχείρισης, μελέτης, επίβλεψης και κατασκευής πάσης φύσεως έργων σε τρίτους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό καθώς και διενέργειας απαλλοτριώσεων υπέρ του Δημοσίου ή άλλων φορέων του Δημοσίου.
Σε εφαρμογή του Ν. 3899/2010 «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του Προγράμματος Στήριξης της Ελληνικής Οικονομίας», η ΕΡΓΟΣΕ υπάγεται από το Δεκέμβριο του 2010 στις ΔΕΚΟ.
Στο ανωτέρω πλαίσιο, από την ίδρυσή της, η ΕΡΓΟΣΕ διαχειρίστηκε το σύνολο των έργων εκσυγχρονισμού των σιδηροδρομικών γραμμών και εγκαταστάσεων του ΟΣΕ που συγχρηματοδοτήθηκαν από το Β’ και Γ’ ΚΠΣ καθώς και από το Α’ Ταμείο Συνοχής.
HELLENIC TRAIN: Ο ιδιωτικός φορέας που ανέλαβε δρομολόγια, έκδοση εισιτηρίων και βαγόνια
Τις πρώτες ώρες, ακούστηκαν ορισμένες φωνές - χωρίς να σημαίνει ότι ήταν κάτι περισσότερο από μία βιαστική ανάλυση - περί «ευθύνης του ιδιώτη».
Από τα ερωτήματα που έθεσε αμέσως η HuffPost προκύπτει ότι είναι εντελώς λάθος κάθε σύνδεση του φορέα που έχει αναλάβει την έκδοση εισιτηρίων και την αναβάθμιση των τραίνων (αμαξοστοιχίες) με τη διαχείριση - ασφάλεια του δικτύου.
Η Hellenic Train φέρει ευθύνη, για παράδειγμα, εάν διαπιστωνόταν ότι είναι υπεράριθμοι οι επιβάτες, ή δεν τηρούνται προδιαγραφές ως προς την αμαξοστοιχία. Θα έφερε ακόμη ευθύνη, εάν ένας μηχανοδηγός έκανε λάθος χειρισμούς ή προέκυπτε ζήτημα κακο-συντήρησης ενός τραίνου. Δεν φέρει ευθύνη, όμως, σε σχέση με την διαχείριση του δικτύου, όπου η κίνηση των τραίνων επιβλέπεται από τον ΟΣΕ.
HELLENIC TRAIN (FSI): Σιδηροδρομικές υπηρεσίες με επιβατικά και εμπορικά τραίνα, πάνω στο δίκτυο του ΟΣΕ
Η HELLENIC TRAIN είναι ο βασικός πάροχος (μέχρι και σήμερα ο μοναδικός) σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων. Η Εταιρεία παρέχει τις σιδηροδρομικές υπηρεσίες χρησιμοποιώντας το δίκτυο και την εν γένει σιδηροδρομική υποδομή η οποία ανήκει στον ΟΣΕ (καταβάλλοντας τα αντίστοιχα τέλη πρόσβασης δικτύου).
Η HELLENIC TRAIN πραγματοποιεί 342 δρομολόγια (επιβατικά και εμπορικά τραίνα) την ημέρα. Το 2016 μετέφερε συνολικά 15,6 εκ. επιβάτες, από τους οποίους 10,1 εκ. μετακινήθηκαν με τις Προαστιακές γραμμές και 5,5 εκ. στο εθνικό δίκτυο. Επίσης, μετέφερε 1,1 εκ. τόνους εμπορευμάτων. Το 2016 τα συνολικά έσοδα της εταιρείας από το επιβατικό και εμπορικό έργο έφτασαν τα 120 εκ. ευρώ και τα κέρδη τα 3,3 εκ. ευρώ.
Η HELLENIC TRAIN απασχολεί 1.217 άτομα προσωπικό και χρησιμοποιεί 1.160 μηχανές έλξης, βαγόνια και φορτάμαξες.
Στην ιστοσελίδα της Hellenic Train - για την ιστορία - σημειώνεται ότι:
«Στις 18 Ιανουαρίου 2017 υπεγράφη, από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΤΑΙΠΕΔ και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Ferrovie dello Stato Italiane Group (FSI), η σύμβαση πώλησης του 100% της ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε στην FSI, έναντι συνολικού τιμήματος ευρώ 45 εκατ. ευρώ. Στις 14 Σεπτεμβρίου 2017 ολοκληρώθηκε η πώληση και μεταβίβαση του 100% των μετοχών της ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε. στην FSI και εντάχθηκε στον ιταλικό όμιλο», αναφέρει στην ιστοσελίδα της η Hellenic Train...O όμιλος FSI αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη σιδηροδρομική εταιρεία στην Ευρώπη και δραστηριοποιείται ήδη στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Βρετανία. Ο όμιλος FSI απασχολεί πάνω από 75.000 εργαζόμενους. Σε ετήσια βάση εξυπηρετούνται 830 εκ. επιβάτες και μεταφέρονται 50 εκ. τόνοι εμπορευμάτων.»