Οι αμέτρητες φορές που κάνουμε κλικ σε κάποια εφαρμογή σαν το Instagram ή το Tik Tok μέσα στην ημέρα, είναι εκπληκτικό το πώς περνάνε απαρατήρητες. Ή όταν περιμένουμε να φορτώσει κάποια εφαρμογή κι αυτή αργεί, τότε θυμώνουμε και ψάχνουμε με κάποια άλλη να αποσπάσουμε την σκέψη μας.
Στην πραγματικότητα, η αποσύνδεση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποδεικνύεται πολύ πιο δύσκολο από όσο θα την περίμενε κάποιος, καθώς για πολλούς από εμάς αποτελούν και μέρος της δουλειάς μας.
Η αποχή από τέτοιου είδους εφαρμογές σχετίζεται επίσης με τους πιθανούς κινδύνους που επιφυλάσσουν και αφορούν την ψυχική υγεία και την προστασία της ιδιωτικής ζωής.
Ωστόσο το 2025, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία μας. Αυτοί οι ιστότοποι έχουν υφανθεί όχι μόνο στον ιστό του τρόπου με τον οποίο κοινωνικοποιούμαστε, αλλά και του τρόπου με τον οποίο επικοινωνούμε συνολικά.
Social Media Fast: Ημέρα 1η
Η χρήση των εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης είναι πολυσύνθετη και δεν περιορίζεται μόνο στην εξυπηρέτηση των επικοινωνιακών αναγκών. Στο Facebook μπορεί να χαζεύουμε έπιπλα στο Marketplace, στο Χ αστεία και στο Instagram να ψάχνουμε τα ωράρια ενός εστιατορίου που μπορεί να θέλουμε να επισκεφθούμε.
Από τη μία πλευρά, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον επικίνδυνο τρόπο με τον οποίο το ατελείωτο scrolling, προς αναζήτηση ενός ακόμη χτυπήματος ντοπαμίνης, βλάπτει την ποιότητα της ζωής μας κατά έναν τρόπο. Γι′ αυτό και στη θέση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αρχίζουμε να ξοδεύουμε αφύσικα πολύ χρόνο στο να διαβάζουμε ξανά και ξανά τα μηνύματα μας στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
Από την άλλη, καθίσταται αδύνατο να μείνουμε μακριά τόσο από την πληροφορία όσο και από την γενική δυνατότητα της επικοινωνίας η οποία παρέχει ένα πλήθος ευκαιριών. Από τις ενημερώσεις που λαμβάνουμε για διάφορες εκδηλώσεις μέχρι τα βίντεο-ντοκουμέντα από κάθε γωνία του πλανήτη, όλα αποτελούν μέρος των ευκαιριών που μας δίνονται.
«Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, από μόνες τους, μπορούν να θεωρηθούν ως εγγενώς ουδέτερες», δηλώνει ο Ντάνιελ Μίλερ, διευθυντής του Κέντρου Ψηφιακής Ανθρωπολογίας του University College του Λονδίνου. Ενώ, προσθέτει πως το μέλλον τέτοιου είδους ιστοσελίδων εξαρτάται από τους ίδιους του χρήστες γι′ αυτό και η σχέση κάθε χρήστη με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι διαφορετική.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται για χίλια διαφορετικά πράγματα», εξηγεί ο Μίλερ. Κάποια από αυτά τα θεωρούμε επιβλαβή, ενώ άλλα ξέρουμε πως μπορούν να φανούν πολύ βοηθητικά σε διάφορες περιπτώσεις.
Social Media Fast: Ημέρα 2η
Μετά την πρώτη μέρα της αποσύνδεσης, η ψυχαναγκαστική πρόσβαση στο τηλέφωνο είχε ήδη αρχίσει να μειώνεται. Ωστόσο, οι σκέψεις που αφορούν τους φίλους μας που βρίσκονται σε απόσταση, μας κάνουν να αισθανόμαστε εγκλωβισμένοι χωρίς την δυνατότητα αποστολής ενός απλού μηνύματος. Διότι λίγοι είναι αυτοί που δεσμεύονται σε μία τηλεφωνική επικοινωνία, με αποτέλεσμα ο κοινωνικός μα κύκλος να συρρικώνεται αναπόφευκτα.
«Νιώθω ότι σπαταλάω τη ζωή μου σε αυτά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θα το ονόμαζα και εγκεφαλική σήψη», δηλώνει η Τζένιφερ Όακς, μια 48χρονη νοσοκόμα.
Μάλιστα, στο βιβλίο αυτοβοήθειας «Digital Minimalism» του 2019, ο επιστήμονας πληροφορικής Καλ Νιούπορτ γράφει για την αυξανόμενη εξάρτησή μας από αυτούς τους ιστότοπους, ενώ προτείνει τρόπους ώστε να περιορίσουμε την χρήση τους. «Όλο και περισσότερο, αυτές οι τεχνολογίες υπαγορεύουν πώς να συμπεριφερόμαστε και πώς να αισθανόμαστε και με κάποιο τρόπο μας εξαναγκάζουν να τις χρησιμοποιούμε περισσότερο από όσο πιστεύουμε ότι είναι υγιές, συχνά εις βάρος άλλων δραστηριοτήτων που μπορεί να θεωρούμε περισσότερο πολύτιμες», γράφει ο Νιούπορτ.
Κάνοντας ένα διάλειμμα από τις εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης, συνειδητοποιούμε πώς τα πάντα έχουν αντικατασταθεί και έχουν εφαρμοσθεί πλέον ψηφιακά. Οτιδήποτε κι αν ψάχναμε ή ψάχνουμε, βρισκόταν πάντα στην άκρη των δακτύλων μας, από μία αγγελία μέχρι ένα ζευγάρι καινούργια παπούτσια.
Βέβαια, ορισμένοι έφηβοι έχουν επιλέξει να απέχουν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μένοντας αμέτοχοι από οτιδήποτε θεωρείται «mainstream». Ωστόσο, κάτι τέτοιο είναι εύκολο όταν ο κοινωνικός κύκλος κάποιου και δη ενός εφήβου, περιορίζεται στα στενά περίχωρα ενός Λυκείου.
Social Media Fast: Ημέρα 3η
Κανείς μπορεί να αναρωτηθεί εάν οι τρείς μέρες θεωρούνται λίγος χρόνος ώστε κάποιος να κάνει ένα καλό ολοκληρωμένο διάλειμμα. Σίγουρα, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ο κατάλληλος χρόνος για να διαλύσει κάποιος μια συνήθεια χρόνων.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προορίζονται για να προκαλούν εθισμό το οποίο έχει αποδειχθεί πολλαπλώς. Από τις συνεχείς ειδοποιήσεις μέχρι τη ροή του ατελείωτου περιεχομένου, υπάρχει πάντα -καλώς ή κακώς- κάτι καινούργιο για να δούμε και να χαζέψουμε
Εδώ και χρόνια, οι ειδικοί σημειώνουν ότι οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν τη δύναμη να ελέγχουν το είδος της παραπληροφόρησης που παρατηρείται στις πλατφόρμες τους, τη ρητορική μίσους και άλλα ανεξέλεγκτα δεινά που φουντώνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ενώ οι ειδικοί σε θέματα ευεξίας μας έχουν συστήσει τρόπους για να κάνουμε τις συγκεκριμένες ροές μας λιγότερο τοξικές (να μην ακολουθούμε ανθρώπους που δεν μας αρέσουν, να χρησιμοποιούμε το κουμπί σίγασης), οι προσπάθειές μας σημαίνουν ελάχιστα χωρίς συστημικές αλλαγές.
Μάλιστα, είναι σαφές ότι αυτές οι εφαρμογές δεν έχουν μόνο την πρόθεση της διασύνδεσης αλλά και αυτή της προώθησης των προϊόντων τους. Αν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν πραγματικά απλώς ένας τρόπος για να μένουμε σε επαφή με τους ανθρώπους, γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται αναγκασμένοι να τα εγκαταλείψουν;
Μερικές φορές, ίσως η λύση είναι περισσότερο προφανής. Μπορούμε απλά να φροντίζουμε η παρουσία μας στα σόσιαλ μίντια να εξυπηρετεί πάντοτε κάποιο σκοπό. Για παράδειγμα, να συνδεόμαστε για να στείλουμε ένα μήνυμα σε κάποιο φίλο και όχι για να χαζέψουμε την ακατάπαυστη ροή πληροφοριών για ακόμη μία φορά μέσα στην ημέρα.
Στην πραγματικότητα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν πρόκειται να εξαφανιστούν. Έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούμε. Από την μία, ίσως τα χρησιμοποιούμε με επιζήμιο τρόπο. Από την άλλη, συμβάλλουν στις κοινωνικές μας δεξιότητες.
Οι άνθρωποι που έχουν επωφεληθεί, όσον αφορά την πρόσβασή τους σε πληροφορίες ή τη δυνατότητα διάδοσης πληροφοριών, γιατί να θέλουν να το εγκαταλείψουν;
Οι απαντήσεις είναι διαφορετικές για τον καθένα. Η εξεύρεση του τρόπου υγιούς ενασχόλησης με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα είναι μια συνεχής πράξη εξισορρόπησης, η οποία μπορεί να μεταβάλλεται σε κάθε στάδιο και να περνάει από διάφορες φάσεις.
Με πληροφορίες από CNN Health.