Η Μυρτώ και η Ζουχάλ δεν είχαν γνωριστεί μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου. Η μία ζει στην Αθήνα και η άλλη σε μια κατά βάση αγροτική περιοχή της ΝΑ Τουρκίας, το Σουρούτς. Θεωρητικά δεν της ενώνει τίποτα και ίσως να μην συναντούσε ποτέ η μία την άλλη.
Κι όμως. Οι δύο γυναίκες δραστήριες κοινωνικά και πολιτικά συνδέθηκαν εξαιτίας των προσφύγων του Κομπάνι οι οποίοι κατά την πολιορκία του συριακού καντονιού από τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους, κατέφυγαν μαζικά στην ακριτική περιοχή. Η Ζουχάλ Εκμέζ είναι η συνδήμαρχος του Σουρούτς-στους κουρδικούς δήμους ακόμη και στην Τουρκία αλλά και σε σειρά οργάνων, η διοίκηση ασκείται από έναν άνδρα και μια γυναίκα, ισότιμα. Κλήθηκε να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση που ξέσπασε ξαφνικά στα σύνορά και να βρει λύσεις για τη στέγαση, σίτιση και περίθαλψη δεκάδων χιλιάδων Κούρδων αδελφών της από το Κομπάνι.
Από την πλευρά της η Μυρτώ Μπολώτα, από την «Αλληλεγγύη για όλους»- πίσω από την οποία βρίσκονται βρίσκεται ένα μεγάλος αριθμός ανθρώπων σε επίπεδο στελέχωσης δομών και προσφοράς εργασίας- ξεκίνησε μαζί με το ΚΕΘΕΑ, την ΑΔΕΔΥ, τα Κοινωνικά Ιατρεία και Φαρμακεία και τον ρ/σ «Στο Κόκκινο», μια εργώδης προσπάθεια συγκέντρωσης τροφίμων, ειδών προσωπικής υγιεινής, φαρμάκων κλπ για την ανακούφιση των προσφύγων.
Έτσι, η Ζουχάλ από το Σουρούτς και η Μυρτώ από την Αθήνα αποτέλεσαν, με το που ελήφθη η απόφαση για την την εκπόνηση της ανθρωπιστικής αποστολής, τις δύο άκρες μιας γέφυρας αλληλεγγύης που θα διέσχιζε μια νταλίκα η οποία στο τέλος του ταξιδιού θα ένωνε και τις δύο γυναίκες και όλους όσους αυτές εκπροσωπούν.
Οι δύο γυναίκες όμως δεν συνδέθηκαν μόνο εξαιτίας αυτής της νταλίκας. Εάν υπήρχε επαρκής χρόνος για να συζητήσουν αναλυτικά τις εμπειρίες τους κατά τους τελευταίους μήνες, μάλλον θα διαπίστωναν πως τις συνδέουν και ένα σωρό προβλήματα, τρικλοποδιές, γραφειοκρατικοί πονοκέφαλοι, ατελείωτες ώρες δουλειάς προκειμένου η μια πλευρά να παραδώσει και η άλλη να μπορέσει να παραλάβει αυτή τη βοήθεια.
«Δεν μπορώ καν να απαριθμήσω τις δυσκολίες…»
Μπορώντας μόνο να φανταστώ- και πάλι όχι με σιγουριά- τι μπορεί να έχει βιώσει η Μυρτώ η οποία ήταν η αρχηγός της αποστολής μας στο Σουρούτς καθώς και οι συνεργάτες της, πρέπει να της κάνω την ερώτηση.
«Με ρωτάς για τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε… Πρέπει να τις απαριθμίσω; Πάμπολλες ήταν, που όμως σβήστηκαν από το μυαλό μας μέσα στις μεγάλες αγκαλιές που μας ανοίχτηκαν όταν φτάσαμε σε αυτή την τόσο απομακρυσμένη γωνιά της Τουρκίας. Ξεχάστηκε ο κόπος που καταβάλαμε, οι αγωνίες για την επιτυχή έκβαση της αποστολής, η ανασφάλεια, ακόμα και ο φόβος, μπροστά σε κάτι που δεν είχαμε ξανακάνει σε έναν τόπο, μάλιστα, που μόνο μέσα από ιντερνετικές σελίδες είχαμε προσεγγίσει μέχρι τότε».
Όπως μας εξηγεί, ο σχεδιασμός άλλαξε τουλάχιστον τρεις φορές καθώς η αρχική ιδέα ήταν η αποστολή να συνοδεύσει την νταλίκα σε όλη τη διαδρομή κατά μήκος της Τουρκίας. «Αφελείς! Στη συνέχεια εξετάσαμε την εκδοχή της διά θαλάσσης μεταφοράς της ανθρωπιστικής βοήθειας. Κόλλησε κι αυτή… Με τούτα και με εκείνα καταλήξαμε να συναντήσουμε την νταλίκα στον τελικό προορισμό της».
Δυσκολίες βέβαια υπήρχαν εξ αρχής αφού η παράδοση μιας βοήθειας από τους απλούς ανθρώπους στη δική σου χώρα, θέλεις να παραδοθούν στους αντίστοιχους σε μια άλλη «τα πράγματα περιπλέκονται». Όπως εξηγεί, θα πρέπει «να μιλήσεις και να παροτρύνεις ανθρώπους σε όλη τη χώρα να ενεργοποιηθούν, έχοντας καθορίσει εκ των προτέρων τα είδη που πρέπει να συγκεντρωθούν. Να στηρίξεις επικοινωνιακά την προσπάθειά τους και όπου χρειαστεί να τους βοηθήσεις και πρακτικά. Στη συνέχεια πρέπει να βρεις αποθήκες όπου όλη η βοήθεια απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας θα κατευθυνθεί προκειμένου να γίνει η διαλογή του –άλλη για τα φάρμακα άλλη για τα τρόφιμα- το πακετάρισμά της και το ντάνιασμά της σε (ειδικές) παλέτες και βέβαια η σύνταξη των περίφημων packing lists, που έγιναν για μέρες ο εφιάλτης μας…».
Οι δυσκολίες σταματούν εκεί; Και βέβαια όχι. Όπως εξηγεί η Μυρτώ, «Παράλληλα πρέπει να ξεκινήσει κανείς και τις τυπικές διατυπώσεις. Πολλά -πολλά χαρτιά και δυσκολίες, λόγω γλώσσας και διαφορετικής νοοτροπίας, με το κράτος προορισμού και τους φορείς αυτού. Ανάλογες συνεννοήσεις και με τον δήμο του Σουρούτς, στις κουρδικές περιοχές. Μεγάλη η Βαβέλ! Να μάθεις για εκτελωνισμούς και CMR και πολλά πολλά ακόμα».
Μετά από αυτή την απαρίθμηση όμως δεν χάνει χρόνο και συμπληρώνει, «Θα το ξανακάναμε; Όλοι και όλες λέμε ναι! Γιατί ήταν μια σπουδαία εμπειρία ζωής ακόμα κι όταν μας έφτασε στα όρια των δυνάμεών μας».
Καταγγελίες για πολιτικά «παιχνίδια» σε βάρος των προσφύγων
Από την πλευρά βέβαια της Ζουχάλ οι δυσκολίες θα συνεχιστούν για πολύ ακόμη. Κατά τη συνάντηση που είχε η αποστολή μαζί της, από τα πρώτα πράγματα που αναφέρει είναι ο ρόλος του Τουρκίας, καταγγέλλοντας ευθέως πως από τα μέσα Σεπτεμβρίου «αντί να βοηθούν εμάς με την παροχή διευκολύνσεων ώστε να μεριμνήσουμε επαρκώς για τους πρόσφυγες, βοηθούν πρακτικά το Ισλαμικό Κράτος. Μόνο έτσι ερμηνεύεται η συστηματική πρόκληση προβλημάτων στην παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στο Κομπάνι και στους πρόσφυγες».
Όπως μας εξηγεί η Κούρδισα δήμαρχος, το Σουρούτς σήμερα φροντίζει για περί τους 68.000 πρόσφυγες που πέρασαν τα σύνορα, εκ των οποίων 15.000 βρίσκονται στους καταυλισμούς του Δήμου, ενώ άλλες 50.000 φιλοξενούνται σε σπίτια στην πόλη και στα γύρω χωρία.
«Μόλις 3.000 είναι οι πρόσφυγες που φιλοξενούνται στον μεγάλο τουρκικό καταυλισμό. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να πάνε εκεί αν και οι ανέσεις που τους παρέχονται είναι μεγάλες», αναφέρει. Αυτό καθώς, η Τουρκία λαμβάνει όλη την επίσημη βοήθεια, δηλαδή από άλλα κράτη ή τον ΟΗΕ ενώ οι καταυλισμοί του Δήμου ουσιαστικά συντηρούνται από το αριστερό κόμμα με κουρδικό πρόσημο, το HDP, άλλους δήμους της Ανατολικής Τουρκίας όπου είναι ισχυρό το κουρδικό στοιχείο και από ΜΚΟ οργανώσεις.
«Ο τουρκικός καταυλισμός, άνοιξε», όπως καταγγέλλει, μήνες αφού η τουρκική κυβέρνηση είχε λάβει τα απαραίτητα κονδύλια. «Αρχικά τα χρήματα είχαν πάει προφανώς αλλού. Αφού όμως ζητήθηκαν εξηγήσεις από την Τουρκία, τελικά αναγκάστηκε να φτιάξει τον καταυλισμό» καταλήγει η κ.Εκμέζ. Ο δε συντονισμός της βοήθειας δεν γίνεται μόνο από το Δήμο αλλά και από το συντονιστικό της Ροζάβα - τη διοίκηση της de facto αυτόνομης περιοχής που έχει δημιουργεί εντός της Συρίας και αποτελείται από τα τρία καντόνια- Κομπάνι, Αφριν, Τζαζίρα. Και ο υποψήφιος βουλευτής του HDP, υπερθεματίζει λίγο αργότερα, υποστηρίζοντας πως η Τουρκία «θέλει να περάσει το μήνυμα πως η βοήθεια δεν θα φτάσει ποτέ στο Κοπάνι και ο κόσμος καλά θα κάνει να σταματήσει να στέλνει». Αναφέρει μάλιστα πως η βοήθεια από τον Καναδά, εγκλωβίστηκε επί μακρόν στην Κωνσταντινούπολη
«Πρόκειται για ένα ιδιότυπο ανθρωπιστικό εμπάργκο το οποίο προσπαθούν να επιβάλλουν» αναφέρει ο κ.Ντογκάλ.
Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε, «το πρώτο διάστημα δεν άφηναν καν να περάσουν τα ασθενοφόρα και οι μαχητές πέθαιναν από αιμορραγία περιμένοντας να μεταφερθούν σε νοσοκομεία».
Στην περιοχή σήμερα λειτουργεί Κέντρο Υγείας από όπου περνούν 50 με 100 άτομα. Ο αριθμός βέβαια των ασθενών αυξήθηκε, σύμφωνα με τη δήμαρχο, την περίοδο των σκληρών συγκρούσεων μεγάλες. Η μεγαλύτερη βοήθεια όπως μας εξήγησε, έρχεται από τον τοπικό ιατρικό σύλλογο και εθελοντών στον τομέα της υγείας, ενώ δημιουργήθηκαν και κοινωνικά ιατρεία. Οι ελλείψεις βέβαια είναι πάντα πολλές.