Η περιγραφή του πρακτορείου Reuters στο τηλεγράφημα που ανέβηκε στο διαδίκτυο το απόγευμα της Πέμπτης (21 Ιανουαρίου) είναι σχεδόν κυνική, αλλά απόλυτα ακριβής: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Τουρκία πίεσαν η μία την άλλη την Πέμπτη για να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα, ώστε να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, όπου υφίστανται επί μακρόν διαφωνίες σχετικά με την ενέργεια, τη μετανάστευση και το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από μέρους της Άγκυρας.
Η Τουρκία, η οποία παραμένει επισήμως υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ παρά τις εντάσεις, αντιμετωπίζει την απειλή της επιβολής οικονομικών κυρώσεων εκ μέρους της ΕΕ για την ανοιχτή διαμάχη με την Ελλάδα στην ανατολική Μεσόγειο για το θέμα των υδρογονανθράκων, αλλά η διάθεση μεταξύ Βρυξελλών και Άγκυρας έχει βελτιωθεί από το νέο έτος.»
Τα ”γλυκόλογα”
«Έχουμε δει μια βελτίωση στη συνολική ατμόσφαιρα», δήλωσε ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Ζοσέπ Μπορέλ. καθώς καλωσόριζε τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Mεβλούτ Τσαβούσογλου για συνομιλίες, χαρακτηρίζοντας το 2020 περίπλοκο.
«Οι προθέσεις και οι ανακοινώσεις πρέπει να μεταφραστούν σε ενέργειες», απάντησε ο Borrell.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Τζένς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος θα συναντηθεί με τον Τσαβούσογλου την Παρασκευή (22/12), σημείωσε επίσης «μια πιο θετική ατμόσφαιρα», λέγοντας σε δημοσιογράφους μέσω τηλεδιάσκεψης ότι υπήρχε «η ευκαιρία να σημειώσουμε κάποια πρόοδο στην αντιμετώπιση των διαφορών».
Ο βελτιωμένος τόνος έρχεται ως συνέχεια μιας τηλεδιάσκεψης μεταξύ του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και της επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λέιεν, όπου και οι δύο τόνισαν τη σημασία της διμερούς σχέσης.
Ο Τσαβούσογλου είπε ότι ελπίζει πως η φον ντερ Λέιεν και ο Σαρ Μισέλ, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που εκπροσωπεί τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, θα επισκεφθούν την Τουρκία μετά από πρόσκληση του Ερντογάν.
«Είναι φυσικά σημαντικό να υπάρχει μια θετική ατμόσφαιρα στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, αλλά για να είναι βιώσιμο αυτό, πρέπει να λάβουμε συγκεκριμένα μέτρα», πρόσθεσε ο Τσαβούσογλου.
Λεπτές ισορροπίες
Το 2020 αποδείχθηκε ιδιαίτερα δύσκολο για τις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ, ιδίως της Γαλλίας, με τον Ερντογάν να εκφράζει δημόσια την ελπίδα του ότι οι διαμαρτυρίες στις γαλλικές πόλεις θα ανατρέψουν τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Η Ελλάδα και η Κύπρος, που υποστηρίζονται θερμά από τη Γαλλία, θέλουν να τιμωρήσουν την Τουρκία για αυτό που θεωρούν ως προκλητική έρευνα με στόχο τον εντοπισμό πετρελαίου και φυσικού αερίου από τουρκικά πλοία σε αμφισβητούμενα ύδατα. Όμως η Γερμανία και η Ιταλία είναι απρόθυμες να προχωρήσουν σε τυχόν κυρώσεις στην Άγκυρα.
Η Τουρκία έχει πλέον αποσύρει τα πλοία και πρόκειται να ξαναρχίσει τις συνομιλίες με την Ελλάδα (διερευνητικές συνομιλίες), αν και η ΕΕ κατηγόρησε την Άγκυρα ότι παίζει ”τη γάτα με το ποντίκι” σε μοτίβο πρόκλησης και συμφιλίωσης.
Οι ηγέτες της ΕΕ θα αποφασίσουν τον Μάρτιο εάν θα επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία.
Οι Βρυξέλλες κατηγορούν επίσης τον Ερντογάν ότι υπονομεύει την οικονομία, διαβρώνει τη δημοκρατία και τα ανεξάρτητα δικαστήρια και μέσα ενημέρωσης, αφήνοντας την προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ πιο μακριά από ποτέ.
«Παραμένουμε ανήσυχοι για την κατάσταση (ανθρώπινα δικαιώματα) στην Τουρκία», δήλωσε ο Μπόρελ την Πέμπτη.
Την ίδια ημέρα(!) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πέρασε ένα ψήφισμα με το οποίο ζητούσε την απελευθέρωση του Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ενός Κούρδου πολιτικού που φυλακίστηκε το 2016 για κατηγορίες σχετικά με την τρομοκρατία.
Ωστόσο, η Τουρκία παραμένει ένας μεγάλος προορισμός για το εμπόριο και τις επενδύσεις της ΕΕ και φιλοξενεί επίσης περίπου 4 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες. Η ΕΕ στοχεύει να συμφωνήσει ώστε να προσφέρει στην Άγκυρα νέους πόρους για τους πρόσφυγες από το 2022, προκειμένου να τους αποθαρρύνει να μπουν στο μπλοκ.
Από την πλευρά της, η Άγκυρα επιθυμεί πρόοδο στο δικαίωμα των Τούρκων για ταξίδια χωρίς βίζα στην ΕΕ, αναβάθμιση της εμπορικής συμφωνίας με την Ευρώπη και αναγνώριση των ισχυρισμών της, σχετικάμε τα ”δικαιώματα της Τουρκίας” για κοιτάσματα υδρογονανθράκων που βρίσκονται έξω από την υφαλοκρηπίδα της.
Θα ξαναζήσουμε το γνωστό «έργο»;
Πρόκειται για ένα σκηνικό που η Ελλάδα έχει αντιμετωπίσει αμέτρητες φορές στο παρελθόν. Οι Ευρωπαίοι ”θυμούνται” τις παραβιάσεις και τις προκλήσεις της Τουρκίας όταν θίγονται ή απειλούνται δικά τους συμφέροντα, ωστόσο πολύ σπάνια αντιδρούν εμπράκτως - πέρα από φραστικά πυροτεχνήματα. Το γεγονός ότι για μία ακόμα φορά οι ισχυροί της ΕΕ εμφανίζονται διχασμένοι (Γερμανία και Ιταλία μοιάζουν έτοιμες να ”συγχωρήσουν” την Τουρκία του Ερντογάν, ενώ η Γαλλία βρίσκεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με την Άγκυρα) προϊδεάζει για το ενδεχόμενο να καταλήξουμε προ νέου αδιεξόδου.
Οι κυρώσεις στην Τουρκία που ζητάνε από το φθινόπωρο η Ελλάδα και η Κύπρος συνεπικουρούμενες από το Παρίσι, μπορεί να έρθουν κάποια στιγμή την Άνοιξη ή το καλοκαίρι. Το ερώτημα είναι αν θα πρόκειται για αληθινές, αυστηρές κυρώσεις, ή για ένα χάδι στο μάγουλο του Ταγίπ Ερντογάν...
Με πληροφορίες από Reuters.