Πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι πρόκειται να υποβληθεί κοινή πρόταση (από τις συστημικές τράπεζες) σε περίπου 157.000 δανειολήπτες να ρυθμίσουν το στεγαστικό τους δάνειο με «κούρεμα» έως και 50% και τις οφειλές τους από καταναλωτικά δάνεια και κάρτες με «κούρεμα» έως και 90% και θα αφορά όσους έχουν υποβάλει (τονίζουμε υποβάλλει) αίτηση για να υπαχθούν στον νόμο Κατσέλη.
Σκοπός της πρότασης είναι να μεταφερθεί το πεδίο αντιπαράθεσης τραπεζών και δανειοληπτών από τα δικαστήρια (Ειρηνοδικεία) στα τραπεζικά καταστήματα των τραπεζών.
Προφανώς οι εμπνευστές της σκέψης αυτής επιδιώκουν μια γρήγορη ρύθμιση της εκκρεμότητας του υπερμεγέθους ποσοστών μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων (κόκκινων δανείων) που έχουν επιβαρύνει την διεθνή εικόνα του τραπεζικού συστήματος αλλά και την εσωτερική δυνατότητά τους να χρηματοδοτήσουν την Ελληνική οικονομία.
Ορθολογικά σκεπτόμενοι οι προσδοκίες για την αποπληρωμή των προβληματικών δανείων είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Έτσι και η διαδικασία της απομόχλευσης των τραπεζικών ιδρυμάτων και των ισολογισμών των ιδιωτών εξελίσσεται εξαιρετικά αργά και οι προοπτικές επιβολής της «κοινωνικής τιμωρίας», της απώλειας δηλαδή της ιδιοκτησίας, με τον μαζικό χαρακτήρα που έχει, θα επιβαρύνει την Ελληνική κοινωνία απειλώντας την συνοχή της.
Συγχρόνως η πρόταση αυτή έχει μια δεύτερη ορθολογική βάση: οι συστημικές τράπεζες, μέχρι στιγμής, έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί (κυρίως με χρήματα των φορολογουμένων και Ευρωπαϊκά κεφάλαια) τρεις φορές οδηγώντας σε απώλειες που μέχρι στιγμής προσεγγίζουν τα 30 δισ. ευρώ. Συνεπώς είναι λογικό κάποιο μέρος από την ελάφρυνση να περάσει προς τους πραγματικά ανήμπορους δανειολήπτες στον βαθμό βέβαια που δεν είναι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» αλλά έφτασαν στο σημείο αυτό ( να μη πληρώνουν τα δάνειά τους) λόγω της οικονομικής κρίσης, που τουλάχιστον κατά το μέγεθος, σίγουρα δεν είναι απολύτως υπεύθυνοι.
Μέχρι εδώ λοιπόν ακούγεται η παραπάνω πρόταση να έχει ηθικά κοινωνικά θεμέλια. Αλλά μέχρι εδώ!
Από εδώ και πέρα μπορεί να δημιουργηθούν προϋποθέσεις μιας σοβαρής κοινωνικής αδικίας: για να γίνουμε αρεστοί (το πολιτικό σύστημα) σε μια μερίδα της κοινωνίας και για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε ως τράπεζες να λειτουργούμε απρόσκοπτα (τραπεζικοί μισθοί και bonus) θα αγνοήσουμε το 75% των Ελλήνων που αγωνιούν να είναι ενήμεροι με τις τραπεζικές τους συναλλαγές; Είναι δυνατόν να αγνοήσουμε τον πολίτη που πουλάει το οικογενειακό σπίτι του (και μάλιστα σε χαμηλή τιμή!) για να αποπληρώσει το δάνειό του; Επιπροσθέτως έτσι δίνουμε ένα κοινωνικό μήνυμα αμοραλισμού και αγνόησης του ηθικού κινδύνου σε όλους τους μελλοντικά συναλλασσόμενους με το τραπεζικό σύστημα σύμφωνα με το οποίο μπορεί κάποιος να βρεθεί στο μέλλον να χαρίσει τα χρέη του. Δηλαδή η διαχρονική συνέπεια των χρηματοοικονομικών συμβάσεων δεν έχει αξία; Ακόμα θυμόμαστε τον επί χούντας χαρισμό των αγροτικών χρεών!
Μα τότε βρισκόμαστε μπροστά σε ένα αδιέξοδο; Η απάντηση είναι αρνητική εάν σκεφτούμε κοινωνικά ωφέλιμα και όχι καιροσκοπικά.
Η πολιτεία και το τραπεζικό σύστημα θα πρέπει να κάνει μια κίνηση λήθης προς αυτούς που αδυνατούν πραγματικά να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους εφόσον όμως κάνει και μια αντίστοιχη κίνηση προς τους συνεπείς υπόχρεους. Παραδείγματος χάριν, μία παράλληλη κίνηση μείωσης των επιτοκίων των συνεπών υπόχρεων ή/και μια προσφορά νέων χρηματοδοτήσεων με προνομιακό επιτόκιο ή/και μια μείωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων στα πλαίσια μιας ευρείας διασύνδεσης τραπεζικών και φορολογικών υποχρεώσεων (έτσι κι αλλιώς ο ίδιος κορβανάς είναι). Μια παρόμοια σκέψη θα ήταν κοινωνικά δίκαιη και έτσι όλες οι πλευρές, θα ήταν, ηθικά ικανοποιημένες.
Ας μελετηθεί το πλαίσιο αυτό γνωρίζοντας ότι οι κοινωνικοί τραυματισμοί και η ενεργοποίηση του ηθικού κινδύνου μπορεί να λειτουργήσουν διαλυτικά για την μελλοντική οικονομική ανάπτυξη για μακρύ χρονικό διάστημα με συνέπειες πολύ μεγαλύτερες από την πραγματική απώλεια εισοδήματος που προκαλείται στις μεγάλες οικονομικές κρίσεις!