Τον τελευταίο μήνα τρεις μητέρες μικρών παιδιών αυτοκτόνησαν. Η μία μάλιστα πήρε μαζί στον θάνατο και τη μικρή της κόρη. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτές τις οικογένειες και καλό είναι σε τέτοια περιστατικά να μη βιαζόμαστε να προβάλλουμε σε άγνωστα πρόσωπα τα στερεότυπά μας, την οργή που έχουμε για δικά μας προσωπικά θέματα. Καλό είναι σε τέτοια περιστατικά να μιλάμε λιγότερο. Γιατί δεν ξέρουμε. Είναι σημαντικό να δείχνουμε σεβασμό στους ανθρώπους που χάθηκαν και σε αυτούς που έμειναν πίσω, κυρίως στα παιδιά αυτών των οικογενειών. Εκτός από το σοκ έχουν να αντιμετωπίσουν τον κανιβαλισμό όχι μόνο των Μέσων Ενημέρωσης αλλά τώρα πια και των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, που μου θυμίζει καμιά φορά ένα μεγάλο, μαύρο τέρας που καταπίνει δυστυχία και ξεβράζει ανούσια οργή. Οργή που δεν καταλήγει σε τίποτα, που ανακυκλώνεται χωρίς κανέναν απολύτως σκοπό για να ξεχαστεί λίγο μετά και να ξαναγεννηθεί πάλι μάταια στην επόμενη δυστυχία που θα προβληθεί με τον πιο φτηνό τρόπο.
Το μόνο ασφαλές συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε από τα παραπάνω περιστατικά είναι πως η μητρότητα δεν είναι απαραίτητα ένα ροζ μπαλόνι πάνω στα πιο όμορφα, γλυκά σύννεφα. Για πολλές τυχερές γυναίκες μπορεί να είναι μια από τις μεγαλύτερες χαρές που θα ζήσουν ποτέ, ένας νέος δρόμος που θα τις ωριμάσει, ικανοποίηση, εκπλήρωση ονείρων, ένα τεράστιο μάθημα ζωής. Μα υπάρχουν και οι γυναίκες που δυσκολεύονται. Και αυτές είναι πολλές. Σε μικρό ή μεγάλο βαθμό κάθε μητέρα θα αντιμετωπίσει δυσκολίες, που πλέον καλείται μόνη της να αντιμετωπίσει, κλεισμένη σε ένα διαμέρισμα, φορτωμένη πολλές φορές με επαγγελματικές υποχρεώσεις αντίστοιχες αυτές των ανδρών.
Φυσικά και οι πατέρες δυσκολεύονται. Με τον δικό τους τρόπο. Οι νέοι πατέρες πρέπει να ανταπεξέλθουν σε έναν νέο ρόλο. Όχι πια μόνο του πατέρα-κουβαλητή. Κάποιοι σύγχρονοι μπαμπάδες μπορεί να μην εργάζονται και να φροντίζουν τα παιδιά τους. Πολλοί πατέρες σήμερα κάνουν δουλειές στο σπίτι χωρίς ντροπή. Είναι ελπιδοφόρο που ο πατέρας τώρα καλείται να προσφέρει όσο και η μητέρα στο σπίτι και στο παιδί του. Έχει να δώσει διαφορετικά πράγματα από τη μητέρα. Όμως, στο παρόν άρθρο θα ήθελα να επικεντρωθώ στη μητέρα, επειδή εκείνη κυοφορεί και καλείται να ξεκινήσει τις νέες ισορροπίες. Υφίσταται ορμονικές αλλαγές. Καλείται να θρέψει το μωρό της συνήθως από το σώμα της. Ο ρόλος του πατέρα είναι εξίσου σημαντικός και απαραίτητος με αυτόν της μητέρας. Η διαφορά είναι πως η μητέρα είναι στην αρχή πιο κοντά στο μωρό της λόγω της εγκυμοσύνης και της λοχείας. Εκεί που αρχίζουν όλα, δηλαδή.
Οι γυναίκες σήμερα εργάζονται ως έγκυες ως τους τελευταίους μήνες και η εγκυμοσύνη μπορεί να είναι αρκετά άβολη. Κι όμως, δεν πρέπει ποτέ να παραβλέπουμε πόσο σημαντική είναι η προγεννητική ζωή. Τα έμβρυα νιώθουν τα συναισθήματα και την κούραση της μητέρας τους, όπως νιώθουν και την αγάπη της. Ακούνε τα τρυφερά λόγια εκείνης και του πατέρα. Είναι ήρεμα ή ανήσυχα στη μήτρα. Και στην περίοδο της λοχείας η ηρεμία της μητέρας βοηθά στον θηλασμό και κατ’ επέκταση στην ηρεμία του βρέφους. Μια μητέρα που δεν είναι ήρεμη, είναι πολύ πιθανό να νιώσει πολλές ενοχές. Γιατί μπορεί να περιμένει να είναι τέλεια στον ρόλο της, γιατί μπορεί να νομίζει πως «μητέρα» σημαίνει υπεράνθρωπος χωρίς συναισθήματα, ένα θεϊκό πλάσμα που θυσιάζεται διαρκώς για το παιδί της και ταυτόχρονα χαμογελά πανέμορφη και χαρούμενη, όπως οι μητέρες των διαφημίσεων.
Όμως, η αληθινή μητέρα απέχει πολύ από τις μητέρες των διαφημίσεων και αν δεν το ξέρει κινδυνεύει. Κινδυνεύει αν είναι μόνη. Αν δεν έχει δίπλα της γυναίκες να την ακούσουν, να την καταλάβουν, να της πουν πως έχουν περάσει τα ίδια. Γυναίκες που δεν είναι η μητέρα της ή η πεθερά της γιατί μερικές φορές οι δυναμικές αυτών των σχέσεων σαμποτάρουν την ουσιαστική βοήθεια. Στα κοινωνικά δίκτυα οι σύγχρονες μητέρες αφήνονται στις συμβουλές αγνώστων ατόμων, τους εξομολογούνται τις δυσκολίες και τα προβλήματά τους. Τα εμπιστεύονται περισσότερο από τον γιατρό τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Εμείς οι γυναίκες είμαστε «προγραμματισμένες» για συμπαράσταση. Και τώρα που το δίκτυο συμπαράστασης γυναικών έχει εξαφανιστεί στη σύγχρονη κοινωνία, το φάντασμά του στο διαδίκτυο μιλά για τα εμβόλια, για το πόσο πρέπει να διαρκέσει ο θηλασμός, για το πώς θεραπεύεται το έκζεμα.
Στην παραδοσιακή κοινωνία η μητέρα περιβαλλόταν από δίκτυο υποστήριξης. Μητέρα, θεία, γειτόνισσα, αδερφή μπαινόβγαιναν στο σπίτι για να φροντίσουν τη λεχώνα, για να φροντίσουν το μωρό ή τα άλλα παιδιά, για να δώσουν συμβουλές. Σε καιρούς πείνας μπορεί μια γυναίκα να θήλαζε το μωρό άλλης. Τα κορίτσια εκπαιδεύονταν στη μητρότητα φροντίζοντας τα μικρά αδέρφια τους ή τα παιδιά της γειτονιάς. Φυσικά δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σε αυτήν την κοινωνία, η οποία είχε τα πλεονεκτήματα της αλληλεγγύης μα συχνά καταπίεζε την ατομική ελευθερία για το καλό του συνόλου. Όμως, μπορούμε να παραδειγματιστούμε από τη συμπαράσταση που προωθούσε και να προσπαθήσουμε να βρούμε νέους τρόπους να τη φέρουμε στο σήμερα.
Έρευνα του καθηγητή David Spiegel του Πανεπιστημίου του Stanford της Καλιφόρνιας έδειξε πως το καλύτερο που μπορεί να κάνει ένας άντρας για να είναι υγιής και να έχει μακροζωία είναι να βρει μια καλή σύντροφο. Η σημαντικότερη προϋπόθεση για την καλή υγεία της γυναίκας είναι όμως οι φιλίες της με άλλες γυναίκες. Κι αυτό γιατί οι γυναίκες έχουν ανάγκη να μοιράζονται τα συναισθήματά τους και να συζητούν με τις φίλες τους, ενώ οι άντρες κοινωνικοποιούνται πάνω σε δραστηριότητες, όπως το ποδόσφαιρο χωρίς συναισθηματικές ανταλλαγές.
Μια μητέρα συναισθηματικά απομονωμένη είναι επιρρεπής στην ενοχή, στην αίσθηση αναξιότητας, στην κατάθλιψη. Μια γυναίκα που μοιράζεται τις δυσκολίες και τα αρνητικά της συναισθήματα με άλλες γυναίκες, αποκτά θάρρος και δύναμη. Αποκτά τη σωστή προοπτική. Βοηθά και βοηθιέται. Δυνατός δεν σημαίνει πως δεν έχεις προβλήματα. Σημαίνει πως τα αποδέχεσαι, πως τα διαχειρίζεσαι.
Επιβάλλεται η σημερινή κοινωνία να βρει έναν τρόπο να ενώσει ξανά τις γυναίκες, να επαναφέρει με νέο τρόπο το παραδοσιακό δίκτυο. Το ίδιο φυσικά μπορεί να ισχύει και για τους άνδρες, απλώς ίσως με διαφορετικό τρόπο. Η ενότητα είναι πάντα δύναμη. Τα απομονωμένα, προβληματικά σύνολα πρέπει να γίνουν υποομάδες για να επέλθει επιτέλους μια συνοχή, για να είναι οι επόμενες γενιές πολιτών πιο ισορροπημένες. Η υποστήριξη των νέων οικογενειών θα είναι πάντα η καλύτερη επένδυση.
Για περισσότερα το Σάββατο 30.3.2019 και ώρα 11.00-14.00 στην ημερίδα με θέμα ”Συνομιλώντας για τη Μητρότητα”. Στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου, 2ας Μαΐου 8, Κεντρική Πλατεία Νέας Σμύρνης.