Την Τετάρτη 18 Απριλίου οι αξιωματούχοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου παρουσίασαν σε συνέντευξη τύπου στην Ουάσινγκτον, την έκθεση δημοσιονομικής παρακολούθησης του Ταμείου για το τρέχον διάστημα.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, η συζήτηση αρχικά περιεστράφη γύρω από το ζήτημα των πλεονασμάτων και της νέας εκτίμησης του ΔΝΤ περί δημιουργίας ακόμη μεγαλύτερου πλεονάσματος για την ελληνική οικονομία. Η δημοσιογραφική ερώτηση είχε ως εξής: “Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε την απόφασή σας να αναθεωρήσετε προς τα πάνω το μέγεθος του πρωτογενούς πλεονάσματος για την Ελλάδα; Εννοώ τι σας οδήγησε εκεί; Και τι έχει αλλάξει κατά τους τελευταίους έξι μήνες;”
Εκ μέρους του ΔΝΤ απάντησε ο Διευθυντής Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Βιτόρ Γκασπάρ, ο οποίος δήλωσε: “Σας ευχαριστώ. Επιτρέψτε μου να είμαι πολύ σύντομος και να αναφερθώ στην ενημέρωση (σ.σ. που είχε το ΔΝΤ) από το Ευρωπαϊκό Τμήμα (του ΔΝΤ) την Παρασκευή (13/4). Αλλά θέλω να επαναλάβω ορισμένα πράγματα:
Οι τελευταίες τάσεις της ελληνικής οικονομίας είναι οι επιθυμητές. Η κατάσταση και οι προοπτικές έχουν βελτιωθεί στην Ελλάδα. Η θέση του ΔΝΤ που αφορά στις πολιτικές που εφαρμόζει η Ελλάδα δεν έχει αλλάξει, όπως τονίστηκε χθες (17/4), από τον επικεφαλής οικονομολόγο. Επιμένουμε ότι είναι απαραίτητη η ισορροπία ανάμεσα στις δημοσιονομικές πολιτικές και την επαναρύθμιση του χρέους. Και ένας συνδυασμός δημοσιονομικής προσαρμογής, διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και ρύθμισης του χρέους είναι θεμελιώδης, κατά τη γνώμη μας, ώστε να τεθεί η Ελλάδα σε ένα δρόμο βιώσιμης ανάπτυξης.”
Ουσιαστικά, το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι χωρίς αναθεώρηση του χρέους, οι μεταρρυθμίσεις (πλείστες εκ των οποίων ταυτίζονται με καθαρά φορολογικά μέτρα) δεν αρκούν για να βάλουν ξανά την Ελλάδα σε τροχιά πραγματικής ανάπτυξης.
Στην ουσία του ζητήματος είχε απαντήσει μια μέρα νωρίτερα ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου, Μόρις Όμπστφελντ:
Ερώτηση: “Δεδομένης της απαισιόδοξης προσέγγισής σας για την Ελλάδα και των προβλέψεών σας οι οποίες έχουν αλλάξει προς το χειρότερο ξανά, θεωρείτε ότι υπάρχει αρκετός χρόνος ώστε να βρεθεί κοινός τόπος με τους Ευρωπαίους επί των βασικών στοιχείων του ελληνικού προγράμματος και κυρίως της ρύθμισης του χρέους;”
Ο κ. Όμπστφελντ ήταν κατηγορηματικός: “Η σταθερή μας θέση είναι ότι υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης του χρέους. Αυτό πρέπει να είναι μέρος του πακέτου και εμείς εργαζόμαστε γι’ αυτό. Πραγματικά πιστεύουμε ότι με τις κατάλληλες διαρθρωτικές πολιτικές, με αναδιάρθρωση του χρέους, οι προοπτικές για την Ελλάδα θα είναι θετικές στη συνέχεια. Η ελπίδα μας είναι (η Ελλάδα) να φτάσει σε συμφωνία σύντομα.”
Η πρόβλεψη λοιπόν του ΔΝΤ έρχεται να προσγειώση την ελληνική κυβέρνηση στην πραγματικότητα, τουλάχιστον όσον αφορά στο χρέος. Η κυβέρνηση έσπευσε να δηλώσει ότι δεν την ανησυχούν τα στοιχεία της νέας έκθεσης. Ωστόσο, εδώ ανακύπτει ένα ζητημά που είναι και πολιτικό εκτός από οικονομικό. Η σταθερή κυβερνητική διακήρυξη είναι, ως γνωστόν, η “καθαρή έξοδος” από τα μνημόνια που θα συμβεί τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους.
Ταυτοχρόνως, όλοι θυμόμαστε ότι επίσης σταθερή θέση του κυβερνώντος κόμματος είναι η αναδιάρθρωση του χρέους (κάποτε δε ήταν και η μονομερής διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του, αλλά αυτά είναι παλιές ιστορίες...).
Ως προς το ΔΝΤ και τους Ευρωπαίους, το ουσιαστικό πολιτικο-οικονομικό ζήτημα εδώ συνιστά ένα έργο που έχουμε ξαναδεί αρκετές φορές τα τελευταία οκτώ χρόνια. Οι ειδικοί του Ταμείου σταθερά υπέρ της αναδιάρθρωσης του χρέους σε συνδυασμό με μεταρρυθμίσης, που μάλλον έχουν χροιά περισσότερο δημοσιονομική και λιγότερο διαρθρωτική, παρά το γεγονός ότι οι αξιωματούχοι πάντα τοποθετούνται ισορροπημένα σχετικώς.
Από την άλλη πλευρά, οι Ευρωπαίοι είναι επίσης σταθεροί στη μη περαιτέρω μείωση του ελληνικού χρέους, τουλάχιστον στην παρούσα φάση και μη όντας ακόμη πεπεισμένοι ουσιαστικά ότι η Ελλάδα θα βγει κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον σε πραγματικό ξέφωτο, αν δεν αλλάξει το αναπτυξιακό της μοντέλο προσελκύωντας επενδύσεις και μειώνοντας φόρους. Αυτό είναι κάτι στο οποίο το ΔΝΤ δεν επιμένει πάντα.
Θυμίζουμε ότι υπάρχουν μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν από το 2019 και μετά, με αποτέλεσμα ο Αύγουστος του 2018 να καθίσταται απλώς άλλη μια κουκίδα στο ημερολόγιο της ελληνικής κρίσης και να μη συνιστά έξοδο από την εποπτεία.
Κατόπιν τούτων, η έκθεση του ΔΝΤ δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να επιβεβαιώσει αυτό που ήδη ζούμε. Η ελληνική οικονομία βελτιώνεται θεαματικά σε αριθμούς, πετυχαίνει πρωτογενές πλεόνασμα υπερδιπλάσιο του αναγκαίου, ίσως και μεγεθύνεται οριακά (αλλά δεν αναπτύσσεται ουσιαστικά). Το ΔΝΤ συνδέει την περαιτέρω βελτίωση της ελληνικής οικονομίας με διαρθρωτικές αλλαγές και ταυτόχρονη μείωση χρέους. Η Ευρώπη δεν τολμά να αγγίξει ξανά το δεύτερο, τουλάχιστον πριν το 2022, οπότε και ολοκληρώνεται η... ικανή περίοδος χάριτος που πήρε η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου το 2012 ως μέρος της συμφωνίας αναδιάρθρωσης χρέους.
Σε κάθε περίπτωση, οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η χώρα μας πρόκειται τον προσεχή Αύγουστο να βγει πραγματικά από την κρίση ή αν θα συνεχίσει να τη βιώνει στην πραγματική της οικονομία για αρκετά χρόνια ακόμη.