Διάβασα όλα τα μυθιστορήματα του Μίλαν Κούντερα στη μητρική του γλώσσα, στα τσέχικα. Μάλιστα την «Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» τρεις φορές. Κάθε φορά όλο και κάποιο νέο στοιχείο μου ξεκαθάριζε στο μυαλό.
Άρχισα να ξεχωρίζω την ελαφρότητα από την βαρύτητα της ύπαρξης μας και να προβληματίζομαι ποια πορεία θα προτιμούσα να ακολουθήσω σε κάθε σταυροδρόμι της ζωής.
Συνήθως προτιμούσα την αβάσταχτη ελαφρότητα. Αλλά υπήρξαν και τραγικές στιγμές που η «αβάσταχτη βαρύτητα του είναι» ήταν ο μονόδρομος.
Ύστερα από περιπλάνηση 42 χρόνων εκτός Κύπρου και την επιστροφή μου στο «Νησί της Αγάπης και του Ονείρου», πριν από λίγα χρόνια, εκείνο που με τρόμαξε ήταν πως σχετικά νωρίς κατέληξα σ’ ένα συμπέρασμα: στην αβάσταχτη βαρύτητα του παράλογου που θαλασσοδέρνει από παντού αυτή την κουκκίδα του Σύμπαντος.
Απέραντος σεβασμός στο δικαίωμα του κάθε ατόμου να διαλέγει ανάμεσα στη βαρύτητα και την ελαφρότητα. Σε αυτή τη σύντομη αστραπή - που λέγεται ζωή - ο κατά Μακάριο ευαγγέλιο «Ελληνικός Κυπριακός Λαός» ψήφισε πρόσφατα για να εκλέξει τους εκπρόσωπους του, που με τη σειρά τους ψηφίζουν στη Βουλή «για το καλό του», όπως ισχυρίζονται όλοι χωρίς εξαίρεση.
Για την ακρίβεια ψήφισαν τα 2/3. Το άλλο 1/3 δεν πρόλαβε να γυρίσει από τον Πρωταρά. Πήγαν για κολύμπι. «Είχε πολύ κίνηση στο δρόμο», οδυρόταν ο γείτονας μου: υποκρισία, γνωστό κυπριακό παγωτό. «Δεν ήθελα, κύριε, να ψηφίζω. Τέρμα. Δικαίωμα μου». Αυτό ήθελα να ακούσω από το γείτονα.
Μάλιστα, αλλά δεν σκέφτηκες πως είναι από τα ελάχιστα δικαιώματα που σου άφησαν και το πετάς στο δρόμο απ’ το παράθυρο του αυτοκινήτου σου, όπως το αποτσίγαρο σου και τα πλαστικά ποτήρια των παιδιών σου; Δεν ένοιωσες την ανάγκη να βγάλεις το θυμό σου για αυτά που φώναζες τα τελευταία χρόνια;
Εσύ, ρε γείτονα, δεν μου έλεγες για τη καθολική διαφθορά, τα αόρατα δίκτυα συμφερόντων, τις διασυνδέσεις των κυβερνώντων με τα ΜΜΕ, το σκάνδαλο της Συνεργατικής, το μιτσοκάμμιμα (κλείσιμο του ενός ματιού) του Προέδρου της Βουλής στους «απατεώνες» επενδυτές, τα δόλια παιχνίδια και κέρδη του αριστερού βουλευτή, τα χρυσά παράνομα διαβατήρια, τα δωρεά ταξίδια του αρχηγού του κράτους στις Σεϋχέλλες με το ιδιωτικό αεροπλάνο του Σαουδάραβα φίλου του, ο οποίος πολιτογραφήθηκε άμεσα με άλλα 41 πρόσωπα;
Λοιπόν, πώς τους τιμώρησες; «Αφού δεν αλλάζει τίποτα», μου λες, με τη μεγαλύτερη απάθεια, την επομένη των εκλογών, στον πρωϊνό μας καφέ κάτω από την πορτοκαλιά της μικρής μας αυλής. Φρικάρω, αλλά πρέπει να παραμείνω ήρεμος. Πώς θα αλλάξει, ρε φίλε; Εσύ μπάνιο στην Αγία Νάπα, ο βαφτιστικός μου «δεν μας χ…ς, νονέ μου» και πρώτο κόμμα αυτό που χαρακτήριζες πριν λίγες ώρες διεφθαρμένο.
«Τα μηδενικά», κατά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, δηλ. οι φίλοι και μέλη του αριστερού ΑΚΕΛ, έπιασαν πάτο. Αυτούς τους τιμώρησαν οι δικοί τους. Τώρα αναλύουν τους λόγους. Κάποιοι λένε πως δεν καταλαβαίνουν από οικονομία. Και ενδοτικούς τους λένε, αφού θέλουν μια ενωμένη Κύπρο «πάση θυσία». Δεν φτάνει που είναι «μηδενικά», κάθε μέρα τα ψάλουν στον Πρόεδρο για τα χρυσά διαβατήρια. Και δεν αφήνουν ήσυχη ούτε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν θέλουν τις εποικοδομητικές ασάφειες και την ευέλικτη αλληλεγγύη.
Εδώ που τα λέμε, στο τελευταίο σημείο έχουν δίκαιο. Τι ορολογία σκέφτηκαν οι κουτόφραγκοι, συγνώμη οι αφελείς Ευρωπαίοι, για να κάνουν τα παιχνίδια τους! Να καλύψουν την ανειλικρίνεια τους κάτω από τα χαλιά των Βρυξελλών και του ανάκτορου του Σουλτάνου. Ίσως και κάτω από αυτά του Μαξίμου. Ευέλικτη αλληλεγγύη!Κάτι σαν ολίγον έγκυος.
«Φίλη Ευρώπη» ή είσαι αλληλέγγυα με την Κύπρο που υποφέρει από την ίδρυση της ή «άει στο διάολο πρωί-πρωί», όπως έλεγε και η Τζένη Καρέζη. Ακόμα και αυτός ο «ιμπεριαλιστής» Τζο Μπάιντεν τα ’πε ξεκάθαρα στο Σουλτάνο: ξέχνα τα δυο κράτη στην Κύπρο. Μια κουτσουλιά τόπος είναι, που να χωρέσουν δυο κράτη!
Κάπου ανάλογοι ήταν οι χαρακτηρισμοί και για τα άλλα κόμματα. Αφού, λοιπόν, τους είπαν μηδενικά, τοξικούς, άσχετους, κτλ., τους κάλεσαν μετά να φτιάξουν κυβέρνηση ευρείας αποδοχής. Κουραφέξαλα! Τη ίδια στιγμή ο πονηρός Αβέρωφ την έφερε σε όλους με την Πρόεδρο της Βουλής. Και είμαστε, λένε, όλοι περήφανοι, γιατί για πρώτη φορά η Κύπρος εκλέγει γυναίκα Πρόεδρο της Βουλής. Ζητωκραυγάζουμε για κάτι το αυτονόητο. Για κάτι που έπρεπε να είναι έθος, ήθος και όχι η εξαίρεση του κανόνα.
Τα μεγάλα επικοινωνιακά κόλπα, λοιπόν, έπιασαν τόπο. Τώρα θα μου πείτε κάθε δεύτερη βδομάδα ο ΠτΔ είναι στις Βρυξέλλες. «Με όποιο δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις», που έλεγε και η μάνα μου. Μήπως όμως φταίμε εμείς, Πρόεδρε; Και όταν λέω εμείς, δεν εννοώ ούτε το γείτονα, ούτε τον εαυτό μου. Εγώ και ο γείτονας δεν έχουμε καμιά εξουσία, ούτε καμιά σχέση με «χρυσά διαβατήρια». Εμείς απλά περιμένουμε εκείνο το «πράσινο διαβατήριο», που σκέφτηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, για να πάμε να δούμε τα εγγόνια μας. Εν πάση περιπτώσει, κοίτα τι γράφει ο Πολίτης.
Θα ‘θελα να βλέπω αυτά που συμβαίνουν στην πατρίδα μου, για την ακρίβεια τη μισή μου πατρίδα - για την άλλη μισή δεν ξέρω και πολλά πράγματα, παρόλο που πίνω κάπου-κάπου καφέ με Τουρκοκύπριους στο Μεγάλο Χάνι - απ’ τη σκοπιά της αβάσταχτης ελαφρότητας.
Δεν τα καταφέρνω. Δεν μπορώ να κοιμηθώ εύκολα τα βράδια, όταν σκέφτομαι πως σε αυτό το κομμάτι της γης, ευλογημένο απ’ τη φύση με 340 μέρες ήλιο, τις αμέτρητες παραλίες με τις γαλάζιες σημαίες, το κρασί που μέσα του βρίσκεις την αλήθεια, τους καταρράκτες και τα αγρινά του Τροόδους, τα αρχαία μνημεία, τους έρωτες της Αφροδίτης, σε αυτή, λοιπόν, τη γη επικρατεί η αβάσταχτη βαρύτητα του παράλογου. Λες και έχουμε συνηθίσει στο ψέμα, στα σκάνδαλα, τη διαφθορά, τη διχοτόμηση, τη σήψη και την κατάρρευση κάθε αξίας.
Δεν μπορούμε πια να αντισταθούμε στη αποσύνθεση του ίδιου του εαυτού μας, πριν ή πολύ πριν, περάσουμε τον Αχέροντα ποταμό.
Με προβληματίζει έντονα πού φθάσαμε και πού πάμε; Μερικές φορές τα βράδια, στο όνειρο ή στο ξύπνιο μου, νομίζω πως στην Κύπρο έχουμε όλοι αρχίσει να περπατάμε ανάποδα, όπως ο ήρωας του Pavel Kohout, στο ομώνυμο έργο του. Και σ’ αυτή την περίπτωση είμαστε όλοι συνένοχοι. Μπορεί οι άλλοι, οι άρχοντες, οι κυβερνώντες, αυτοί που μας μετέτρεψαν σε πιόνια τους, να μη νοιάζονται, γιατί «όποιος πίννει τζιαι καλοπερνά, εν τον νοιάζει μάνα μου ο άλλος αν πεινά». Αλλά εμάς μας νοιάζει.
Για μας η αλληλεγγύη δεν μπορεί να είναι ευέλικτη. Είναι αλληλεγγύη με τα όλα της! Είναι μια αρετή αβάσταχτης βαρύτητας, χωρίς διπλωματικούς συμβιβασμούς. Είτε αφορά τα ζώα μας, το γείτονα μας, τους μετανάστες, την Παλαιστίνη, την άλλη μισή μας πατρίδα και το νησί μας ολόκληρο.
Φτάνουν πια και οι εποικοδομητικές ασάφειες. Μιλήστε καθαρά και ξάστερα. Σαν πολιτισμένοι άνθρωποι. Γιατί, όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, «Φύσει μεν έστιν άνθρωπος ζώον πολιτικόν». Είναι, δηλαδή, προορισμένος να συνεργάζεται και να επικοινωνεί με τους άλλους ανθρώπους μέσα από τη λογική του. Βρείτε, λοιπόν, μια λύση για την Κύπρο, ώστε όλοι να είμαστε καλά. Το απαιτούν στους δρόμους εκατοντάδες σώφρονες Κύπριοι και η λεγόμενη σιωπηλή πλειοψηφία από τα σπίτια τους. Από τις δυο πλευρές των οδοφραγμάτων ή/και μαζί πολλές φορές. Ακούστε μας!
Εσείς «οι εκπρόσωποι του λαού», οι απόγονοι των σοφών Ελλήνων, βρείτε τα πρώτα μεταξύ σας. Ο Αντόνιο Γκουτέρες έχει σχεδόν τετραγωνίσει τον κύκλο. Τραβήχτε και εσείς μια μονοκοντυλιά. Μπορεί να παρασύρετε και τον Τατάρ και τον Ερντογάν.
Και μην τσακώνεστε, εσείς «οι εκπρόσωποι του λαού», πώς θα φάμε τα 4,4 δισεκατομμύρια των Ευρωπαίων για την «Κύπρο του αύριο» μέσα σε πέντε χρόνια; Καμιά ανησυχία. Σε αυτά είμαστε μανούλες! Το θέμα είναι να μείνουν στα παιδιά μας έργα χωρίς καυσαέρια από τα οχήματα και τους καυστήρες, θάλασσες χωρίς πλαστικά, γέφυρες χωρίς άστεγους από κάτω, μετανάστες που να μην ζουν στριμωγμένοι σαν σαρδέλες, Ε/Κ και Τ/Κ που να ζουν δίπλα-δίπλα στην Κερύνεια, στη Λεμεσό, στην Αμμόχωστο και στον Τακτακαλά.
Τελειώνοντας, μια ανόητη ερώτηση που πηγάζει από τα ρεπορτάζ για τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν. Υπήρξε, λέει, αμοιβαία κατανόηση ότι το 2021 δεν μπορεί να επαναληφθεί η ένταση του 2020. Τότε γιατί ο Ερντογάν θα έρθει στη Κύπρο για να ανοίξει και άλλες παραλίες στο Βαρώσι, ενώ πρόσφατα ανακοίνωσε και άλλες γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ; Και όταν ο κ. Πρωθυπουργός γράφει στο Twitter ότι «Greece and Turkey are neighbours and cooperation on issues of common interest is to the benefit of all», εννοεί και την Κύπρο, που η Τουρκία εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει;