Τον Μάιο του 1966 ο πρόεδρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, Μάο Τσετούνγκ, έβαλε εμπρός τα σχέδιά του για μια ριζική πολιτιστική επανάσταση που θα έφερνε την χώρα πιο κοντά στα πρότυπα που είχε οραματιστεί: μια Κίνα εμποτισμένη στις αξίες του μαοϊσμού και στέκεται στο πλευρό της αγροτικής τάξης. Σήμερα, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας είναι μία μια ταχέως αναπτυσσόμενη χώρα, με μεσαίο κατά κεφαλήν εισόδημα. Ο ρυθμός της οικονομικής της ανάπτυξης είναι σταθερός από το 1978, με μέσο όρο 8%. Την ίδια στιγμή όμως μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού παραμένει φτωχό, ενώ μια αναδυόμενη μεσαία τάξη φαίνεται να ζει το «κινεζικό όνειρο».
Όλα ξεκίνησαν τον Μάιο του 1966, όταν ο Μάο ισχυρίστηκε ότι αστικά στοιχεία διείσδυσαν στην κυβέρνηση προσπαθώντας να επαναφέρουν τον καπιταλισμό. Ο ηγέτης της Κίνας έκανε λόγο για απομάκρυνση αυτών των ατόμων μέσω μιας βίαιης ταξικής πάλης, γεγονός που οδήγησε σε μεγάλες διαμάχες σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ακόμα, δεν έλειψαν μαζικές εκκαθαρίσεις ανωτάτων αξιωματούχων που θεωρήθηκαν απειλή για τον κομμουνισμό.
Ο Μάο κήρυξε επισήμως ότι η Πολιτιστική Επανάσταση τελείωσε το 1969, όμως για πολλούς το τέλος της Επανάστασης ήρθε με τον θάνατο του Μάο το 1976. Σήμερα, η χώρα κυβερνάται από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ), το οποίο εμμένει στο μαρξισμό-λενινισμό, τον μαοϊσμό, το σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά και άλλες ιδεολογίες. Η σχεδιασμένη οικονομία συστάθηκε βάσει του Μάο Τσε Τουνγκ και αντικαταστάθηκε από τη σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς. To «κινεζικό όνειρο» αποτελεί το ισχύον ιδανικό της χώρας, η οποία καλεί τους νέους να δουλέψουν σκληρά για να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους και να επανοικοδομήσουν το έθνος.
Παρόλο που το οικονομικό μοντέλο του Μάο έχει αντικατασταθεί, ο ίδιος συνεχίζει να αποτελεί μεγάλο σύμβολο στην ιστορία της Κίνας. Τον Οκτώβριο έλαβαν χώρα τα εγκαίνια ενός πάρκου αναψυχής αφιερωμένου στο ΚΚΚ και τον… Μάο.
(φωτογραφία από το πάρκο, σε περίοπτη θέση η φωτό του Μάο^)
Η κυβέρνηση έχει τον Μάο σε πρώτο πλάνο, με τους πολίτες να τον θυμούνται ως τον τελευταίο ηγέτη που στάθηκε στο πλευρό του λαού. Την ίδια στιγμή, όλα δείχνουν ότι η χώρα κατευθύνεται προς το μονοπάτι που ο ίδιος φοβόταν περισσότερο: εκείνο του καπιταλισμού.
Το κινεζικό όνειρο
Κάποτε υπήρχε το «αμερικανικό όνειρο»: Ζωή πέρα από τη βιοπάλη για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών. Αυτό το όνειρο ήταν ταυτισμένο με την μεσαία τάξη. Για πρώτη φορά στην ιστορία η μεσαία τάξη μιας άλλης χώρας ξεπέρασε αυτή της Αμερικής. Σύμφωνα με στοιχεία της Credit Suisse, 109 εκατομμύρια άνθρωποι ανήκουν σήμερα στη «διαστελλόμενη» μεσαία τάξη της Κίνας σε σύγκριση με τα 92 εκατομμύρια της αντίστοιχης τάξης των ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της τράπεζας, κυριαρχεί η εισοδηματική ανισότητα, με τον πλούτο να συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων.
«Η μεσαία τάξη θα συνεχίσει να διευρύνεται συνολικά στις αναδυόμενες οικονομίες, και η μερίδα του λέοντος θα ανήκει στην Ασία. Ως αποτέλεσμα, θα δούμε αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα αλλά και στις κοινωνικές συνθήκες, δεδομένου ότι η μεσαία τάξη λειτουργεί διαχρονικά ως παράγοντας σταθερότητας και ευημερίας», είχε δηλώσει τον Νοέμβριο ο διευθύνων σύμβουλος της Credit Suisse, Τιτζάν Τιάμ.
Πράγματι υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων που κατάφεραν να ζήσουν το κινεζικό όνειρο. Η ιστορία του Λιού Γιονγκάο, όπως ο ίδιος την αφηγήθηκε στους Financial Times, είναι χαρακτηριστική. Ο ίδιος μεγάλωσε στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης καλλιεργώντας ξυπόλυτος ρύζι και λαχανικά, ενώ εργάστηκε και ως καθαριστής βόθρων.
«Έκανα την δουλειά που έκαναν όλοι οι χωρικοί. Είχα ένα καλάμι στον ώμο μου και σήκωνα βάρος 75 κιλών. Ήμουν πολύ πεινασμένος. Ήμουν όσο ψηλός είμαι τώρα και ζύγιζα 55 κιλά», είχε πει.
Σήμερα η ζωή του Λιού είναι άκρως διαφορετική. Ο ίδιος είναι ιδρυτής της New Hope Group, μίας από τις πιο επιτυχημένες εταιρείες στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης. Ο Λιού είναι πλέον ο 30ος πλουσιότερος άνθρωπος στην Κίνα.
Η Κίνα έχει πράγματι πολλά πρόσωπα.
Έχει το πρόσωπο του Μάο…
Αλλά και το πρόσωπο του Λιού…
Η Κίνα εμμένει στον κομμουνισμό…
Αλλά πλησιάζει τον καπιταλισμό…
Ίσως γι’ αυτό να μπερδεύει τόσο τον Τραμπ.