Ο στόχος που έχει τεθεί από την ισραηλινή ηγεσία όσον αφορά στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας είναι σαφής: Η καταστροφή της Χαμάς. Οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις προβαίνουν σε συνεχείς βομβαρδισμούς εναντίον στόχων της παλαιστινιακής ισλαμιστικής οργάνωσης, ενώ έχουν κινητοποιηθεί περίπου 350.000 έφεδροι, με ισχυρές δυνάμεις να βρίσκονται στα σύνορα με τη Γάζα, αλλά με τον Λίβανο, όπου βρίσκεται η Χεζμπολάχ. Χερσαίες επιχειρήσεις έχουν αρχίσει ήδη- και θεωρούνται αναπόφευκτες. Ωστόσο, ένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα είναι το τι θα συμβεί στη Γάζα εάν η Χαμάς «ξηλωθεί», δεδομένου ότι η οργάνωση κυβερνά την περιοχή.
Όπως λέει στη DW ο Μάικλ Μιλστάιν, πρώην στέλεχος των στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών του Ισραήλ και πλέον ερευνητής στο Moshe Dayan Center for Middle Eastern and African Studies στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, δεν πρέπει να επιτραπεί να υπάρξει κενό ισχύος. Μια γρήγορη απόσυρση θα προκαλούσε κάτι τέτοιο, «αφήνοντας πίσω ένα κενό που θα καλυφθεί από αναρχία και ριζοσπαστικές ισλαμιστικές ομάδες». Καλό σχετικό παράδειγμα είναι η κατάσταση στο Αφγανιστάν, όπου το Ισλαμικό Κράτος φαίνεται να χρησιμοποιεί την αδυναμία κρατικών θεσμών για δικούς του σκοπούς μετά την επάνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία. Η ίδια οργάνωση αξιοποιεί με παρόμοιο τρόπο την έλλειψη κρατικού ελέγχου στο Σαχέλ της Αφρικής. Το Ιράν, που υποστηρίζει τη Χαμάς και άλλες οργανώσεις στην περιοχή, θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί από ένα κενό ισχύος στη Γάζα.
Πώς θα μπορούσε να επανέλθει η τάξη στη Γάζα; Κατά τον Μίλσταϊν, υπάρχουν επιλογές, μα η καθεμιά περιλαμβάνει προκλήσεις. Αντίστοιχη άποψη έχει και ο Στεφάν Στέτερ, καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο των Γερμανικών Ομοσπονδιακών Ενόπλων Δυνάμεων στο Μόναχο.
Σενάριο 1: Η Λωρίδα της Γάζας υπό ισραηλινό έλεγχο
Μέχρι το 2005 το Ισραήλ είχε τη Γάζα υπό στρατιωτικό έλεγχο και θα μπορούσε να το κάνει ξανά, ωστόσο κάτι τέτοιο θα προκαλούσε νέες επιθέσεις και θα είχε προβληματική επίδραση στην ισορροπία ισχύος της περιοχής, είπε ο Στέτερ στη DW. «Υπάρχουν φωνές στο Ισραήλ που προτείνουν το Ισραήλ να αποικίσει ξανά τη Λωρίδα της Γάζας» είπε. «Και θα ήταν λάδι στη φωτιά για όλους όσους θέλουν να συνεχιστεί η σύγκρουση Ισραηλινών- Παλαιστινίων».
Επιπλέον, σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, μια δύναμη κατοχής έχει ευθύνες απέναντι στον πληθυσμό της περιοχής. «Το Ισραήλ θα έπρεπε να το αναλάβει αυτό. Οικονομικά, αυτό θα υπερέβαινε τις δυνατότητες της χώρας» πρόσθεσε.
Επίσης, το Ισραήλ δεν θα μπορούσε να ανακαταλάβει τη Γάζα ενώπιον αντίστασης από τους συμμάχους του στη Δύση, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ. Μια τέτοια κίνηση θα επηρέαζε αρνητικά τις σχέσεις της χώρας με άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, τις οποίες προσπαθεί να εξομαλύνει. «Για αυτό πιστεύω πως μια τέτοια κίνηση θα ήταν μάλλον απίθανη».
Σενάριο 2: Η Παλαιστινιακή Αρχή παίρνει τον έλεγχο
Μια άλλη εναλλακτική θα περιελάμβανε την επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα, παίρνοντας τον έλεγχο εκεί. Κατά τον Μίλσταϊν, ωστόσο, υπάρχει μια αδυναμία εδώ.
Της Παλαιστινιακής Αρχής ηγείται ο Μαχμούτ Αμπάς, και σε αυτήν κυριαρχεί η Φάταχ. Κυβερνά ημιαυτόνομες περιοχές της κατεχόμενης από το Ισραήλ Δυτικής Όχθης. Πρακτικά, ωστόσο, ελέγχει μόνο μικρό κομμάτι της Δυτικής Όχθης, καθώς το μεγαλύτερο τμήμα της είναι υπό ισραηλινό έλεγχο. «Πρέπει να θυμόμαστε πόσο αδύναμος και μη δημοφιλής είναι ο Αμπού Μαζέν» λέει ο Μίλσταϊν, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο με το οποίο αποκαλούν πολλοί τον Αμπάς.
Η Παλαιστινιακή Αρχή και η Φάταχ δεν είναι δημοφιλείς μεταξύ των ντόπιων στη Δυτική Όχθη. Έχουν υπάρξει διαδηλώσεις εναντίον της στο παρελθόν, με κατηγορίες για διαφθορά, κακή ηγεσία και έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης. Οι τελευταίες εκλογές έγιναν το 2005 και ο Αμπάς κυβερνά από τότε. Δεν είναι συμπαθής σε καμία πλευρά: Η Δύση δεν τον βλέπει θετικά λόγω αντισημιτικών δηλώσεων και μη επαρκούς αποστασιοποίησης από τη Χαμάς, οι ντόπιοι Παλαιστίνιοι τον αποδοκιμάζουν επειδή δεν έχει σκληρή και αποφασιστική στάση απέναντι στο Ισραήλ.
Κατά τον Στέτερ, η Παλαιστινιακή Αρχή θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στη Λωρίδα της Γάζας στο μέλλον, ωστόσο «αν η Παλαιστινιακή Αρχή μπει στη Γάζα μετά από ισραηλινή νίκη επί της Χαμάς, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κάποιος που επωφελήθηκε από τον πόλεμο παίρνοντας την εξουσία στις πλάτες των θυμάτων του πολέμου».
Σενάριο 3: Διοίκηση από παλαιστινιακές πολιτικές αρχές
Μια καλύτερη επιλογή, αν και πιο δύσκολη, θα ήταν μια ανάμεικτη παλαιστινιακή πολιτική διοίκηση, με διαφορετικούς αντιπροσώπους της παλαιστινιακής κοινωνίας, όπως πχ ντόπιοι δήμαρχοι. Επίσης, θα υπήρχαν πιθανότατα στενές σχέσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή. Ένα τέτοιο μοντέλο πιθανώς θα το στήριζαν η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και οι ΗΠΑ. «Είναι πιθανό αυτή η νέα τάξη να μην είναι σταθερή για πολύ και θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, μα είναι πολύ καλύτερη από τις άλλες κακές εναλλακτικές» είπε στη DW ο Μίλσταϊν.
Σενάριο 4: Διοίκηση υπό τον ΟΗΕ
Θεωρητικά ο ΟΗΕ θα μπορούσε να αναλάβει μια πρώην εμπόλεμη ζώνη μετά την ήττα της μιας πλευράς, είπε ο Στέτερ, επικαλούμενος παραδείγματα όπως το Κόσοβο και το Ανατολικό Τιμόρ: «Μα αυτό δεν είναι ρεαλιστικό στη Λωρίδα της Γάζας...θα ήταν πολύ πιο δύσκολο σε αυτή την περίπτωση, αν όχι αδύνατον, επειδή σε αυτή τη σύγκρουση έχει εστιάσει πολύ η διεθνής κοινή γνώμη. Το να παίξουν χώρες της Δύσης ισχυρό ρόλο επίσης θα εκλαμβανόταν πολύ επικριτικά».
Ακόμη, θα ήταν δύσκολο να πάρει μια τέτοια απόφαση σε έναν τέτοιο ζήτημα ο ΟΗΕ.
Σενάριο 5: Διοίκηση υπό αραβικές χώρες
Ο Στέτερ θα προτιμούσε ένα σενάριο όπου άλλες αραβικές χώρες ηγούνται της Λωρίδας της Γάζας, μαζί με την Παλαιστινιακή Αρχή. «Αυτό θα ήταν προς το συμφέρον κάποιων αραβικών χωρών, ειδικά αυτών που έχουν ισχυρές αναστολές σχετικά με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα» είπε. Η Χαμάς θεωρείται το παλαιστινιακό παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που θεωρείται εχθρός από την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Προς το παρόν η ρητορική από αυτές τις χώρες έχει εστιάσει στην αλληλεγγύη προς τους Παλαιστίνιους, και οι λαοί τους εκφράζουν αντίστοιχα συναισθήματα. Ωστόσο, τόνισε ο Στέτερ, «μια ήττα της Χαμάς δεν θα εκλαμβανόταν αρνητικά στο Ριάντ και στο Κάιρο».
Πάνω από όλα ένα σενάριο σαν αυτό θα σήμαινε ότι οι Παλαιστίνιοι ίσως μπορούσαν να πειστούν ότι τα συμφέροντά τους θα εξυπηρετούνταν και δεν θα παραγκωνίζονταν απλά. Ωστόσο, κατά τον Στέτερ, θα χρειάζονταν κάποιες ενωτικές δυνάμεις, καθώς και συνεργασία με τη Δύση και τον ΟΗΕ».
Πέραν της πολιτικής στήριξης, θα χρειαζόταν και οικονομική έτσι ώστε οποιοδήποτε τέτοιο μοντέλο να μπορεί να επιβιώσει οικονομικά. Ο Στέτερ είπε πως ένα τέτοιο μοντέλο δεν θα παρείχε απλά καλύτερες προοπτικές στους Παλαιστίνιους μα και περισσότερη ασφάλεια για το Ισραήλ. Δυστυχώς η παρούσα σύγκρουση καθιστά ασαφές το κατά πόσον άλλες αραβικές χώρες θα ήταν πρόθυμες να επενδύσουν πολιτικό κεφάλαιο σε ένα τέτοιο σχέδιο. Ειδικοί λένε πως ένα τέτοιο μοντέλο θα ήταν δυνατόν μόνο μεσοπρόθεσμα.