Τι κοινό έχουν ο Man Haron Monis της πολιορκίας του Σίδνεϊ, ο πιλότος της Germanwings Andrea Lubitz, ο Νορβηγός Andrers Breivik της μαζικής δολοφονίας και οι ισλαμιστές δολοφόνοι Mohammed Emwazi και Jake Bilardi;
Οι ψευδαισθήσεις μεγαλείου, ο φόβος της αποτυχίας και η ανάγκη για θαυμασμό.
Όταν ο αυτοαποκαλούμενος ισλαμιστής κληρικός Man Haron Monis πήρε 18 ομήρους στο Lindt Cafe στο Σίδνεϊ, ο ίδιος δήλωσε ότι είναι τζιχαντιστής και η πράξη του αυτή ήταν για λογαριασμό του ισλαμικού κράτους. Αμέσως το γεγονός πήρε παγκόσμια διάσταση. Αλλά, στην πραγματικότητα, ο Monis δεν είχε καμία σχέση με την ομάδα, είχε φέρει τη λάθος σημαία και απαιτούσε η αστυνομία να του φέρει τη σωστή σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση των ομήρων.
Ο Monis συνελήφθη την περασμένη βδομάδα και στην ανάκριση περιγράφεται ως «ο άνθρωπος που κινείται σπειροειδώς προς τα κάτω». Είχε πολλά χρέη και ήταν άνεργος, είχε χάσει την επιμέλεια των παιδιών του και αντιμετώπιζε μεγάλη ποινή φυλάκισης. Αναζητώντας «εξουσία και επιρροή», είχε προσχωρήσει για μικρό χρονικό διάστημα σε μια συμμορία μοτοσυκλετιστών, αλλά απορρίφθηκε λίγο αργότερα ως πολύ «περίεργος». «Ο συνεχής στόχος του στη ζωή του, φαίνεται να έχει επιτευχθεί», συνόψισε η νομική σύμβουλος Sophie Callan.
Προσποιείται ότι είναι σημαντικός κληρικός, στην πραγματικότητα ήταν εκτός φυλακής με εγγύηση για εγκλήματα: όπως η δολοφονία της πρώην συζύγου του και πολλαπλές σεξουαλικές επιθέσεις σε γυναίκες, παριστάνοντας τον «πνευματικό θεραπευτή». Ισχυρίσθηκε ότι είναι πρόσφυγας που προσπάθησε να διαφύγει από το Ιράν και φαίνεται πλέον πιθανό να προέβη σε αυτό, μετά την υπεξαίρεση χρημάτων. Διαγνώστηκε, επίσης, με μια σειρά από ψυχολογικά προβλήματα και αναζητούσε την προσοχή με διάφορες απατεωνιές στο όνομα του ισλαμικού τζιχαντισμού.
Πριν πάρει ομήρους, ο Monis έστειλε κακόβουλες επιστολές προς τις οικογένειες που θρηνούσαν για το θάνατο των Αυστραλών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στο Αφγανιστάν. Ο δικηγόρος του Monis του έδωσε αυστηρή εντολή να μη μιλήσει στον Τύπο, όταν ήταν σε δίκη για αυτό το έγκλημα, καθώς θα έβλαπτε την έκβαση της υπόθεσής του. Όπως ένα σκόρος στη φλόγα, έτσι και ο Monis έσπευσε έξω στους συγκεντρωμένους και διακήρυσσε: «Αυτή η πένα είναι το όπλο μου και αυτές οι λέξεις είναι οι σφαίρες μου».
Ήταν μια ταπείνωση, καθώς το αυστραλιανό ανώτερο δικαστήριο ανέτρεψε την έφεση κατά της καταδίκης του για τις δυσφημιστικές επιστολές. Ο δικηγόρος του τον περιέγραψε ως ένα άτομο «με κατεστραμμένες αξίες». Δικαιολόγησε το θανατηφόρο του ξέσπασμα με μια σημαία της ISIS και ισχυρίστηκε ότι ενεργούσε για λογαριασμό του χαλιφάτου. Όπως και άλλοι δολοφόνοι-μοναχικoί λύκοι, οι δράσεις του απέκτησαν μεγάλη σημασία με την μείξη των προσωπικών ενεργειών του με μια μεγαλύτερη ιδεολογία. Και όπως τόσοι πολλοί από τους πιο κακόφημους τρομοκράτες και δολοφόνους αυτής της δεκαετίας, τα θεατρικά του εγκλήματα υπονοούν ότι ήταν παθολογικά ναρκισσιστής.
H ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας περιλαμβάνει μια ακραία επιθυμία για προσοχή, μια αίσθηση δικαιώματος, την προθυμία να εκμεταλλευθείς ή να κακομεταχειριστείς τους άλλους, μια υπερβολική ανάγκη για θαυμασμό και την έλλειψη αλληλεγγύης. Οι ναρκισσιστές μπορεί να είναι πολύ επιρρεπείς σε ξεσπάσματα οργής και ταπείνωσης. Οι μεγαλοπρείς αυτο-πεποιθήσεις τους είναι δομημένες πάνω σε θεμέλια σταθερά, όσο η κινούμενη άμμο, εξού και η ανάγκη για συνεχή θαυμασμό και την προσοχή
Ως συν-συγγραφέας μιας πρόσφατης μελέτης, Brad Bushman, εξηγεί ο ναρκισσισμός είναι ο ισχυρισμός που είσαι ανώτερους από τους άλλους ανθρώπους. «Οι ναρκισσιστές φαντασιώνονται την προσωπική επιτυχία και πιστεύουν ότι αξίζουν ειδική μεταχείριση. Όταν αισθάνονται ταπεινωμένοι, συχνά επιτίθενται πολύ βίαια».
Οι ψυχολόγοι προειδοποιούν ότι ο ναρκισσισμός είναι σε άνοδο. Η ανταγωνιστική επιδίωξη της προσοχής δημιουργεί νικητές και ηττημένους. Μία απάντηση στην ντροπή του αποκλεισμού και της περιθωριοποίησης είναι η βία, η οποία θεσπίζει την εκδίκηση την ίδια στιγμή που ανυψώνει το άτομο έξω από τη λήθη.
Στο πιο παθολογικό άκρο του φάσματος, έχουμε ότι ο ψυχαναλυτής Otto Kernberg ονομάζει κακοήθη ναρκισσισμό, την πηγή του «κακού στον κόσμο». Απογοητευμένο από την πραγματικότητα και την αγάπη, το άτομο στρέφεται στον εαυτό του τον εξιδανικεύει, τον θαυμάζει και τον συγχωρεί. Ο ναρκισσισμός γίνεται θανατηφόρος όταν καταστροφικές παρορμήσεις έχουν συγχωνευθεί με την συνείδηση, μεταμορφώνοντας ψέματα, χειραγώγηση, δολοφονία ή ακόμα και την τρομοκρατία σε ευγενή, ηθικές πράξεις. Οι κακοήθεις ναρκισσιστές μπορεί ακόμα και να σκοτώσουν για να σβήσουν τη δίψα τους για προσοχή.
Αν και μπορεί να μη μάθουμε ποτέ με βεβαιότητα γιατί ο πιλότος της Germanwings Andreas Lubitz πέταξε ένα αεροπλάνο με 149 άτομα σε ένα βουνό, η συμπεριφορά του έχει πολλές αντηχήσεις με εκείνη του Monis και άλλων ναρκισσιστών. Ο ίδιος προειδοποίησε κάποτε μια φίλη: «Μια μέρα, θα κάνω κάτι που θα αλλάξει το όλο σύστημα και τότε όλοι θα γνωρίζουν το όνομά μου και θα το θυμούνται.» Οι ναρκισσιστές μπορεί να έχουν βίαιη διάθεση με εναλλαγές. Στην περίπτωση του Lubitz, που είχε υποστεί πλήγματα στην προσωπική του ζωή , όπως το γεγονός ότι είχε παραμένει πιλότος και ότι διατηρούσε μακροχρόνια σχέση με μια κοπέλα την οποία είχε απατήσει, ενώ λίγο πριν τη συντριβή είχε αγοράσει ξαφνικά και δύο αυτοκίνητα Audis, ένα για εκείνον και ένα για την φίλη του. Αυτή και άλλοι είπαν ότι Lubitz είχε τρομακτικές εναλλαγές στη διάθεσή του και επιθετικά ξεσπάσματα.
Η κατάθλιψη είναι μια βαθιά οδυνηρή κατάσταση, που συνήθως χαρακτηρίζεται από απόσυρση, θλίψη, αυτο-ενοχοποίηση και η υπερβολική ενοχή.Υπάρχει ένα πολύ διαφορετικό είδος κατάθλιψης, που σχετίζεται με μια σπείρα ντροπής και οργή που προέρχεται από τον ναρκισσισμό και κάνει το άτομο να αισθάνεται ταπεινωμένο και να αντιδρά με μανία . Όπως υποστήριξε και ο Jeff Victoroff, νευροψυχίατρος στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας στους LA Times: «Πρέπει να σταματήσουμε να μιλάμε σαν να ήταν ένας άνθρωπος με τάσεις αυτοκτονίας με πρόσβαση σε ένα αεροπλάνο. Ήταν ένας δολοφόνος, ο οποίος μάλλον είχε στοιχεία μιας διαταραχής της διάθεσης και διαταραχές προσωπικότητας.»
Στον παθολογικό ναρκισσισμό υπάρχει παντελής έλλειψη ενσυναίσθησης προς εκείνους που καταστρέφονται από την οργή του ατόμου, όπως στην περίπτωση της Germanwings με τους 149 νεκρούς. Αν o Lubitz ήθελε φήμη, βραβεύτηκε μετά θάνατον. Μετά από τη συντριβή, η αναζήτηση του ονόματός του στο Google φέρνει πάνω από 12 εκατ. hits.
Ή σκεφτείτε ακόμα και τον Andrers Breivik, που είναι υπεύθυνος για το θάνατο 77 ανθρώπων στη Νορβηγία. Επιθυμούσε να είναι ο πιο διάσημος δολοφόνος στην ιστορία. Οι ψυχίατροι δεν βρήκαν ότι μπορεί να πάσχει από παρανοϊκή σχιζοφρένεια, όπως πιστεύονταν αρχικά, αλλά από μερικές διαταραχές, εκ των οποίων οι περισσότερες δήλωναν μια ακραία ναρκισσιστική συμπεριφορά.
Σε 1.500 σελίδων μανιφέστο του στο διαδίκτυο, ο ίδιος έδωσε τίτλους όπως «Ανώτερος Ταξιάρχης του Ναϊτών Ιπποτών». Δεν είχε σφάξει ανθρώπους, αλλά είχε προβεί σε «πολιτικές εκτελέσεις» των «πολιτιστικών Μαρξιστών». Όταν ένας αστυνομικός τον ρώτησε: «Ποιος παίρνει την απόφαση για το ποιος θα ζήσει ή θα πεθάνει;», Η απάντηση του Breivik ήταν: «Εγώ».
Είναι αυτή η «σπουδαιότητα» που φαίνεται να προσέλκυσε άλλο ένα μοναχικό αγόρι, τον Jake Bilardi, γνωστό σήμερα και ως «Jihadi Jake», από ένα προάστιο στις πεδιάδες της βόρειας Μελβούρνης. Το διαζύγιο των γονιών του, η μηδαμινή επαφή με τον πατέρα του και ο θάνατος της μητέρας του από καρκίνο, ήταν πολύ ισχυρά πλήγματα για το αγόρι. Είχε ψυχολογικά προβλήματα, λαχταρούσε την προσοχή, ήταν ιδιαίτερα ευφυής στα μαθηματικά, ένω θεωρούσε ότι τη σχολική ζωή μια αγωνιώδη κοινωνική ταπείνωση. Ήταν θύμα εκφοβισμού και χωρίς φίλους. Μετά το θάνατο της μητέρας του μάλιστα ασπάστηκε στο Ισλάμ.
Σχεδίαζε τρομοκρατικές επιθέσεις στη Μελβούρνη τα οποία ανέφερε και ο ίδιος σε σημείωμα στο blog του, λίγο πριν σκοτωθεί σε επίθεση αυτοκτονίας, σύμφωνα με την τζιχαντιστική οργάνωση. Στην ISIS πίστευε ότι θα βρει αληθινούς «αδελφούς» που θα τον εκτιμούν, και τους οποίους θα μπορούσε να εντυπωσιάσει με την προθυμία του να πεθάνει.
Ο Βρετανός Mohammed Emwazi είναι γνωστός σήμερα και ως «Jihadi John». Κατά την ένταξή του στην ISIS, o σαδισμός προειδοποιεί ο Kernberg που προέρχεται από τον κακοήθη ναρκισσισμό γίνεται σαφής με την προφανή ευχαρίστηση σκοτώνει εργαζομένους της ανθρωπιστικής βοήθειας και δημοσιογράφους. Άνθρωποι σαν τον Emwazi λατρεύονται από τους νεοσύλλεκτους.
Ο Breivik καταγγέλλει από τη φυλακή για «παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ζητά να του χορηγηθεί παλαιότερη έκδοση του PlayStation, ενώ παρακαλεί τους οπαδούς του να του στείλουν το αγαπημένο του άρωμα. Αυτές οι δολοφόνοι μπορούν να μιλούν σαν να ενεργούν ευλαβικά κάτω από το μάτι ενός παντοδύναμου Θεού, αλλά στην πραγματικότητα δρουν με σκοπό να βλάψουν τους συνανθρώπους τους.
Το βιβλίo της Anne Manne: «The Life of I: The New Culture of Narcissism» δημοσιεύεται από το Melbourne University Press και είναι διαθέσιμο στο Kindle
(Πηγή: TheGuardian)