Πιθανότατα έχετε ακούσει ή ακόμα και ακολουθήσει αυτή τη συμβουλή: μετά από οξύ τραυματισμό (διάστρεμμα, δυνατό χτύπημα, τενοντίτιδα κ.λπ.), πρέπει να εφαρμόσετε πάγο στην πληγείσα περιοχή. Ωστόσο, τα νέα πρωτόκολλα συνιστούν κατά γενικό κανόνα να μην το κάνετε.
Η χρήση πάγου (κρυοθεραπεία) προκαλεί μειωμένη αγωγιμότητα των νεύρων και τοπική αγγειοσυστολή (στένωση των αιμοφόρων αγγείων), η οποία παρέχει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο και μειώνει τη φλεγμονή και το οίδημα.
Γιατί λοιπόν είναι καλύτερο να μην τοποθετούμε πάγο σε αυτό το σημείο;
Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, ας δούμε πρώτα τι είναι η φλεγμονή και αν είναι προς το συμφέρον μας να κάνουμε κάτι για αυτήν.
Μια φυσική αντίδραση
Φλεγμονή είναι το σύνολο των τοπικών και συστηματικών μηχανισμών που ενεργοποιεί ο οργανισμός αντιδραστικά μετά από την επίδραση σε αυτόν διαφόρων βλαπτικών παραγόντων, όπως παθογόνα, χημικά, και τραυματισμένοι ιστοί.
Αυτή η φυσική αμυντική διαδικασία φέρνει αυξημένη ροή αίματος στην περιοχή, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση υγρού. Καθώς το σώμα προσαρμόζει αυτήν την προστατευτική απόκριση, αναπτύσσονται τα συμπτώματα της φλεγμονής, όπως πρήξιμο, πόνος, αυξημένη ζεστασιά και ερυθρότητα του δέρματος.
Οι φλεγμονές διακρίνονται σε οξείες (διάρκειας λίγων ημερών), υποξείες (μεταβατικο σταδιο) και σε χρόνιες (μεγαλύτερης διάρκειας). Όταν οι φλεγμονές είναι οξείες, εμφανίζονται ως άμεση αντίδραση στο τραύμα (τραυματισμός ή χειρουργική επέμβαση), συνήθως εντός δύο ωρών. Όταν είναι χρόνιες, οι φλεγμονές περιλαμβάνουν μια συνεχιζόμενη απόκριση σε μια πιο μακροχρόνια ιατρική κατάσταση, όπως η αρθρίτιδα. Οι χρόνιες φλεγμονώδεις ασθένειες συμβάλλουν στους περισσότερους από τους μισούς θανάτους παγκοσμίως.
Αμέσως μετά τον τραυματισμό, τα αιμοφόρα αγγεία συστέλλονται για να αποφευχθεί η απώλεια αίματος. Σε λίγα λεπτά, μόλις κλείσει το τραύμα, το διαμέτρημα και η διαπερατότητα αυτών των αγγείων αυξάνονται για να επιτραπεί η είσοδος ουσιών και κυττάρων του ανοσοποιητικού με φλεγμονώδη αποτελέσματα.
Η αύξηση της αγγειακής διαπερατότητας με τη σειρά της προκαλεί αύξηση του όγκου του υγρού - του μέσου μεταφοράς όλων αυτών των ουσιών - που φτάνει στην εν λόγω περιοχή. Αυτό είναι γνωστό ως οίδημα και εξυπηρετεί τις φυσιολογικές ανάγκες της θεραπείας.
Όταν η φλεγμονώδης διαδικασία φτάσει στο αποκορύφωμά της, η συσσώρευση ουσιών παράγει μια σειρά από βιοχημικά σήματα που ξεκινούν τη φάση πολλαπλασιασμού ή επούλωσης των ιστών. Οι ίδιες διαδικασίες που προκάλεσαν φλεγμονή στο προηγούμενο στάδιο απελευθερώνουν τώρα ενώσεις όπως οι λιποξίνες, οι οποίες έχουν μεγάλη αντιφλεγμονώδη δύναμη.
Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα ουδετερόφιλα, που έχουν έρθει για να «καθαρίσουν» την τραυματισμένη περιοχή, αλλάζουν τον τρόπο δράσης τους κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης και έχουν επίσης αντιφλεγμονώδη και αναπλαστική δράση.
Με άλλα λόγια, για να συμβεί σωστά ολόκληρη η διαδικασία επούλωσης, η φλεγμονή πρέπει να έχει τη φυσιολογική της πορεία.
Αλλαγές πρωτοκόλλου
Καθώς αυτοί οι βιολογικοί μηχανισμοί έχουν γίνει καλύτερα κατανοητοί, έχουν εξελιχθεί στρατηγικές για τη θεραπεία οξέων τραυματισμών.
Δημιουργήθηκε το 1978 από τον Αμερικανό γιατρό Gabe Mirkin, το πρωτόκολλο RICE έδωσε έμφαση στην κρυοθεραπεία . Το ακρωνύμιό του σημαίνει Rest , Ice , Compression and Elevation. Από τη δεκαετία του 1980, έχει αντικατασταθεί από το πρωτόκολλο PRICE που προσέθεσε την προστασία (το P) της σχετικής περιοχής.
Αργότερα, το 2012, εμφανίστηκε το πρωτόκολλο POLICE . Αυτή η μέθοδος συνιστά πάντα την περιστασιακή χρήση πάγου σε πολύ οξείες φάσεις. Αλλά προσφέρει μια ουσιαστική αλλαγή στη θεραπεία αυτού του τύπου τραυματισμού. Αντικαθιστά το R της ανάπαυσης με το OL του Optimal Loading.
Με άλλα λόγια, ο ασθενής θα πρέπει να αρχίσει να κινείται το συντομότερο δυνατό, ξεκινώντας με κινήσεις που δεν αφορούν τον τραυματισμό και δεν προκαλούν πόνο.
Αυτή η βέλτιστη και προοδευτική στρατηγική φόρτισης έχει δείξει ότι η πρώιμη κινητοποίηση και η λειτουργική αποκατάσταση είναι πιο αποτελεσματικές από την ακινητοποίηση και την πλήρη ανάπαυση.
Το τρέχον πρωτόκολλο: “PEACE and LOVE”
Παρά τη φαινομενική αποτελεσματικότητα των μεθόδων που αναφέρονται παραπάνω στη μείωση του πόνου, οι υποτροπές (υποτροπές παλιών τραυματισμών) είναι συχνές. Πράγματι, οι πιο συχνές παθολογίες των τενόντων προκαλούνται συχνά από αποτυχία της διαδικασίας επούλωσης. Αυτός είναι ο λόγος που λέγεται συχνά ότι «τα διαστρέμματα δεν επουλώνονται ποτέ πλήρως».
Είναι 2019, όταν οι Καναδοί ειδικοί Blaise Dubois και Jean-François Esculier προτείνουν το πρωτόκολλό τους PEACE and LOVE . Το κύριο νέο χαρακτηριστικό είναι ότι αυτό το πρωτόκολλο προτείνει την αποφυγή αντιφλεγμονωδών (A for Avoidance αντιφλεγμονώδη ), συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πάγου.
P για προστασία
Ε για Υψόμετρο
A για Αποφυγή αντιφλεγμονωδών
C για συμπίεση
Ε για την εκπαίδευση
L για Φόρτωση
O για την Αισιοδοξία
V για Αγγειοποίηση
Ε για Άσκηση
Αυτές οι αλλαγές στην προσέγγιση ανταποκρίνονται σε επιστημονικά στοιχεία. Εξηγήσαμε προηγουμένως ότι η αγγειοδιαστολή είναι απαραίτητη για την άφιξη όλων των ουσιών που είναι απαραίτητες για την επούλωση. Προφανώς, ο πάγος επιβραδύνει τη διαδικασία και αλλάζει τις βέλτιστες οδούς επούλωσης.
Για παράδειγμα, μια συστηματική ανασκόπηση 22 κλινικών δοκιμών, που δημοσιεύθηκε το 2004, προειδοποίησε ήδη για τα περιορισμένα διαθέσιμα στοιχεία ότι ο πάγος και η συμπίεση μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση στην επούλωση των πληγών.
Την ίδια χρονιά, ο Αμερικανός ειδικός Scott F. Nadler δήλωσε:
«Αν και οι μέθοδοι θεραπείας με ζεστό και κρύο μειώνουν τον πόνο και τους μυϊκούς σπασμούς, έχουν αντίθετα αποτελέσματα στον μεταβολισμό των ιστών, τη ροή του αίματος, τη φλεγμονή, το οίδημα και την επεκτασιμότητα του συνδετικού ιστού»
Ο ίδιος ο Mirkin, ο δημιουργός του πρωτοκόλλου RICE, φέρεται να παραδέχτηκε το 2015 ότι «ο πάγος καθυστερεί την επούλωση».
Τι γίνεται με τον πόνο;
Ο πόνος (nociceptive) είναι ο πόνος που νιώθουμε ως απάντηση σε βλάβη των ιστών. Αυτό το προειδοποιητικό σήμα δημιουργεί προσαρμοστικές αλλαγές (όπως ο περιορισμός της κίνησης) για να επιτρέψει την επαρκή επούλωση.
Έτσι, η εξουδετέρωση του πόνου με πάγο ή αντιφλεγμονώδη μπορεί να καθυστερήσει ή να επιδεινώσει τον τραυματισμό, γιατί δεν εκπληρώνει πλέον την προστατευτική του λειτουργία αν δεν λάβουμε αυτές τις απαραίτητες ώρες ή λίγες μέρες ανάπαυσης.
Ως γενική συμβουλή, μπορούμε να συστήσουμε στους πάσχοντες να ακολουθήσουν το πρωτόκολλο PEACE and LOVE και, κατά τη φάση αποκατάστασης, να καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 (EPA και DHA) και να συμπληρώνουν τη διατροφή τους με βιταμίνη VS.
Ωστόσο, σε περίπτωση σοβαρού τραυματισμού, είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε γιατρό ή φυσιοθεραπευτή, ο οποίος θα σας δώσει συμβουλές και θα σας προτείνει την καταλληλότερη διαδικασία επούλωσης.
Πηγή: The Convesation