Υψηλή κινητικότητα παρουσιάζει τις τελευταίες μέρες η ελληνική κυβέρνηση όσον αφορά τις επαφές με χώρες των οποίων ζητάει την στήριξη για την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν μόλις στο Ισραήλ ενώ ο Υπουργός Εξωτερικών επισκέπτεται την Αίγυπτο. Στόχος είναι η κινητοποίηση των «φίλων» μας για την αντιμετώπιση της Τουρκίας.
Πώς ακριβώς όμως λειτουργεί αυτή η φιλία; Αν για παράδειγμα είχατε ένα γνωστό ή ένα γείτονα ο οποίος σας αποκαλούσε φίλο και συνέχεια σας ζητούσε βοήθεια ή κάποια εξυπηρέτηση, χωρίς όμως να σας έχει βοηθήσει ή στηρίξει ποτέ σε μια δύσκολη ώρα ή με κάτι που σας απασχολεί, πόσο φίλο θα τον νιώθατε;
Ότι δίνεις αυτό παίρνεις
Αντιθέτως με τις διαπροσωπικές σχέσεις όπου το δούναι και λαβείν μπορεί να αφορά μόνο την ψυχολογική σχέση και τις κοινές εμπειρίες μεταξύ των δύο μερών, στις σχέσεις μεταξύ κρατών δεν υπάρχουν φιλίες παρά μόνο πιθανές συμμαχίες. Και η συμμαχίες όμως λειτουργούν με βάση την ίδια αρχή του δούναι και λαβείν.
Η Ελλάδα λοιπόν έρχεται σε επαφή με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, ως φίλιες χώρες ή και πιθανές συμμάχους και ζητάει τη στήριξη τους. Τι προσφέρει όμως για να ελπίζει σε αυτή τη στήριξη; Ουσιαστικά τίποτα. Η φιλία ή συμμαχία με το Ισραήλ είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντική για την Ελλάδα. Πηγαίνουμε λοιπόν και ζητάμε από το Ισραήλ να μας στηρίξει στο θέμα της Τουρκίας. Τι προσφέρουμε ως αντάλλαγμα; Προσφέρουμε να έρθουν νέες ισραηλινές επενδύσεις και τουρίστες στην Ελλάδα. Μα έτσι δεν προσφέρουμε κάτι στο Ισραήλ αλλά και πάλι ζητάμε κάτι από αυτό (κεφάλαια και τουρίστες). Συγκεκριμένα, αυτό που τους προσφέρουμε είναι ο ελληνικός ήλιος, οι παραλίες και οι μεζέδες. Πράγματα δηλαδή χωρίς κόστος και που είναι ανοιχτά σε όλους. Αντίστοιχα, πάμε στην Αίγυπτο και ζητάμε στήριξη για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Και πάλι ως αντάλλαγμα δεν προσφέρουμε τίποτα ουσιαστικό για τα καυτά αιγυπτιακά συμφέροντα που συνδέονται κυρίως με την εσωτερική σταθερότητα της χώρας.
Έτσι όμως δεν χτίζονται φιλίες και σίγουρα όχι ισχυρές συμμαχίες. Για να πάρουμε ουσιαστική βοήθεια στα δικά μας συμφέροντα, πρέπει να δώσουμε ουσιαστική βοήθεια στα δικά τους. Αυτό βεβαίως σημαίνει ότι πρώτα πρέπει να αναλύσουμε ποια είναι αυτά τα συμφέροντα για τους δυνητικούς μας φίλους.
Πώς στηρίζονται οι φίλοι;
Για το Ισραήλ, ουσιαστικό θέμα αποτελεί η αντιμετώπιση του Ιράν και του ισλαμικού εξτρεμισμού, καθώς και η συνεχής ενδυνάμωση της οικονομίας ώστε να χρηματοδοτείται η άμυνα της χώρας.
Η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει βοήθεια σε αυτά τα θέματα καταδικάζοντας σε όλα τα επίπεδα το Ιράν, μειώνοντας τις οικονομικές συναλλαγές μας με αυτό (ενώ αντίθετα εμείς μέχρι και πριν τις αμερικανικές κυρώσεις εισαγάγαμε το 20% του πετρελαίου μας από εκεί), και προσφέροντας πρόσβαση σε πληροφορίες για τα μέλη ισλαμικών εξτρεμιστικών οργανώσεων που τυχόν βρίσκονται ανάμεσα στα κύματα μεταναστών που βρίσκονται στην Ελλάδα. Παράλληλα, αντί να ζητούμε ισραηλινές τουριστικές επενδύσεις στην χώρα μας, μπορούμε να δώσουμε κίνητρα τόνωσης των εισαγωγών ισραηλινών παραγωγικών αγαθών προς την Ελλάδα με χαμηλότερους δασμούς και άλλες διευκολύνσεις.
Για την Αίγυπτο, ουσιαστικό θέμα αποτελεί η εσωτερική σταθερότητα με αντιμετώπιση της ανεργίας στον αλματωδώς αυξανόμενο νέο πληθυσμό, η υποστήριξη της ανάπτυξης και η αντιμετώπιση της φτώχιας. Η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει βοήθεια δίνοντας κίνητρα σε δυναμικές ελληνικές επιχειρήσεις για νέες επενδύσεις στην Αίγυπτο και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η χώρα μας έχει επιχειρήσεις που φτιάχνουν εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας, έργα ΑΠΕ, δημόσια έργα και βιομηχανική παραγωγή σε άλλες χώρες, αλλά ελάχιστες από αυτές δραστηριοποιούνται στην Αίγυπτο. Παράλληλα η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα σε νέους και νέες από την Αίγυπτο να καταρτιστούν και εκπαιδευτούν στην Ελλάδα σε τομείς που είναι καίριοι για το Κάιρο ώστε να μπορέσουν γυρνώντας να φέρουν προστιθέμενη αξία στη χώρα τους, όπως επίσης να στηρίξει τις αιγυπτιακές εξαγωγές προς την Ελλάδα. Σε επίπεδο soft power υπάρχουν πολλά άλλα που μπορούμε να κάνουμε για την Αίγυπτο.
Παράλληλα, και για τους δύο εν δυνάμει φίλους μας την στήριξη των οποίων ζητάμε, θα ήταν ιδιαιτέρως χρήσιμο να προωθούσαμε άμεσα την ηλεκτρική διασύνδεση τους μέσω Κύπρου με την Ελλάδα και την υπόλοιπη ΕΕ, καθώς αυτό θα τους έδινε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους σε νέα εργοστάσια ρεύματος με καύσιμο φυσικό αέριο και νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και στηρίζοντας το εγχώριο εισόδημα τους. Αυτό είναι ένα θέμα με ζωηρό ενδιαφέρον και από τις δύο αυτές χώρες και όσο εμείς δεν δίνουμε μια δραστική θετική λύση, θα καταλήξει από ευκαιρία να γίνει πρόβλημα.
Εύλογα θα σκεφτεί κανείς: «μα καλά, εδώ δεν έχουμε ανάπτυξη στην Ελλάδα, και εμείς θα πάμε να στηρίξουμε την ανάπτυξη, την παραγωγή, τις εξαγωγές και τις νέες θέσεις εργασίας στην Αίγυπτο και το Ισραήλ;». Η απάντηση είναι καταφατική αν όντως θέλουμε ουσιαστική στήριξη από τις δύο αυτές χώρες.
Αν θέλουμε ουσιαστικές φιλίες, πρέπει να μάθουμε να δίνουμε και όχι μόνο να παίρνουμε. Κανείς δε μας χρωστάει επειδή «είμαστε καλοί» και «έχουμε το δίκιο με το μέρος μας» και κανείς δεν θα μας βοηθήσει στα κρίσιμα μας ζητήματα αν δεν τον βοηθήσουμε στα αντιστοίχως κρίσιμα δικά του.
Πριν από όλα αυτά βέβαια, κανείς δεν πρόκειται να μας βοηθήσει αν πρώτα δεν είναι σίγουρος ότι στα δύσκολα θα βοηθήσουμε πρώτα εμείς τον εαυτό μας και δεν θα ψάχνουμε από άλλους να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά. Χωρίς ουσιαστική στρατιωτική αποτρεπτική βούληση και ικανότητα, όλα τα παραπάνω είναι ανούσια. Αυτό όμως είναι μια άλλη -μεγάλη- συζήτηση…