Η διαφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τη FYROM για το όνομα της τελευταίας είναι ασήμαντη. Οι δύο χώρες συνυπάρχουν αρμονικά εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα, χωρίς να έχει προκύψει μεταξύ τους καμιά εδαφική ή μειονοτική διένεξη. Το θέμα της χρήσης του όρου «Μακεδονία», έχει επίσης λυθεί στην πράξη. Όλη η υφήλιος λέει τη FYROM Μακεδονία, και θα συνεχίσει να το κάνει, ανεξαρτήτως του ονόματος που έχει προκύψει από την επικείμενη συμφωνία.
Παρόλα αυτά, το 2017, δώδεκα μόλις μέρες μετά την ορκωμοσία του, ο υπουργός Εξωτερικών της FYROM, Νίκολα Ντιμιτρώφ, ταξίδεψε στην Ελλάδα, και σε τηλεοπτική συνέντευξή του, είπε στο ελληνικό κοινό ότι η διαφωνία για το όνομα είναι το «μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας του».
Δεν είναι. To 2015, δεκατέσσερις ένοπλοι και οκτώ αστυνομικοί σκοτώθηκαν στο Κομάνοβο, κοντά στα σύνορα της FYROM με το Κόσοβο. Η σύγκρουση τρόμαξε την κοινή γνώμη της χώρας αφού της θύμισε τις μέρες του 2001, όταν η FYROM είχε φτάσει στα πρόθυρα του εμφυλίου για τα δικαιώματα της αλβανικής μειονότητας.
Το 2017 ο Ζόραν Ζάεφ, τότε αρχηγός της αντιπολίτευσης και σήμερα πρωθυπουργός, ξυλοκοπήθηκε μέσα στη Βουλή γιατί τόλμησε να συναινέσει στην εκλογή Αλβανού προέδρου του σώματος. Η ένταση στην πολιτική ζωή της χώρας είναι στα ύψη: η προηγούμενη κυβέρνηση παρακολουθούσε 20 χιλιάδες πολίτες, ώστε να ελέγξει τις δικαστικές αρχές, τη δημόσια διοίκηση και τους πολιτικούς της αντιπάλους. Δικαστικοί λειτουργοί που διερεύνησαν περιπτώσεις κρατικής διαφθοράς μπαίνουν σε προγράμματα προστασίας, γιατί η ζωή τους κινδυνεύει.
Αυτά είναι μεγάλα προβλήματα, και όχι ο τρόπος με τον οποίον θα αναγράφεται η χώρα σε έγγραφα για τα οποία θα ενδιαφέρεται μόνο η Ελλάδα. Τότε λοιπόν γιατί ο Ντιμιτρόφ τα θεωρεί μικρότερα από μία διένεξη με συμβολικό χαρακτήρα;
Η απάντηση βρίσκεται σε μία πρόσφατη αποστροφή του Γιοχάνες Χαν στο περιοδικό Σπίγκελ. Ο αυστριακός επίτροπος, αρμόδιος για τη διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια, παρομοίασε τη διαδικασία προσχώρησης των έξι υποψήφιων βαλκανικών κρατών (Αλβανία, Σερβία, Βοσνία, Μαυροβούνιο, Κόσοβο, FYROM) με ιστιοδρομία. Οι έξι χώρες βρίσκονται σε διαφορετική φάση της διαδρομής και, αναλόγως με τις επιδόσεις τους στην εγκαθίδρυση κράτους δικαίου και την επίλυση εθνικών διαφορών, βελτιώνουν ή επιδεινώνουν την κατάταξή τους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θέλει να βρεθεί με χώρες-φιναλίστ οι οποίες όταν φτάσουν στον προορισμό τους θα δυσκολεύουν τις υπόλοιπες που θα παλεύουν ακόμη με τα κύματα. Οι Βρυξέλλες δεν θέλουν, για παράδειγμα, η Σερβία (ήδη σε καθεστώς ενταξιακών διαπραγματεύσεων) να μπλοκάρει τις διαπραγματεύσεις με το Κόσοβο που δεν έχει καν αναγνωριστεί ακόμη ως υποψήφια χώρα. Οι Σέρβοι υπήρξαν θύματα αυτής της πρακτικής, όταν η Κροατία σταμάτησε τις δικές τους διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, επικαλούμενη τον σεβασμό των δικαιωμάτων της κροατικής μειονότητας στη Σερβία. Αυτό ακριβώς κάνουν και οι Έλληνες που εμποδίζουν τη FYROM να ενταχθεί ως Μακεδονία όχι μόνο στην ΕΕ, αλλά και στο ΝΑΤΟ.
Το 2015, στη Βιέννη, οι έξι υποψήφιες χώρες δεσμεύτηκαν ότι δεν θα εμποδίσουν την ενταξιακή πορεία των γειτόνων τους. Καμία δέσμευση επί της αρχής δεν λειτουργεί πιο αποτελεσματικά από τις διμερείς συμφωνίες που λύνουν απευθείας τα προβλήματα, αντί να τα αποσιωπούν μέχρι οι εμπλεκόμενες χώρες να τα βρουν ξανά μπροστά τους. Στα Βαλκάνια, δεν αποσιωπούνται μόνο οι εθνικές διενέξεις, αλλά και οι συμφωνίες που τις τακτοποιούν. Κάποιες δεν επικυρώνονται ποτέ από τα εθνικά κοινοβούλια υπό το φόβο ότι θα συμβούν όσα έγιναν πρόσφατα στο Κόσοβο, με την επίλυση της δικής του συνοριακής διένεξης με το Κόσοβο. Η επικύρωση αντίστοιχης συμφωνίας ανάμεσα στη Βοσνία και την Κροατία εκκρεμεί από το 1999.
Ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ προχωρά σε κινήσεις καλής θέλησης προς την Ελλάδα, όπως η απομάκρυνση αγαλμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου τον οποίον προσχηματικά εφηύρε ως πρόγονο του σύγχρονου έθνους, ο εθνικιστής προκάτοχός του Νίκολα Γκρούεβσκι. Ο Ζάεφ συμμαχεί επίσης με τους Αλβανούς στη Βουλή αναγνωρίζοντας την ανάγκη ειρηνικής συνύπαρξης των δύο κοινοτήτων και προκαλώντας τη μήνιν της Ρωσίας που κατηγορεί την ΕΕ «για επιβολή φιλο-αλβανικής κυβέρνησης στα Σκόπια». H οικονομία της FYROM δείχνει σημάδια ανάκαμψης με υπερδιπλασιασμό των ξένων επενδύσεων το πρώτο τετράμηνο του 2018.
Κάπως έτσι, αν οι διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα ευοδωθούν, η FYROM, θα τσεκάρει όλα τα κουτάκια-προαπαιτούμενα των Βρυξελλών. Εντυπωσιακή και όχι εν κρυπτώ εκτόνωση διμερούς κρίσης, τιθάσευση του εθνικισμού, περιορισμός της ρωσικής επιρροής, και ανταγωνιστική οικονομία. Ο Ζάεφ βρίσκεται στη μέση του πελάγους, και οι Έλληνες πρέπει να τον αφήσουν να ανοίξει τα πανιά του για να φτάσει και εκείνος στο ίδιο λιμάνι στο οποίο και οι ίδιοι βρέθηκαν για αντίστοιχους λόγους το 1980. Τότε η Ελλάδα μετρούσε μόλις έξι χρόνια δημοκρατικού πολιτεύματος και μία στρατιωτική εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Αν οι Έλληνες είχαν βρει τότε ένα βαλκανικό έθνος αρνητικά διακείμενο στην ένταξή τους, ίσως να βρίσκονταν ακόμη μεσοπέλαγα.