ΔΕΠ-Υ και αριστεροχειρία

H Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) είναι μια ετερογενής νευροαναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και μπορεί να παραμείνει έως και την ενηλικίωση(1). Εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 5% στα παιδιά παγκοσμίως και 2,5% σε ενήλικες 2,3 , με χαρακτηριστική συμπτωματολογία που συμπεριλαμβάνει συμπτώματα διάσπασης προσοχής, υπερκινητικότητας, με ή χωρίς παρορμητικότητα (1).

Σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι Αρτεμις Κ. Τσίτσικα, Αναπλ. καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ, Ελένη Παναγούλη, παιδίατρος PhD και Ανδρονίκη Σταυρίδου, Στρατιωτικός Αναπτυξιακός Ψυχολόγος, MSc, 

όσον αφορά στο φύλο, τα αγόρια έχουν διπλάσια πιθανότητα εμφάνισης της ΔΕΠ-Υ, συγκριτικά με τα κορίτσια (4), ωστόσο αυτό μπορεί να οφείλεται στην διαφορετική έκφραση της ΔΕΠ-Υ στα κορίτσια, που εμφανίζουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση και απροσεξία, ενώ τα αγόρια είναι περισσότερο παρορμητικά. Επιπλέον, τα κορίτσια παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και ορατή συμπτωματολογία και οι δυσκολίες τους συχνά αγνοούνται, με αποτέλεσμα να έχουν προβλήματα στο σχολείο, τις κοινωνικές καταστάσεις και τις προσωπικές σχέσεις με άλλα κορίτσια (5).

Μια από τις βασικές διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών με ΔΕΠ-Υ είναι η νευροφυσιολογία του εγκεφάλου, όπου διαφοροποιήσεις εμφανίστηκαν στις περιοχές που ελέγχουν τα κίνητρα και την ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων. Επιπλέον, η ΔΕΠ-Υ έχει συσχετιστεί με τη μεταβολές στη λειτουργία του δεξιού ημισφαιρίου (6), αλλά και διαφοροποίηση των συνδέσεων μεταξύ των δύο ημισφαιρίων (7), που μπορούν να επηρεάσουν τον έλεγχο του αριστερού χεριού (8).

Τα δεδομένα συσχέτισης της αριστεροχειρίας και της ΔΕΠ-Υ είναι ασυνεπή. Παρ’ όλο που μερικές έρευνες, δεν επιβεβαιώνουν τη χρήση του αριστερού χεριού ως βασική προτίμηση σε άτομα με ΔΕΠ-Υ (9,10),  σε άλλες, η χρήση του αριστερού χεριού φαίνεται πως προτιμάται περισσότερο και έχει προταθεί ως παράγοντας προδιάθεσης εκδήλωσης ΔΕΠ-Υ (11-14).

               Συγκεκριμένα,

• Σε έρευνα μαθητών, οι αριστερόχειρες είχαν 2.88 μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν ΔΕΠ-Υ από τους δεξιόχειρες (15).
• Σε έρευνα σε παιδιατρική κλινική, 155 συμμετέχοντες από τους 996 με ΔΕΠ-Υ (15.6%) ανέφεραν πως χρησιμοποιούσαν το αριστερό τους χέρι, ποσοστό διπλάσιο απο αυτό της αριστεροχειρίας στον γενικό πληθυσμό (~ 7%) (16).
• Σε έρευνα Σουηδών ερευνητών, τα αμφιδέξια παιδιά 5 χρονών, είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν συμπτώματα ΔΕΠ-Υ σε σχέση με τα δεξιόχειρα ή αριστερόχειρα, πιθανότατα λόγω της άτυπης πλευρίωσης του εγκεφάλου (14).

Τα δεδομένα σχετικά με την προτίμηση της χρήσης αριστερού χεριού σε άτομα με ΔΕΠ-Υ είναι περιορισμένα και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα που θα συμπεριλαμβάνει και άλλους παράγοντες όπως πχ το φύλο.

Βιβλιογραφία

1. American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th ed. Arlington, VA: Author; 2013.
2. Polanczyk G, de Lima MS, Horta BL, et al. (2007) The worldwide prevalence of ADHD: a systematic review and metaregression analysis. Am J Psychiatry. 2007;164(6):942–8.
3. Simon V, Czobor P, Balint S, et al.Prevalence and correlates of adult attentiondeficit hyperactivity disorder: meta-analysis. Br J Psychiatry. 2009;194(3):204–11.
4. Ross DM, Ross SA. Hyperactivity: Current issues, research and theory. 2nd ed. New York: Wiley; 1982.
5. Gaub, M. & Carlson, C.L. Gender differences in ADHD: A meta-analysis of analysis and critical review. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 36, 1036-1045. Journal of Attention Disorders. 1997;2(3):197–197.
6. Sandson TA, Bachna KJ, Morin MD. Right hemisphere dysfunction in ADHD: Visual hemispatial inattention and clinical subtype. Journal of Learning Disabilities, 2000;33:83-90.
7. Gilliam M, Stockman M, Malek M, Sharp W, Greenstein D, Lalonde F, et al. Developmental trajectories of the corpus callosum in attention- Deficit/ Hyperactivity disorder. Biological Psychiatry, 2011;69(9):839–846.
8. Rommelse NN, Altink ME, Oosterlaan J, Buschgens CJ, Buitelaar J, De Sonneville LM, Sergeant JA. Motor control in children with ADHD and non-affected siblings: Deficits most pronounced using the left hand. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 2007;48:1071-1079.
9. Biederman J, Milberger S, Faraone SV, Lapey KA, Reed ED, Seidman LJ. No confirmation of Geschwind’s hypothesis of associations between reading disability, immune disorders, and motor preference in ADHD. Journal of Abnormal Child Psychology, 1995;23:545-552.
10. Ghanizadeh, A. Lack of Association of Handedness With Inattention and Hyperactivity Symptoms in ADHD. Journal of Attention Disorders, 2013;17(4):302–307. 
11. Provins K. Motor skills, handedness, and behaviour. Australzan Journal of Psychology, 1967;19:117-150.
12. Ross G, Lipper F, Auld, IA. Hand preference, prematurity, and developmental outcome at school age. Neuropsvchologie, 1992;30:483-494.
13. Niederhofer H. Hand preference in attention deficit hyperactivity disorder. Perceptual and Motor Skills, 2005;101:808-810.
14. Rodriguez A, Waldenström, U. Fetal origins of child non-right-handedness and mental health. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 2008;49:967-976. 
15. Simões EN, Carvalho ALN, Schmidt SL. What does handedness reveal about ADHD? An analysis based on CPT performance. Res Dev Disabil. 2017;65:46-56.
16. Siraj U, Siddiqi, Beverly P. Giordano (2018) Left-Handedness in Children with Neurodevelopmental Disorders. Internal Medicine Review. 2018; 4:1.
17. Nastou E, Ocklenburg S, Hoogman M, Papadatou-Pastou M. Handedness in ADHD: Meta-Analyses. Neuropsychol Rev. 2022 Dec;32(4):877-892.