Τον τελευταίο έναν περίπου χρόνο υπήρξαν πολλές και διαφόρων ειδών εκδηλώσεις για τα εκατό χρόνια από την γέννηση της ανυπέρβλητης Ella Fitzgerald αλλά κάποιες από αυτές είχαν ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα. Μία από τις τελευταίες ήταν και το πολύ επιτυχημένο θεατρικό musical του ’14 «ELLA» στο οποίο δεν πρωταγωνίστησε μία Αμερικανίδα ερμηνεύτρια όπως θα ήταν αναμενόμενο αλλά μία γεννημένη στο...Σούριναμ! Αυτό και μόνον αρκεί για να δείξει την αξία της Denise Jannah, κατόχου μίας εξαιρετικής jazz φωνής αλλά επίσης και συνθέτιδας, στιχουργού, καθηγήτριας μουσικής αλλά και – όπως αποδείχθηκε έστω και με καθυστέρηση - ηθοποιού αξιώσεων καθώς έχει παίξει και σε μερικά ακόμα musicals. Η εξηνταδυάχρονη σπουδαία ερμηνεύτρια έρχεται στην Αθήνα με το κουαρτέτο της (που συναπαρτίζεται από κιθάρα, κοντραμπάσο και ντραμς) για να εμφανιστεί στο «Half Note Jazz Club» από την Παρασκευή 13 μέχρι και την Δεύτερα 16 Απριλίου με ένα πρόγραμμα το οποίο κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του αποτελείται από τραγούδια που έμειναν στην αιωνιότητα με την φωνή της Ella Fitzgerald. Με αυτή την αφορμή μου μίλησε για την σχέση της με την Ella, γενικότερα με την jazz αλλά και με την....χώρα μας!
Γιατί και πώς αρχίσατε να ασχολείστε με την μουσική;
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου η μουσική υπήρχε παντού στην ζωή μου. Μπορώ και να πω ότι προέρχομαι από μουσική οικογένεια, ο πατέρας μου ήταν ιερέας αλλά εκτός από όργανο στην εκκλησία – που ίσως να ήταν αναμενόμενο – έπαιζε επίσης τρομπόνι και μαντολίνο. Αμφότεροι οι γονείς μου μαζί με εμένα και τις τρεις αδελφές μου πάντα τραγουδούσαμε διάφορα ιδιώματα και επίσης συχνά χορεύαμε στο σπίτι!
Δεδομένης της μουσικής παράδοσης της χώρας σας θα περίμενε κανείς να ασχοληθείτε με κάποιαν έκφανση του latin ιδιώματος. Τι σας έκανε να επιλέξετε την jazz;
Καταρχήν η μουσική παράδοση της χώρας μου είναι ιδιαίτερα ευρεία και πολυπολιτισμική καθώς ο πληθυσμός της είναι προϊόν πολλαπλών επιμειξιών ανθρώπων με προέλευση την Αφρική, την Ινδία, την Ινδονησία, την Κίνα, την Λιβύη, τις ευρωπαϊκές Κάτω Χώρες και αρκετές άλλες περιοχές του πλανήτη ενώ φυσικά υπήρχαν και οι μόνοι γηγενείς, οι ιθαγενείς της χώρας, με την δική τους παράδοση. Δεν θα έλεγα λοιπόν ότι μόνο το latin εκφράζει τους κατοίκους του Σουρινάμ αν και φυσικά το αγαπάμε πολύ. Οσον αφορά εμένα και την jazz μάλλον ισχύει ακριβώς το αντίστροφο, η jazz επέλεξε εμένα. Ήμουν σε μια μπάντα που έπαιζε τραγούδια από πολλά διαφορετικά ιδιώματα, soul, disco, ακόμα και από την παράδοση του Σουρινάμ και οτιδήποτε άλλο ήταν δημοφιλές εκείνη την εποχή πριν αρχίσω να ερμηνεύω jazz. Είχαμε βέβαια δίσκους jazz στο σπίτι αλλά άργησα να αρχίσω να ερμηνεύω τέτοια τραγούδια. Όταν όμως άρχισα «κόλλησα» αμέσως!
Τι σημαίνει για εσάς jazz πέραν φυσικά από το ότι είναι το ιδίωμα που αγαπάτε περισσότερο να ακούτε και προφανώς να ερμηνεύετε;
Λατρεύω την jazz! Πάντα όμως τονίζω ότι είμαι μεν μια jazz ερμηνεύτρια που όμως τραγουδάει πολλά και διαφορετικά ιδιώματα, μου αρέσει να τραγουδώ την raseko όπως λέμε την αφροσουριναμική μουσική μας όπως επίσης και τα gospel. Ξέρεις δεν θέλω να αυτοπεριοριστώ σε ένα και μόνο ιδίωμα ή στιλ, ναι, αγαπώ πολύ την jazz, την ελευθερία της, το swing της, τα πάντα αλλά οι μουσικές ρίζες μου είναι πολύ ευρύτερες. Έχω ανάγκη να είμαι ελεύθερη να επιλέξω οποιοδήποτε ιδίωμα ή συγκεκριμένο project θέλω να κάνω την δεδομένη στιγμή. Χρειάζομαι την εκφραστική μου ελευθερία και την διεκδικώ.
Τι σας ώθησε να κάνετε ένα musical για την Ella Fitzgerald; Θεωρείτε ότι δεν υπάρχουν αρκετοί δίσκοι, στούντιο αλλά και από ζωντανές εμφανίσει της και επίσης ντοκιμαντέρ και άλλο οπτικό υλικό για το έργο και την ζωή της;
Η ιδέα του να γίνει ένα θεατρικό musical για την κολοσσιαία Ella δεν ήταν φυσικά δική μου. Μια ημέρα και ενώ κάναμε πρόβες για ένα άλλο θεατρικό έργο ο σκηνοθέτης Jörgen Tjon A Fong με πλησίασε και μου είπε την ιδέα του, «την επόμενη χρονιά θα κάνω ένα έργο για την Ella Fitzgerald και θέλω να πρωταγωνιστήσεις σε αυτό». Πραγματοποίησε αυτό που είπε και έγραψε ένα έργο για εμένα, πράγμα που βρίσκω πολύ τιμητικό, είχε ήδη αποφασίσει δηλαδή ότι μόνον εγώ θα μπορούσα να υποδυθώ την Ella. Και ναι μεν μπορεί να υπάρχει πολύ αυθεντικό ακουστικό και οπτικό υλικό για την ζωή και το έργο της αλλά ποτέ τίποτα σαν αυτό το θεατρικό έργο!
Σας εξέπληξε η επιτυχία του έργου;
Αγωνίζομαι πάντα για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα επιδιώκοντας μόνο να το απολαύσει το κοινό. Δίνω περισσότερο και από το εκατό τοις εκατό όταν είμαι στη σκηνή και ποτέ δεν θεωρώ την επιτυχία δεδομένη. Αλλά ήξερα πόσο καλογραμμένο ήταν το έργο από τον ίδιο τον σκηνοθέτη του και μόλις αρχίσαμε τις πρόβες διαπίστωσα πόση σημασία είχε και προσωπικά για εμένα, την καρδιά και την ψυχή μου αλλά ακόμα και από πνευματικής πλευράς. Άναψα ένα κερί, είπα στο πνεύμα της Ella ότι κάναμε αυτό το έργο με όλη την αγάπη και τον σεβασμό που θα μπορούσαμε να έχουμε για εκείνη και ζήτησα την άδεια της. Ημουν περισσότερο και από ευγνώμων από τις συγκινητικές αντιδράσεις και κριτικές τις οποίες δέχτηκα, ακόμα και από σημειώματα τα οποία μου έστειλαν προσωπικά πολλοί και πολλές που παρακολούθησαν την παράσταση!
Τι είναι για εσάς η Ella εκτός από την μεγαλύτερη jazz ερμηνεύτρια όλων των εποχών; Τι πιστεύετε ότι ήταν αυτό που την έκανε τόσο ξεχωριστή, αληθινά μία και μοναδική;
Αυτό ακριβώς ήταν, δεν την αποκάλεσαν χωρίς λόγο Βασίλισσα Της Jazz και Πρώτη Κυρία Του Τραγουδιού. Αγαπώ και εκτιμώ όμως και την προσωπικότητα που φαίνεται μέσα από τις ερμηνείες της, το ότι ήταν ένας μετριόφρων, ταπεινός, ακόμα και ντροπαλός μερικές φορές άνθρωπος. Τώρα μάλιστα που την έχω υποδυθεί έχω ακόμα μεγαλύτερο σεβασμό για εκείνη καθώς γνωρίζω πολύ καλύτερα τις δυσκολίες ή και τα βάσανα που είχε να αντιμετωπίσει σε ορισμένες περιόδους της ζωής της. Και όλα αυτά χωρίς ποτέ να θεωρήσει τον εαυτό της θρύλο ή ούτε καν κάτι σπουδαίο...Σηματοδότησε την μουσική του εικοστού αιώνα όσο κανείς και καμία άλλη εξαιτίας των ουράνιων φωνητικών ικανοτήτων της, την αίσθηση του swing που είχε, τις scat δυνατότητες της και, για εμένα προσωπικά τουλάχιστον, την άνεση με την οποία συνεργαζόταν με τόσους πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ τους σημαντικότατους συνθέτες, ενορχηστρωτές και μουσικούς. Από καθαρά μουσικής πλευράς μπορούσε να κινείται από το swing στο bebop και από το calypso στη bossa nova όπως κανείς και καμία άλλη σαν να ήταν το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο!
Προσπαθήσατε να μιμηθείτε τον τρόπο και το στιλ της, τόσο επί σκηνής όσο και εκτός αυτής ή να δώσετε την δική σας εκδοχή για αυτά;
Εκ φύσεως δεν προσπαθώ ποτέ να μιμηθώ οποιαδήποτε άλλη, πόσο μάλλον κάποια του μεγέθους της Ella. Όταν ενσαρκώνεις κάποιον έχεις εντρυφήσει και εμβαθύνει στο έργο, το στιλ και την ζωή του ενώ παράλληλα πρέπει να διατηρήσεις ακέραιο τον εκφραστικό και δημιουργικό εαυτό σου.
Πέραν του ότι είναι πασίγνωστα, αληθινά κλασικά, πιστεύετε ότι τα τραγούδια της Ella έχουν κάτι να πουν στον σημερινό κόσμο ή είναι απλώς πολύτιμα κειμήλια του παρελθόντος;
Τα τραγούδια που έγιναν γνωστά με την φωνή της Ella δεν είναι διαφορετικά από όλα τα διαχρονικά διαμάντια τα οποία χαρακτηρίζουν την μουσική ως αιώνια μορφή έκφρασης! Ο χρόνος είναι ακριβώς που αποφασίζει και καθορίζει τα μεγάλα μουσικά έργα και τα κάνει να ξεχωρίζουν από όλα τα υπόλοιπα τα οποία θα ξεχαστούν λίγα χρόνια αργότερα. Πιστεύω ότι συγκεκριμένα τραγούδια και οι συντελεστές τους μιλούν κατευθείαν στη καρδιά των ανθρώπων, κάθε ερμηνευτής/ια θα ήθελε να το κατορθώσει αυτό.
Γιατί δεν έχετε ένα από τα βασικότερα όργανα για την jazz, το πιάνο, στην μπάντα σας; Θα μπορούσε πολύ ωραία να υπάρχει αυτό στην θέση της κιθάρας, όπως πιθανότατα θα έκαναν οι περισσότεροι/ες άλλοι/ες...
Προφανώς και θα μπορούσα αλλά και η κιθάρα είναι από τα βασικότερα όργανα της jazz. Γνωρίζεις πόσους δίσκους έκανε η Ella Fitzgerald με τον σπουδαίο κιθαρίστα Joe Pass; Επίσης συχνά εμφανίζονταν ζωντανά μόνον οι δύο τους. Και τι ακριβώς σημαίνει «όπως θα έκαναν οι περισσότεροι άλλοι»; Διεκδικώ πάντα την καλλιτεχνική ελευθερία μου και το τι κάνουν άλλοι δεν με ενδιαφέρει καθόλου, για την ακρίβεια μπορεί και να περιορίσει αυτή την ελευθερία. Συνεργάζομαι με τον κιθαρίστα Wolf Martini επί δέκα έξι χρόνια, τόσο σε εμφάνισες που πραγματοποιούμε μόνον οι δύο μας όσο και ως μέλους του κουαρτέτου μου αν και σε κάποιες περιστάσεις συνεργάζομαι φυσικά και με έναν συγκεκριμένο πιανίστα.
Τα προσεχή σας σχέδια, τώρα που οι παραστάσεις του musical έχουν ολοκληρωθεί;
Ο,τι έκανα ως τώρα, να παίζω με την μπάντα μου, να ηχογραφώ δίσκους, να συνεργάζομαι με όσο το δυνατόν περισσότερους άλλους μουσικούς και να περιοδεύω σε όλον τον κόσμο. Λατρεύω την χημεία, την αλληλεπίδραση και την έξαψη του να παίζεις ζωντανά για ένα ακροατήριο. Θα συνεχίσω επίσης να διδάσκω και να εμπνέω νέους ανθρώπους να βρουν τον δρόμο τους στην μουσική και στην ζωή, με άλλα λόγια απλά θα συνεχίσω να κάνω ό,τι αγαπώ περισσότερο!
Πώς αισθάνεστε για το ότι θα παίξετε στην Ελλάδα και τι να περιμένει το κοινό από τις τέσσερις εμφανίσεις σας;
Είμαι πραγματικά ενθουσιασμένη για το ότι θα παίξω στην Αθήνα! Έχω βρεθεί στην Ελλάδα δύο φορές πριν από πολλά χρόνια και θυμάμαι πόσο φιλικοί και ζεστοί άνθρωποι είστε, κάνετε τον άλλο να νιώσει οικειότητα ήδη από την πρώτη στιγμή. Το μεγαλύτερο μέρος των συναυλιών αναμφίβολα θα είναι αφιερωμένο στα τραγούδια της Ella Fitzgerald, άλλωστε εορτάζουμε ακόμα τα εκατό – θα γίνουν εκατόν ένα στις 25 Απριλίου – χρόνια από την γέννηση της. Θα ερμηνεύσω όμως και μερικά τραγούδια jazz από το δικό μου ρεπερτόριο, όπως και κάποια latin. Ως jazz ερμηνεύτρια που της αρέσει πολύ να τραγουδάει και άλλα ιδιώματα θέλω να πιστεύω ότι και αυτές οι συναυλίες θα μας πάνε σε κατευθύνσεις τις οποίες ούτε εμείς δεν περιμένουμε!
Με την προσέγγιση που διακρίνει όλη την μέχρι τώρα διαδρομή της Denise Jannah είναι σίγουρο ότι αυτό θα συμβεί και με το παραπάνω...