Μπροστά στις νέες «εργασιακές κανονικότητες» της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και τον παγκόσμιο μετασχηματισμό της οικονομίας, η σχέση των εργαζομένων με τον φυσικό χώρο δουλειάς τους αλλάζει ριζικά. Ήδη, με την εμπειρία της πανδημίας και υπό την επίδραση πολιτικών παραγόντων, όπως το Brexit, εκατομμύρια επαγγελματίες ανά τον κόσμο εργάζονται σε διαφορετικό κράτος από τον εργοδότη τους ή τους πελάτες τους, χρησιμοποιώντας μόνο έναν υπολογιστή και το διαδίκτυο. Είναι οι λεγόμενοι «Digital Nomads» (Ψηφιακοί Νομάδες).
Δραστηριοποιούνται κατεξοχήν σε τομείς της ψηφιακής οικονομίας, εξειδικεύονται στις νέες τεχνολογίες και είναι υψηλού εισοδηματικού επιπέδου. Υπολογίζονται σε πάνω 35 εκατομμύρια, ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ και των μεγαλύτερων ελεγκτικών εταιριών παγκοσμίως, τα επόμενα χρόνια θα αυξηθούν κι άλλο, καθώς οι ψηφιακές μέθοδοι εργασίας αναμένεται να κυριαρχήσουν. Πολυεθνικές εταιρίες και οργανισμοί σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Καναδά ανακοινώνουν ήδη ριζική μετάβαση σε τηλεργασία.
Αυτή η νέα εργασιακή πραγματικότητα δεν αφήνει ανεπηρέαστη τη χώρα μας, που μπορεί να αντλήσει σημαντικά οφέλη, αν καταφέρει να τους προσελκύσει.
Το οικονομικό τους αποτύπωμα στις εθνικές και τοπικές οικονομίες είναι ισχυρό: αύξηση συναλλάγματος, τόνωση κατανάλωσης, τουρισμού και αγοράς ακινήτων, αναζωογόνηση του αστικού ιστού, διεθνής προβολή της χώρας, talent attractiveness, ενδυνάμωση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας μέσω μικτών συνεργασιών.
H Ελλάδα έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, με τα οποία μπορεί να μπει στον διεθνή ανταγωνισμό με στόχο τους ψηφιακούς νομάδες. Διαθέτει εξαιρετικό κλίμα και μοναδική ποικιλομορφία τοπίου. Είναι μια χώρα ασφαλής, πολιτικά σταθερή, με ισχυρό ευρωπαϊκό νόμισμα και σαφή προσανατολισμό στις ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες, πολιτισμικά ανοιχτή και πολιτιστικά πλούσια. Έχει υψηλό ρυθμό ψηφιακού μετασχηματισμού και διάσημη ποιότητα ζωής συνδεδεμένη με τους φιλόξενους κατοίκους της.
Βάσει αυτών δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι αφίξεις digital nomads στην Αθήνα αυξήθηκαν κατά 198% .
Ειδικότερα έρευνα του ΣΕΠΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας) δείχνει ότι η Αθήνα έχει για την πενταετία 2017-2021 τον τρίτο πιο γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης, παγκοσμίως, μεταξύ των πιο δημοφιλών προορισμών για ψηφιακούς νομάδες.
Πιο συγκεκριμένα ο ΣΕΠΕ βασιζόμενος στα στοιχεία του NomadList αναφέρει ότι οι αφίξεις ψηφιακών νομάδων στην Αθήνα την περίοδο 2017-2021 αυξήθηκαν κατά 198%, ενώ από τις αρχές του 2022 ο αντίστοιχος ρυθμός είναι 109%.
Για το λόγο αυτό, στο Υπουργείο Εξωτερικών υπό τον Αν. Υπουργό Εξωτερικών, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη προχώρησαν γρήγορα συγκριτικά με τον διεθνή ανταγωνισμό σε αλλαγή του θεσμικού πλαισίου στην πολιτική των θεωρήσεων εισόδου στη χώρα, υιοθετώντας αντίστοιχες καλές πρακτικές άλλων χωρών (Εσθονία, Κροατία). Θεσμοθέτησαν με νομοθετική πρωτοβουλία του κ. Βαρβιτσιώτη μια νέα visa, τη Digital Nomads Visa.
Επαγγελματίες υψηλής προστιθέμενης αξίας και εισοδημάτων- μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι ή επιχειρηματίες- θα μπορούν πλέον να εργάζονται από την Ελλάδα για ένα χρόνο, με δυνατότητα εξασφάλισης άδειας διαμονής διετούς διάρκειας για αυτούς και τις οικογένειές τους.
Η διαδικασία είναι γρήγορη, απλή και χωρίς περιττές γραφειοκρατικές διατυπώσεις. Αρκεί να αποδείξουν ότι διαθέτουν ελάχιστο μηνιαίο εισόδημα, ασφάλιση και ότι δεν έχουν οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα.
Ο Διευθυντής του Γραφείου του Αν. Υπουργού Εξωτερικών, απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, Δημήτρης Κιρμικίρογλου, και συντονιστής του εγχειρήματος δήλωσε στη HuffPost Greece: “Πρόκειται για μια στρατηγική μεταρρύθμιση την οποία σχεδιάζουμε και υλοποιούμε inhouse σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του ΥΠΕΞ και η οποία δείχνει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να κινείται η χώρα.
Με εξωστρέφεια, δυναμισμό και καινοτομία. Και αυτό το ξεκάθαρο μήνυμα θέλαμε να στείλουμε και από την πλευρά μας, ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο μια χώρα ελκυστική για τουρισμό, με ήλιο και θάλασσα, αλλά και μια χώρα με σύγχρονες υποδομές, ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό και καλές συνθήκες για να ζήσεις και να εργαστείς.
Δημιουργήσαμε την Visa για τους Digital Nomads και το επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσουμε μία Ψηφιακή Πλατφόρμα (Portal), για την ενημέρωση και υποστήριξη πολιτών τρίτων χωρών και τη διευκόλυνσή τους στη συλλογή πληροφοριών (έγγραφα, απαιτήσεις και προϋποθέσεις, τέλη κλπ), πριν την υποβολή αίτησής τους για έκδοση ειδικής μορφής visa.
Με αυτό τον τρόπο, θα πραγματοποιηθεί ένταξη όλων των ανωτέρω επιμέρους πρωτοβουλιών σε μια ενιαία πλατφόρμα, η οποία θα λειτουργεί σαν Κύρια Πύλη Εισόδου του ΥΠΕΞ (Single Entry Point) στις ειδικότερες κατηγορίες έκδοσης Visa, ενώ θα παρέχεται και διασύνδεση -παραπομπή σε σχετικές πλατφόρμες/ιστοσελίδες.
Η “Visa Greece” όπως την ονομάσαμε θα δώσει την απαραίτητη πληροφόρηση στους ενδιαφερόμενους που θέλουν να εισέλθουν στη χώρα μας, να εξυπηρετηθούν χωρίς πρόσθετη ταλαιπωρία και να μάθουν για τα πλεονεκτήματα της κάθε κατηγορίας visa για τους ίδιους”.
Ο κ. Κιρμικίρογλου ανέφερε επίσης “αναζητήσαμε να μάθουμε στο τι κάνουν οι άλλοι και είδαμε ότι πολλά από τα Κράτη Μέλη της ΕΕ όπως η Γαλλία [1], η Γερμανία [2], η Ισπανία, η Πορτογαλία κ.α., διαθέτουν από καιρό στη φαρέτρα τους το συγκεκριμένο εργαλείο για τη διευκόλυνση της προσέλκυσης πολιτών τρίτων χωρών, αξιοποιώντας έτσι στο έπακρο τις δυνατότητες που παρέχει στην ανάπτυξη της εξωστρεφούς τους δραστηριότητας.
Σε περιπτώσεις, παρέχονται αναλυτικές πληροφορίες, μέσω παραπομπής στη σχετική ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τόσο για τη χορήγηση θεώρησης Σένγκεν (Schengen Visa) [3] σε περιπτώσεις διαμονής βραχείας χρονικής διάρκειας (έως 90 ημέρες σε χρονική περίοδο 180 ημερών) εντός του χώρου Σένγκεν, για διάφορους λόγους (τουρισμός, επιχειρηματικές δραστηριότητες, πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, ιατρικοί λόγοι [4], εκπαίδευση και έρευνα κλπ), όσο και για τη διαμονή πέραν του ανωτέρω χρονικού ορίου (πχ. στην περίπτωση της Γερμανίας: σπουδές, αναζήτηση εργασίας, προσέλκυση νεοφυούς επιχειρηματικότητας και ταλαντούχων επαγγελματιών, επιστημονικό προσωπικό, ιατρική περίθαλψη, επανένωση οικογενειών).
Ενδιαφέρουσες είναι και οι περιπτώσεις της Γαλλίας, για χορήγηση θεώρησης για λόγους εθελοντισμού – volunteering, του Βελγίου [5] και της Δανίας [6] για παράταση του χρόνου διακοπών με δυνατότητα μερικής απασχόλησης- working holiday visa, της Ιρλανδίας για χορήγηση visa μετά τη συνταξιοδότηση [7], της Σουηδίας [8] για θρησκευτικές αποστολές, της Πορτογαλίας [9] για νέους και καινοτόμες επιχειρήσεις – «Tech Visa», της Τσεχίας και Φινλανδίας για εποχική απασχόληση. Αρκετά Κράτη Μέλη έχουν αναπτύξει ειδικές ιστοσελίδες για σημαντικές κατηγορίες θεωρήσεων (πχ. Ψηφιακοί Νομάδες – Κροατία, Ουγγαρία : οι επονομαζόμενες «Λευκές Κάρτες», επενδυτές – Ιταλία, Εσθονία [10], καινοτόμες –κυρίως τεχνολογικά- επιχειρήσεις - Λετονία, Λιθουανία)”.
Η υλοποίηση της πρωτοβουλίας αυτής αναμένεται ότι θα συμβάλει δυναμικά στην τόνωση της ελληνικής εξωστρέφειας, την προώθηση της καινοτομίας και του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας, μέσω της διευκόλυνσης της προσέλκυσης πολιτών τρίτων χωρών ως επί το πλείστον υψηλού εισοδηματικού επιπέδου ή αυξημένων επαγγελματικών προσόντων και τεχνογνωσίας, με στόχευση στην αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης, της επιχειρηματικότητας και τη δημιουργία πολλαπλασιαστικού οφέλους σε κλάδους όπως η εστίαση, ο τουρισμός, η αγορά ακινήτων κ.α.
4 https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/croatia-now-most-popular-vaccine-tourism-destination-among-russians/ Επιπλέον, μια κρίσιμη και σημαντική τάση εμφανίστηκε κατά την περίοδο της πανδημίας και στη μετα-COVID εποχή: τα «ταξίδια εμβολιασμού» (vaccination tours). Σύμφωνα με τελευταία έρευνα η Κροατία, έχει καταστεί ο πλέον δημοφιλής ευρωπαϊκός προορισμός, ειδικά για τους Ρώσους πολίτες, καθώς τους δίδεται προς το παρόν η επιλογή μόνο του ρωσικού εμβολίου Sputnik, το οποίο δεν αναγνωρίζεται από πολλές χώρες ανά την υφήλιο.
9 https://vistos.mne.gov.pt/en/national-visas/general-information/type-of-visa#work