Τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνεται συνεχώς και η έρευνα αλλά και η ενημέρωση σχετικά με τις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. Πολύ συχνά διαβάζουμε και ακούμε για την Ψυχογενή Ανορεξία και την Ψυχογενή Βουλιμία.
Η πιο συχνή όμως Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής είναι η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας, καθώς 3.5% των γυναικών και 2% των ανδρών θα εμφανίσουν Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας στην διάρκεια της ζωής τους. Το ποσοστό αυτό είναι τριπλάσιο από αυτό της Ψυχογενούς Ανορεξίας και της Ψυχογενούς Βουλιμίας συνολικά.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Διαταραχής Επεισοδιακής Υπερφαγίας;
· Τα άτομα που πάσχουν από την Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας έχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, κατά τα οποία καταναλώνουν υπερβολική ποσότητα τροφής μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα μέσα σε ένα διάστημα 2 ωρών.
· Η ποσότητα της τροφής που καταναλώνουν είναι μεγαλύτερη από αυτή που θα κατανάλωναν οι περισσότεροι άνθρωποι μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα και κάτω από τις ίδιες συνθήκες.
· Κατά την διάρκεια του επεισοδίου της υπερφαγίας τα άτομα έχουν αίσθηση απώλειας ελέγχου στο φαγητό.
· Τα υπερφαγικά επεισόδια έχουν τουλάχιστον 3 από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
1. Τρώνε πολύ πιο γρήγορα από το κανονικό.
2. Τρώνε μέχρι να νιώσουν δυσάρεστα γεμάτο το στομάχι τους.
3. Τρώνε μεγάλες ποσότητες φαγητού ακόμη και όταν δεν πεινάνε.
4. Τρώνε κρυφά γιατί ντρέπονται για την συμπεριφορά τους.
5. Νιώθουν δυσάρεστα, βιώνουν έντονο άγχος και έχουν τύψεις για την συμπεριφορά υπερβολικής κατανάλωσης τροφής.
· Το στρες σχετικά με την υπερφαγία είναι παρόν κατά την διάρκεια της διάγνωσης.
· Η συμπεριφορά αυτή συμβαίνει τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για τρεις μήνες περίπου και δεν συνοδεύεται από ακατάλληλες αντιρροπιστικές συμπεριφορές, όπως πρόκληση εμετού ή υπερβολική άσκηση.
· Η συμπεριφορά αυτή δεν συμβαίνει στα πλαίσια Ψυχογενούς Ανορεξίας ή Ψυχογενούς Βουλιμίας.
Ποια είναι η αιτιολογία της διαταραχής υπερφαγίας;
Η ακριβής αιτία της Διαταραχής Επεισοδιακής Υπερφαγίας δεν είναι γνωστή. Ωστόσο φαίνεται ότι μια ποικιλία παραγόντων αλληλεπιδρούν και συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της διαταραχής.
· Βιολογικοί παράγοντες, όπως η υπογλυκαιμία λόγω των ακατάστατων ωραρίων γευμάτων, τα χαμηλά επίπεδα κάποιων χημικών ουσιών του εγκεφάλου οι οποίες επηρεάζουν την διάθεση και την ρύθμιση της όρεξης, αλλά και η μη σωστή λειτουργία του συστήματος πείνας-κορεσμού φαίνεται να παίζουν ρόλο στην εμφάνιση της υπερφαγικής συμπεριφοράς. Μέσα από τις έρευνες φαίνεται να υπάρχει κληρονομικότητα, καθώς συχνά συναντάται σε οικογένειες, ωστόσο δεν είναι γνωστό ακόμη αν υπάρχει κάποια γενετική προδιάθεση.
· Κοινωνικοί παράγοντες, όπως η πίεση του αδύνατου προτύπου και η επίκριση που μπορεί να έχει δεχθεί κάποιος για το σώμα του κατά την παιδική, εφηβική αλλά και ενήλικη ζωή προκαλούν ντροπή για το βάρος και το σώμα και συχνά συμβάλλουν στην ανάπτυξη της διαταραχής.
· Τέλος ψυχολογικοί παράγοντες όπως η χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, η καταθλιπτική και αγχώδη συμπτωματολογία, αλλά και η έλλειψη δεξιοτήτων διαχείρισης των δυσκολιών συχνά οδηγούν στην υπερφαγική συμπεριφορά.
Ο ρόλος της συναισθηματικής απορρύθμισης και της έλλειψης δεξιοτήτων ρύθμισης του συναισθήματος
Όλο και περισσότερες έρευνες τονίζουν τον ρόλο των συναισθημάτων και κυρίως της απορρύθμισης του συναισθήματος στην εμφάνιση και διατήρηση της Διαταραχής Επεισοδιακής Υπερφαγίας. Το έντονο, συνεχές στρες και η αρνητική διάθεση φαίνεται μέσα από έρευνες να επηρεάζουν και να προηγούνται συχνά των υπερφαγικών επεισοδίων. Φαίνεται ωστόσο ότι όχι μόνο τα αρνητικά, αλλά συχνά και τα θετικά, ευχάριστα συναισθήματα μπορεί να προηγούνται των υπερφαγικών επεισοδίων.
Τα άτομα που εμφανίζουν Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας φαίνεται να έχουν δυσκολίες στην παρατήρηση και αναγνώριση των συναισθημάτων γενικά, όπως και έλλειψη δεξιοτήτων ρύθμισης τους. Αυτό εξηγεί γιατί και τα αρνητικά, αλλά και τα θετικά συναισθήματα συχνά προηγούνται των επεισοδίων. Η υπερφαγική λοιπόν συμπεριφορά φαίνεται λειτουργεί ως μέσο ρύθμισης του συναισθήματος.
Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές συνέπειες της Διαταραχής Επεισοδιακής Υπερφαγίας;
Η διαταραγμένη αυτή υπερφαγική συμπεριφορά συχνά οδηγεί σε αυξομειώσεις του βάρος και της σωματικής διάπλασης, αλλά και σε σοβαρότερα προβλήματα, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η αυξημένη αρτηριακή πίεση και η χοληστερίνη και τα καρδιαγγειακά προβλήματα. Επίσης μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση κατάθλιψης, αγχωδών διαταραχών και κοινωνικών δυσκολιών.
Θεραπεία της Διαταραχής Επεισοδιακής Υπερφαγίας
Μία από τις αποτελεσματικές θεραπείες της Διαταραχής Επεισοδιακής Υπερφαγίας είναι η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία, σύμφωνα με την οποία η υπερφαγία είναι μια συμπεριφορά μέσα από την οποία το άτομο προσπαθεί να ελέγξει, να αλλάξει ή να ρυθμίσει έντονες αρνητικές, αλλά και πολλές φορές θετικές συναισθηματικές καταστάσεις.
Στόχος της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας είναι τα άτομα να κατανοήσουν τους παράγοντες που συνεισφέρουν στην εμφάνιση και διατήρηση της διαταραχής και να αντιμετωπίσουν το διατροφικό αυτό πρόβλημα. Μέσω της θεραπείας τα άτομα που πάσχουν από Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας εκπαιδεύονται σε δεξιότητες παρατήρησης και αναγνώρισης του συναισθήματος, αντοχής στο δύσφορο συναίσθημα και ρύθμισης του συναισθήματος ώστε να μην χρησιμοποιούν την υπερφαγία ως μέσο ρύθμισης του συναισθήματος και να μάθουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του.