Τον χώρο της άκρας εθνοθρησκευτικής Δεξιάς του Ισραήλ μονοπωλεί στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές της 17ης Σεπτεμβρίου 2019 το κόμμα «Εβραϊκή Ισχύς» («Otzmah Yehudit»).
Το κόμμα πρεσβεύει την επικράτηση του εβραϊκού θρησκευτικού νόμου σε όλες τις εκφάνσεις του δημοσίου και ιδιωτικού βίου, την πλήρη ενσωμάτωση ολόκληρης της Δυτικής Όχθης στην ισραηλινή επικράτεια -συμπεριλαμβανομένου και του πλήρους ισραηλινού ελέγχου του ‘Όρους του Ναού’ ή όπως αλλιώς είναι γνωστό ‘Όρος των Τεμενών’ στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ - γεγονός που θα συνεπάγεται την διατήρηση και επέκταση των υφιστάμενων εβραϊκών οικισμών, προωθώντας παράλληλα ιδιαίτερες νομοθετικές ρυθμίσεις ως προς το καθεστώς που θα διέπει τη θέση της αραβικής μειονότητας που κατοικεί στη χώρα.
Η «Εβραϊκή Ισχύς» κατέρχεται για πρώτη φορά στις βουλευτικές εκλογές, Ωστόσο, τα στελέχη που την απαρτίζουν έχουν μακρά πορεία στις εκλογικές αναμετρήσεις ήδη από το 2006, συμμετέχοντας σε κομματικούς σχηματισμούς του ίδιου ιδεολογικού χώρου, χωρίς όμως να υπερβαίνουν το εκάστοτε εκλογικό μέτρο. Κατά τις πρόσφατες δύο εκλογικές αναμετρήσεις τα ηγετικά στελέχη της «Εβραϊκής Ισχύος», Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπαρούχ Μάρζελ συμμετείχαν σε εκλογικούς συνδυασμούς: Ο πρώτος στις εκλογές της 9.4.2019 με την «Ένωση Κομμάτων της Δεξιάς» και ο δεύτερος στις εκλογές της 17.3.2015 στον κομματικό σχηματισμό «Γιάχαντ», ο οποίος δεν ξεπέρασε το εκλογικό μέτρο του 3,25%. Οι συνιδρυτές του πολιτικού σχηματισμού «Yemina» απέρριψαν το ενδεχόμενο να αποδεχθούν στις τάξεις τους τα στελέχη της «Εβραϊκής Ισχύος», με αποτέλεσμα η τελευταία να κατέρχεται αυτόνομα στις επικείμενες εκλογές.
Ενόψει κάθε εκλογικής αναμέτρησης για την ανάδειξη του νέου κοινοβουλίου, η ιδεολογική ατζέντα των στελεχών του συγκεκριμένου κόμματος – ανεξαρτήτως υπό ποια κομματική ομπρέλα συμμετείχαν - τίθεται υπό τον νομικό έλεγχο της ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής που είναι αρμόδια για την επικύρωση της ανακήρυξης των εκλογικών συνδυασμών, επειδή οι ενστάσεις που υποβάλλονταν κατά της υποψηφιότητάς τους βασίζονταν στο κατά πόσον το ιδεολογικό υπόβαθρο του πολιτικού του λόγου συνάδει με τον καθαυτό δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος. Αυτό συμβαίνει κυρίως, επειδή ορισμένα στελέχη του δεν κρύβουν την ιδεολογική τους ταύτιση με την οργάνωση «Καχ» του δολοφονηθέντος ραβίνου Μεΐρ Καχάνα, μία οργάνωση που είχε τεθεί εκτός νόμου στο Ισραήλ, επειδή είχε χαρακτηρισθεί τρομοκρατική, στρεφόμενη κατά του αραβικού πληθυσμού της χώρας.
Ενόψει των επικείμενων εκλογών, υποβλήθηκαν ενστάσεις κατά του συγκεκριμένου κόμματος, εκ μέρους των κομμάτων της Αριστεράς και Κεντροαριστεράς. Στις 14.8.2019 η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή συνεδρίασε με προεδρεύοντα δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας, και απεφάνθη ότι θα επιτραπεί στην «Εβραϊκή Ισχύ» να συμμετάσχει στις εκλογές της 17ης Σεπτεμβρίου. Όμως, το «Γαλανόλευκο», το «Κόμμα των Εργατικών», η «Δημοκρατική Παράταξη» και το θρησκευτικός φορέας που εκπροσωπεί τους Εβραίους Ρεφορμιστές προσέβαλαν την απόφαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής και η υπόθεση παραπέμφθηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο που συνεδριάζει με ειδική σύνθεση ως Εκλογοδικείο.
Στις 25.8.2019 το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε τη διαγραφή δύο εκ των υποψηφίων βουλευτών της «Εβραϊκής Ισχύος», Μπέντσι Γκούπσταϊν και Μπάρουχ Μάρζελ, οι οποίοι, όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται στη σχετική εισήγηση του Νομικού Επιτρόπου παρά τη κυβερνήσει «έχει συγκεντρωθεί επαρκέστατο υλικό, σύμφωνα με το οποίο, οι συγκεκριμένοι δύο υποψήφιοι έχουν προβεί σε δημόσιο λόγο που προάγει ρατσιστική βία κατά τρόπο συστηματικό και δη επί σειρά ετών». Όσον αφορά τη συμμετοχή της «Εβραϊκής Ισχύος» στις επικείμενες εκλογές -πλην των δύο προαναφερθέντων υποψηφίων-, το Ανώτατο Δικαστήριο κινήθηκε στο πλαίσιο της εισήγησης του Νομικού Επιτρόπου, η οποία κατέληγε ότι «αν και η ‘Εβραϊκή Ισχύς’ βρίσκεται πολύ κοντά στην ‘κόκκινη γραμμή’ ακύρωσης της υποψηφιότητάς της, ωστόσο ακόμα δεν την έχει ξεπεράσει». Έτσι, η «Εβραϊκή Ισχύς» θα συμμετάσχει στις εκλογές της 17ης Σεπτεμβρίου 2019, πλην όμως χωρίς δύο από τους συνολικά 29 υποψηφίους του ψηφοδελτίου της.
Θα κάνει την έκπληξη η «Εβραϊκή Ισχύς»;
Τι λένε οι δημοσκοπήσεις
Στην αρχή της προεκλογικής περιόδου, η «Εβραϊκή Ισχύς» φαινόταν πως δεν θα ξεπερνούσε το ελάχιστο εκλογικό μέτρο εισόδου στο κοινοβούλιο (3,25%). Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσκόπηση της κρατικής ραδιοτηλεόρασης, τα αποτελέσματα της οποίας ανακοινώθηκαν στις 10/9, επτά μόλις μέρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, η «Εβραϊκή Ισχύς» φέρεται να ξεπερνά το όριο του 3,25% και να ελέγχει 4 έδρες στην Κνέσετ. Εάν η συγκεκριμένη δημοσκόπηση επιβεβαιωθεί – ως επίσης και το επικοινωνιακό ρεύμα που εκδηλώνεται υπέρ του αρχηγού του κόμματος, Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ -, τότε αναμφίβολα θα πρόκειται για μία επιτυχία του ακραίου εθνοθρησκευτικού χώρου, αλλά, παράλληλα, και μία έκπληξη μάλλον δυσάρεστη για τον δεξιό εθνοθρησκευτικό κομματικό σχηματισμό «Yemina», ο οποίος θα δει κάποιους από τους ψηφοφόρους του να στρέφονται ακόμα δεξιότερα.
Μία πιθανή είσοδος της «Εβραϊκής Ισχύος» δεν θεωρείται καλή εξέλιξη ούτε για το Λικούντ του Βενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος προσωπικά θα επιθυμούσε να περιβάλλεται από φωνές – ναι μεν, ‘δεξιές’ – πλην όμως, λιγότερο ριζοσπαστικές και οπωσδήποτε όχι ακραίες. Έτσι, σε περίπτωση που το Λικούντ θελήσει να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας, είναι κοινό μυστικό ότι δεν θα επιθυμούσε να συμπεριλάβει την «Εβραϊκή Ισχύ» στο νέο υπουργικό συμβούλιο. Σε αντίθετη περίπτωση, μία τέτοια κίνηση θα υποδήλωνε, ότι το Ισραήλ ουσιαστικά προωθεί την πλήρη ακύρωση των συμφωνηθέντων στο Όσλο, την αθέτηση της δέσμευσής του να εφαρμόσει την αρχή «δύο έθνη-δύο κράτη» ως βάση επίλυσης του Παλαιστινιακού και την απαρχή περαιτέρω τριβών σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Με βάση τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης της 10/9, η είσοδος της «Εβραϊκής Ισχύος» στην νέα Κνέσετ συνοδεύεται από ελαφρά αποδυνάμωση όλων των υπολοίπων κομμάτων της Δεξιάς – τόσο του κόμματος του Αβιγκντόρ Λίμπερμαν (Israel Beitenu / Ισραήλ, το Σπίτι μας), όσο και του σχηματισμού «Yemina». Το ‘ξαναμοίρασμα της δεξιάς εκλογική πίτας’ φαίνεται να επηρεάζει και το Λικούντ, καθότι φέρεται να αποδυναμώνεται έναντι του κεντροαριστερού «Γαλανόλευκου». Έτσι, ενώ οι φυγόκεντρες τάσεις των δεξιών ψήφων ενισχύουν (για την ώρα) την «Εβραϊκή Ισχύ», το «Γαλανόλευκο» καταφέρνει να συσπειρώνει την κεντροαριστερή μερίδα των ψηφοφόρων – είτε λόγω ιδεολογίας, είτε ως ένδειξη διαμαρτυρίας κατά του προσώπου του κ. Νετανιάχου.
Ωστόσο, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, δεν θα υπάρξει ένα ‘καθαρό’ εκλογικό αποτέλεσμα υπέρ της Δεξιάς ή της Αριστεράς. Ακόμα και αν η «Εβραϊκή Ισχύς» καταφέρει να εισέλθει στο ισραηλινό κοινοβούλιο, το κόμμα του Αβιγκντόρ Λίμπερμαν παραμένει ο κύριος ρυθμιστής. Σύμφωνα με την δημοσκόπηση της κρατικής ραδιοτηλεόρασης της 10/9, το Λικούντ και τα υπόλοιπα κόμματα της Δεξιάς (συμπεριλαμβανομένης και της «Εβραϊκής Ισχύος») συγκεντρώνουν 58 έδρες. Από την άλλη πλευρά, το «Γαλανόλευκο» και τα υπόλοιπα κόμματα της Αριστεράς (συμπεριλαμβανομένου και του «Ενιαίου Αραβικού Συνδυασμού) συγκεντρώνουν 53 έδρες. Όσο για το κόμμα του Αβιγκντόρ Λίμπερμαν , φέρεται να μπορεί να ‘φέρει στα δικά του μέτρα’ τις μετεκλογικές ισορροπίες, ελέγχοντας 9 έδρες – οι οποίες ουσιαστικά θα κρίνουν τον τελικό νικητή των εκλογών.
Όσο για την «Εβραϊκή Ισχύ», και εφόσον τελικά επιβεβαιωθούν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις και εισέλθει στο κοινοβούλιο, η συμμετοχή της σε κυβέρνηση με κύριο κορμό το Λικούντ υπό τον Βενιαμίν Νετανιάχου θεωρείται απίθανη για τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω.
Εάν το Λικούντ καταφέρει να σχηματίσει μία δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού, θεωρείται βέβαιο ότι η «Εβραϊκή Ισχύς» θα της δώσει ψήφο εμπιστοσύνης – έστω και εάν αυτή εκφρασθεί ως ‘ψήφος ανοχής’.
Το βέβαιο πάντως είναι ότι, εάν η «Εβραϊκή Ισχύς» καταφέρει να μπει στο ισραηλινό κοινοβούλιο, δεν πρόκειται να πράξει το παραμικρό που θα ήταν σε θέση να οδηγήσει εκ νέου την χώρα σε νέες εκλογές – μιας και κανείς δεν ξέρει εάν οι μελλοντικές πολιτικές συγκυρίες θα παραμείνουν ευνοϊκές για το συγκεκριμένο κόμμα.
Η ξαφνική εξαγγελία Νετανιάχου περί προσάρτησης της Κοιλάδας του Ιορδάνη
Δεν πρόλαβαν να περάσουν 24 ώρες από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης της κρατικής ραδιοτηλεόρασης το πρωί της 10ης Σεπτεμβρίου 2019, και το απόγευμα της ίδιας μέρας ο Βενιαμίν Νετανιάχου προέβη σε μία εξαγγελία που λίγοι περίμεναν. Προφανώς, σημαντικό ρόλο έπαιξε η διαφαινόμενη ανακατανομή των δεξιών ψήφων, με την δυναμική άνοδο στα ποσοστά της «Εβραϊκής Ισχύος», που όμως δεν εξασφαλίζει στον δεξιό κοινοβουλευτικό χώρο τον μαγικό αριθμό των 61 εδρών (κάτι που θα καθιστούσε εφικτό τον σχηματισμό μιας καθαρά δεξιάς κυβέρνησης υπό τον Νετανιάχου). Παράλληλα, για πρώτη φορά, το κεντροαριστερό «Γαλανόλευκο» φέρεται στην ίδια δημοσκόπηση να προηγείται κατά μία έδρα από το Λικούντ – κάτι που σημαίνει ότι, με την σύμπραξη του Λίμπερμαν, αυξάνονται επικίνδυνα οι πιθανότητες για σχηματισμό μίας κυβέρνηση της αντιθρησκευτικής κεντροαριστεράς. Και όλα αυτά, μόλις μία εβδομάδα πριν ανοίξουν οι κάλπες.
Με όλα αυτά τα δεδομένα, το επιτελείο Νετανιάχου (αν όχι ο ίδιος προσωπικά) αποφάσισε να αλλάξει δραστικά την προεκλογική ατζέντα, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.
Η Κοιλάδα του Ιορδάνη βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Δυτικής Όχθης, αποτελώντας το 30% της έκτασής της, με επιφάνεια 2.400 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σύμφωνα με τις Συμφωνίες του Όσλο, η Κοιλάδα καταλαμβάνει τμήματα των περιοχών B και C – το τελικό καθεστώς των οποίων επρόκειτο να συγκεκριμενοποιηθεί εφόσον οι ισραηλινοπαλαιστινιακές συνομιλίες θα συνεχίζονταν.
Στην Κοιλάδα του Ιορδάνη κατοικούν σήμερα 65.000 Παλαιστίνιοι σε διάσπαρτα μικρά αγροτικά χωριά και κωμοπόλεις, ενώ ο αριθμός των ισραηλινών εποίκων ανέρχεται συνολικά σε 14.800.
Οι ισραηλινοί οικισμοί καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των καλλιεργήσιμων εκτάσεων της κοιλάδας – οι οποίες και αποτελούν τα περισσότερο αξιοποιήσιμα εδάφη , από γεωργοκτηνοτροφική άποψη, σε όλη την Δυτική Όχθη.
Η Κοιλάδα του Ιορδάνη καλύπτει όλη την μεθόριο με την Ιορδανία, από την βόρεια άκρη της Δυτικής Όχθης έως και τις βόρειες ακτές της Νεκράς Θάλασσας, φτάνοντας μέχρι τα περίχωρα της πόλης της Ιεριχούς , η οποία ανήκει διοικητικά στην Παλαιστινιακή Αρχή.
Όσο για τις βόρειες ακτές της Νεκράς Θάλασσας και την ευρύτερη περιοχή που τις περιβάλλει, εκεί βρίσκεται το ισραηλινοί κιμπούτς Κάλια και άλλα παραθεριστικά κέντρα επί της ακτογραμμής, στα οποία απασχολούνται όχι μόνο ισραηλινοί αλλά και Παλαιστίνιοι κάτοικοι της Ιεριχούς, μία πόλη η οποία παραδοσιακά θεωρείται ανεκτική έναντι της ισραηλινής επιχειρηματικής παρουσίας – εξ αιτίας κυρίως της τουριστικής ανάπτυξης της Νεκράς Θάλασσας, από το 1967 και εντεύθεν.
Ο λόγος για τον οποίον ο Νετανιάχου επέλεξε τον συγκεκριμένο χρόνο για να προβεί σε μία τέτοια σοβαρή εξαγγελία είναι σαφής και εξηγήθηκε επαρκώς παραπάνω. Το γεγονός ότι επέλεξε να εξαγγείλει την προσάρτηση της συγκεκριμένης περιοχής – και μάλιστα, ως απαρχή της προσάρτησης όλης της Δυτικής Όχθης στο μέλλον – δεν είναι τυχαίο: Ο Νετανιάχου πιστεύει ότι η αντίδραση των Παλαιστινίων που κατοικούν εκεί θα είναι μηδαμινή καθότι το καθημερινό τους εισόδημα, από τον Πόλεμο του 1967 έως και σήμερα , εξαρτάται απόλυτα από την ισραηλινή επιχειρηματικότητα και τις κρατικές επενδύσεις. Το γεγονός ότι η παλαιστινιακή πόλη της Ιεριχούς πολύ λίγο ακούστηκε στους τίτλους των ειδήσεων, τόσο κατά την πρώτη όσο και κατά την δεύτερη Ιντιφάντα, σίγουρα σημαίνει κάτι σημαντικό.
Ωστόσο, εάν το Ισραήλ προβεί τελικά σε αυτήν την κίνηση, τότε ουσιαστικά θα πρέπει να θεωρείται οριστικό παρελθόν η επίλυση της διένεξης Ισραηλινών – Παλαιστινίων με βάση την αρχή «δύο έθνη – δύο κράτη», μία αρχή που αποτελεί θεμέλιο λίθο κάθε απόφασης του ΟΗΕ, του Κουαρτέτου και των Συμφωνιών του Όσλο.
«Μα πράγματι το εννοεί;»
Αυτή είναι η πιο συχνή ερώτηση που ακούγεται στο Ισραήλ από χθες το απόγευμα.
Ωστόσο, δεν είναι σκόπιμο να προτρέχουμε σε βεβιασμένα συμπεράσματα – και σίγουρα όχι ενόσω το Ισραήλ ζει σε ρυθμούς προεκλογικούς, λίγα εικοσιτετράωρα πριν το άνοιγμα της κάλπης της 17ης Σεπτεμβρίου.
Εάν η αναπάντεχη αυτή δήλωση του Βενιαμίν Νετανιάχου εκληφθεί ως μία απλή ψηφοθηρική προεκλογική εξαγγελία, με σκοπό να συσπειρώσει γύρω του τις γνήσιες δεξιές ψήφους – απομακρύνοντάς τες από τους δεξιούς, κατά βάσιν , ηγέτες του «Γαλανόλευκου», Γκαντς και Γιααλόν - τότε, αναμφίβολα, ο Νετανιάχου παίζει «το τελευταίο του χαρτί». Ένα «τελευταίο χαρτί» που αποτελεί και το καλύτερο «δώρο» για τις πιο δεξιές φωνές που ακούγονται στην κοινή γνώμη της χώρας, σχετικά με το Παλαιστινιακό ζήτημα .
Εάν όμως αξιολογηθεί αυτή η δήλωση ως προάγγελος των όσων θα εφαρμόσει ο Νετανιάχου εάν επανεκλεγεί , τότε μιλάμε για μια σαφή ισραηλινή υπαναχώρηση από τα συμφωνηθέντα στο Όσλο και ουσιαστικά αθέτηση της ισραηλινής δέσμευσης για διευθέτηση της διένεξης επι τη βάσει «δυο έθνη - δυο κράτη». Σε μια τέτοια περίπτωση, εάν τελικά πράγματι η «Εβραϊκή Ισχύς» περάσει το εκλογικό μέτρο και κερδίσει 4 έδρες στην νέα Κνέσετ, κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει να την δούμε ακόμα και στο νέο κυβερνητικό σχήμα. Ωστόσο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τον Νετανιάχου και το κομματικό του περιβάλλον, να υποχωρούν σε τόσο δραστική «θρησκευτικοποίηση» του επίσημου κυβερνητικού λόγου, όπως αυτός εκφράζεται από τα στελέχη της «Εβραϊκής Ισχύος» εν γένει.
Από την άλλη, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι, όπως έχει ανακοινωθεί από την Ουάσιγκτον, το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ πρόκειται να γίνει γνωστό «λίγες εβδομάδες» μετά τις ισραηλινές εκλογές. Με αυτό το δεδομένο, δεν αποκλείεται η εξαγγελία Νετανιάχου περί προσάρτησης της Κοιλάδας του Ιορδάνη να αποτελεί μία κίνηση τακτικής. Εάν η ισραηλινή πλευρά δείξει ότι θα υιοθετήσει μία τέτοια ακραία στάση, τότε θα δώσει στον εαυτό της την ευκαιρία να ‘υπαναχωρήσει’ σε κάποιο ύστερο στάδιο της όποιας διαπραγμάτευσης επακολουθήσει.
Ποια από τις τρεις ερμηνείες θα αποδειχθεί η σωστή;
Αυτή τη στιγμή, ουδείς γνωρίζει.
Εκτός εάν, οι απανωτές παραιτήσεις των συμβούλων του Προέδρου Τραμπ , που μέχρι τώρα έπαιζαν ενεργό ρόλο στην διαμόρφωση του Σχεδίου Τραμπ για την Μέση Ανατολή, προδίδουν ότι πράγματι πρόκειται να ξεχάσουμε όλα όσα νομίζαμε ότι γνωρίζουμε για το πλαίσιο επίλυσης της διένεξης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.
Ο Δρ. Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής του Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν , Πανεπιστήμιο Μπεν - Γκουριόν , Ισραήλ και Senior Fellow, Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων , Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
Καθημερινή ανάλυση από τον Δρ. Γαβριήλ Χαρίτο για τις επερχόμενες εκλογές στο Ισραήλ στο Φάκελος Εκλογές στο Ισραήλ 2019