Οι πρώτες φωνές που θυμάμαι να μιλάνε δειλά δειλά για την αξιοποίηση της ελληνική ΑΟΖ ήταν στο μακρινό 2009. ”Γραφικοί”, ήταν ο ελαφρύτερος από τους χαρακτηρισμός που τους συνόδευε από τους κατέχοντες εξουσία/βήμα στα ΜΜΕ.
Από τότε χύθηκε πολύ νερό στο αυλάκι, παλινωδίες από όλα τα κόμματα, πολυετείς δικαστικές διαμάχες κτλ, όμως πρόσφατα η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την έναρξη ερευνών για εντοπισμό υδρογονανθράκων στην περιοχή της νοτιοδυτικής ελληνικής ΑΟΖ.
Ακόμα και σήμερα όμως, ο εχθρός βρίσκεται εντός, για αυτό κρίνω απαραίτητο να αναλυθούν τα οφέλη σε επίπεδο χώρας, αλλά και για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά από την αξιοποίηση της ΑΟΖ. Πέρα από αυτό, έχει σημασία να πάμε και ένα βήμα περαιτέρω, δηλαδή να τονίσουμε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να χάσει ένα ακόμα ραντεβού με την Ιστορία. Μείνετε μέχρι το τέλος.
Πριν πάμε στα επιχειρήματα, στους αριθμούς και στα διαγράμματα, θα ήθελα να κάνω μια τελευταία έκκληση στον αναγνώστη - πολίτη. Πριν από 15-20 χρόνια, μια δράκα ανθρώπων ξεκίνησε αυτό το εγχείρημα και αφιέρωσε ψυχή τε και σώματι για να ενημερώσει τους πολίτες τι σημαίνουν αυτά τα τρία γράμματα. Επειδή η ενημέρωση άρχισε από τα κάτω προς τα πάνω, ήδη από το 2012 τα περισσότερα κόμματα είχαν εντάξει την ΑΟΖ στην προεκλογική τους εκστρατεία (ασχέτως αν το εννοούσαν ή όχι). Που θέλω να καταλήξω;
Πρέπει οι πολίτες να αφιερώσουμε χρόνο, να ενημερωθούμε, να συνεργαστούμε, αλλά και να εργαστούμε.
Πάμε λοιπόν να δούμε τα απτά οφέλη από την αξιοποίησή της:
Ενεργειακή επάρκεια και οικονομικά οφέλη
Όταν μιλάμε για κυβερνήσεις (εκτός και αν πρόκειται για τη γερμανική...) ή επιχειρήσεις, υπάρχει ένας απαράβατος κανόνας που λέει ότι δεν πρέπει να εξαρτάσαι σε απόλυτο βαθμό από έναν προμηθευτή ή ακόμα και πελάτη. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στους στρατηγικούς πόρους, μεταξύ των οποίων είναι και η ενέργεια.
Η αξιοποίηση της ελληνικής ΑΟΖ θα μας χαρίσει ένα σημαντικό εργαλείο προς την κατεύθυνση της ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας. Η χώρα/κοινωνία δε θα μπορεί να γίνει όμηρος κανενός πλέον.
Μην παραβλέπουμε πως τα οικονομικά οφέλη τόσο για τον καταναλωτή όσο και για το κράτος θα είναι τεράστια. Οι λογαριασμοί φυσικού αερίου αναμένεται να είναι 20-28% χαμηλότεροι, με αποτέλεσμα να μειωθούν και οι λογαριασμοί ρεύματος. Την ίδια στιγμή, ο πήχης για τα έσοδα του κράτους είναι ιδιαίτερα υψηλός. Στην Αίγυπτο το 60-65% των κερδών πηγαίνουν στον κρατικό κορβανά και κάτι αντίστοιχο μπορεί να πετύχει και η Ελλάδα. Όλα αυτά, τη στιγμή που τα έξοδα και οι κίνδυνοι θα βαρύνουν αποκλειστικά τις εταιρείες εξόρυξης.
Ώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Το φυσικό αέριο δέχτηκε κριτική, γιατί η χρήση του δεν οδηγεί προς την κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης. Το επιχείρημα αυτό έχει ουσία, μιας και πρόκειται για ορυκτό καύσιμο, όμως δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως οι στρατηγικές δεν χρειάζεται να είναι μονοδιάστατες.
Οι διαθέσιμες τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρες αλλά συνεχίζουν και αντιμετωπίζουν ορισμένες δομικές προκλήσεις. Ενδεικτικά, πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας τονίζει πως το 50% των τεχνολογιών που είναι απαραίτητες για να μεταβούμε το 2050 σε ένα πράσινο μοντέλο, είναι ακόμα ανώριμες.
Πέρα από αυτό, το φυσικό αέριο είναι κρίσιμης σημασίας και για μελλοντικές πράσινες πηγές ενέργειας, όπως είναι το υψηλής ποιότητας υδρογόνο και η αμμωνία, τα οποία αποτελούν προτεραιότητα για την ΕΕ. Για τους λόγους αυτούς πρέπει να αντιληφθούμε ότι το φυσικό αέριο θα δώσει χρόνο και χώρο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα λειτουργήσει υποστηρικτικά στην προσπάθεια απεξάρτησης, όχι ανταγωνιστικά.
Αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδος στις συμμαχίες. Σταθερότητα (το παράδειγμα της Αλεξανδρούπολης)
Πόσοι από όσους παρακολουθούν τα δρώμενα της χώρας, δεν έχαναν τον ύπνο τους τα βράδια αναλογιζόμενοι το ρόλο που διαδραματίζουν κάποιοι παράγοντες στη Θράκη;
Σε μέρη όπου ανθίζει η φτώχεια, η απελπισία και η απογοήτευση, ο πληθυσμός σταματά να πιστεύει στις κρατικές/κοινωνικές δομές και εμφανίζεται πεδίο δόξης λαμπρόν για «επιτήδειους ουδέτερους». Η Θράκη ήταν και παραμένει μια από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως τα έργα που υλοποιούνται, δημιουργούν θέσεις εργασίας, αυξάνουν τα διαθέσιμα εισοδήματα της τοπικής οικονομίας και θωρακίζουν την εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας. Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης είναι απτό παράδειγμα.
Πέρα από αυτό, σε μια εποχή που το δεύτερο μας σπίτι, η Ε.Ε., αναζητά εναγωνίως εναλλακτικές πηγές ενέργειας, αντί να κρύψει το πρόβλημα κάτω από το χαλί (π.χ. εισαγωγές από Αζερμπαϊτζάν) πρέπει να στραφεί στις ευρωπαϊκές επιλογές (Ελλάδα, Κύπρος), και στους στρατηγικούς εταίρους της στην περιοχή (Ισραήλ, Αίγυπτος). Αυτή η επιλογή δε θα είναι επωφελής μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για το σύνολο της Ευρώπης, ενώ θα προσφέρει τις κατάλληλες συνθήκες για να δημιουργηθεί μια συμπαγής ενεργειακή κοινότητα που θα ξεκινάει από την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τη Λιβύη και θα απλώνεται μέχρι το Δούναβη και τις Άλπεις. Σωστά διαβάσατε, τις Αλπεις, που το καλοκαίρι δοκιμάστηκαν από εκτεταμένες ξηρασίες που κινδύνευσαν να θέσουν εκτός λειτουργίας ακόμα και πυρηνικά εργοστάσια.
Μελέτες αναφέρουν ότι τα υπάρχοντα κοιτάσματα φυσικού αερίου αλλά και αυτά που εικάζεται ότι υπάρχουν στην ανατολική Μεσόγειο, θα ήταν αρκετά για να τροφοδοτήσουν ολόκληρη την ΕΕ με φυσικό αέριο για περίπου 20 χρόνια.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό και να διαφημιστεί στους εταίρους μας, ότι δεν πρόκειται απλά για μερικά καλώδια και γεννήτριες. Ο σχεδιασμός αυτός θα δημιουργήσει ένα οικοσύστημα συνεργασιών, επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, σε όλη αυτήν την έκταση που αναφέρθηκε.
Οι συνεργασίες φέρνουν τους λαούς και τις κυβερνήσεις κοντά (βλέπε Αίγυπτος – Ισραήλ και Ισραήλ - Λίβανος) και είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να υπάρξει ασφάλεια και σταθερότητα. Το όραμα αυτό πρέπει να το διαμορφώσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει ένα win-win παίγνιο για όλους. Οι ΝΑΤΟϊκοί και Ευρωπαίοι σύμμαχοί μας θα μας παραχωρήσουν απλόχερα αυτόν το ρόλο-κλειδί, ειδικά αν αυτό θα τους εξασφαλίζει πρόσβαση σε μορφές ενέργειας, που τόσο πολύ ανάγκη έχουν. Πρέπει όμως και αυτοί να δουν μια αποτελεσματική χώρα, με αυτοπεποίθηση, πλάνο και όρεξη για συνέργειες.
Μπορούμε να πρωταγωνιστήσουμε στη μετατροπή της χερσονήσου του Αίμου από «πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης», σε χώρο συνεργασίας, ανάπτυξης, επιχειρηματικότητας και ευημερίας.
Αλλαγή του brand name της Ελλάδος
Δεν ξέρω για εσάς αλλά από το 2012 και ύστερα, στις αλληλεπιδράσεις μου με ανθρώπους του εξωτερικού, όταν αναφέρω την καταγωγή μου, συνήθως εισπράττω ένα βλέμμα συμπαθειας, πριν ακολουθήσει η ερώτηση: ‘Πώς είναι τα πράγματα στην Ελλάδα;’.
Δεν είναι κρυφό μυστικό πως η χώρα μας αποτελεί το μαύρο πρόβατο της Ε.Ε. , και είναι η πρωταθλήτρια στις αρνητικές πρωτιές. Αυτό αλλάζει τα τελευταία χρόνια, όμως για φανταστείτε ποια θα είναι η εικόνα μας, όταν μετατραπούμε σε ένα πολύ σημαντικό ενεργειακό κέντρο, με το οποίο όλοι θα θέλουν να έχουν συναλλαγές (Ε.Ε., ΝΑΤΟ, αραβικός κόσμος, Ισραήλ, Χερσόνησος του Αίμου)!!
Το brand name είναι το Α και το Ω μιας εθνικής προσπάθειας και επηρεάζει τα πάντα. Από τις επενδύσεις, τον τουρισμό, τις εξαγωγές, τη μεταποίηση, μέχρι και τη μαλακή ισχύ (soft power) της χώρας.
Για όσους αδυνατούν να αντιληφθούν τι εννοώ, την επόμενη φορά που θα ψωνίσουν κάτι, ας αναλογιστούν ποια θα ήταν η αντίδρασή τους αν στο ταμπελάκι έβλεπαν: Made in China ή Made in Switzerland. Ας γίνουμε το δεύτερο.
Θέσεις εργασίας / Εξαγωγές
Η φθηνή και ασφαλής παροχή ενέργειας, θα θέσει τις βάσεις για να μπορούμε να αναπτύξουμε επιτέλους μια σοβαρή βαριά βιομηχανία, κάτι που χρόνια έλειπε από τη χώρα μας. Το ότι χάσαμε την προηγούμενη βιομηχανική επανάσταση, ίσως ήταν ευλογία μιας και αυτή ήταν συχνά συνυφασμένη με μόλυνση και ρύπους.
Οι σύγχρονες μονάδες παραγωγής όμως στην Ε.Ε. καλύπτονται από τα υψηλότερα περιβαλλοντικά στάνταρ και μπορούν να γίνουν όχημα για δημιουργία ενός σύγχρονου βιομηχανικού cluster. Ναυπηγεία, ενεργοβόρες δραστηριότητες όπως βιομηχανία μετάλλου, σωληνουργίες, καλώδια, παραγωγή λιπασμάτων, παραγωγή αλουμινίου κτλ., μπορεί να γνωρίσουν μεγάλη άνθηση στη χώρα μας.
Καταπολέμηση υπογεννητικότητας, Ταμείο νέας γενιάς
Δεν είναι κρυφό μυστικό ότι ο πληθυσμός μειώνεται και γερνάει. Αν ακόμα δεν έχετε αντιληφθεί τι συντελείται, δείτε τον κάτωθι χάρτη. Με κόκκινες αποχρώσεις σημειώνονται οι περιοχές που έχασαν πληθυσμό τα τελευταία 10 χρόνια και με μπλε όσες κέρδισαν.
Με βάση το Νόμο 4162/2013, ποσοστό από τα έσοδα του Δημοσίου από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων θα κατατίθενται στο Εθνικό Λογαριασμό Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών. Οι πόροι αυτοί μπορεί να δώσουν ανάσα στο ασφαλιστικό μας σύστημα, ενώ και κονδύλια από το ταμείο μπορεί/πρέπει να κατευθυνθούν στη στήριξη νέων ζευγαριών μέσω κινήτρων για τεκνοποίηση.
Οι καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν θα γίνουν μια ελκυστική επιλογή τόσο για Έλληνες που έχουν μεταναστεύσει τα τελευταία χρόνια, όσο και για εξειδικευμένο προσωπικό από άλλες χώρες. Το δεύτερο χρειάζεται περαιτέρω ανάλυσης, αλλά εκφεύγει του σκοπού του παρόντος άρθρου.
Όμως τα οφέλη δεν σταματούν εδώ, μιας και ο χρηματοοικονομικός κλάδος της χώρας μπορεί επίσης να γνωρίσει άνθηση, να βρεθούν πλεονάζοντα κονδύλια για έρευνα και ανάπτυξη και πολλά άλλα.
Η ιστορία μας διδάσκει πως οι πληθυσμιακές αλλαγές μπορούν να αποκτήσουν δυναμικές που θα οδηγήσουν ακόμα και σε αλλαγή συνόρων. Είτε θα συνεχίσουμε να κοιτάμε τα δελτίου Τύπου της ΕΛΣΤΑΤ να τονίζουν το ζοφερό παρόν και μέλλον, ή θα αναλάβουμε δράση. Η ιστορία θα μας κρίνει.
Χρήματα στις περιφέρειες
Οι περιφέρειες είναι ο πυρήνας της κοινωνίας και της Δημοκρατίας μας. Παρά ταύτα, υπο χρηματοδοτούνται και διαδραματίζουν ρόλο κομπάρσου. Όμως, αναμένονται μεγάλα οικονομικά οφέλη και κίνητρα ανάπτυξης στις Περιφέρειες, καθώς σύμφωνα με το νόμο 4525/2018 θα καταβάλλεται φόρος 5% απευθείας σε αυτές.
Οι Περιφέρειες της Πελοποννήσου, της Δυτικής Ελλάδος, της Κρήτης, αλλά ακόμα και της Θράκης, της Μακεδονίας, της Ηπείρου, των Ιόνιων Νήσων κτλ. θα πρέπει να αναμένουν έσοδα από αγωγούς που θα διέρχονται από τα εδάφη τους. Ο πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος, κ. Μανιάτης πρόσφατα δήλωσε: Υπολογίζεται ότι η Δυτική Ελλάδα και τα Ιόνια θα έχουν τρεις φορές μεγαλύτερα έσοδα απο το ΕΣΠΑ!
Τα χρήματα αυτά θα μπορούν έπειτα να αξιοποιηθούν για να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής των πολιτών. Η τοπική αυτοδιοίκηση, με τη συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ πολιτικού και πολίτη μπορεί να γίνει εκολαπτήριο ικανών στελεχών που θα μπορούν έπειτα να βοηθήσουν τη χώρα στο εθνικό ή/και στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σημείωση: Δεν είναι μυστικό ότι τα Κύθηρα ανήκουν διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής. Μήπως η Περιφέρεια αυτή να ασχοληθεί επιτέλους σοβαρά μαζί τους, γιατί η ύπαρξή τους πιθανόν να φέρει οφέλη στην πρωτεύουσα, δυσανάλογα σε αξία από όσα έχει προσφέρει η πρωτεύουσα στα Κύθηρα;
Περιβαλλοντικός έλεγχος
Δεν είναι ώρα για όμορφα ψέματα, αλλά για δυσάρεστες αλήθειες και ας μη γελιόμαστε, οι Έλληνες ποτέ δεν σεβαστήκαμε το σπάνιο τόπο που μας δόθηκε.
Ο ψαράς που αλιεύει με δυναμίτη, ο μεγαλοεπιχειρηματίας που μολύνει τα ποτάμια, η κυρία που πουλάει παράνομα τα σπάνια βότανα του Ταϋγέτου, το κράτος που συντηρεί παράνομες χωματερές. Όλοι αυτοί έχουν ένα κοινό παρανομαστή που δεν είναι άλλος από την ανυπαρξία θεσμικού πλαισίου, θέλησης/κονδυλίων για αστυνόμευση αλλά και απουσία δεδομένων.
Στα πλαίσια αυτά, να τονιστεί πως το 20% των μισθωμάτων ή μεριδίων παραγωγής θα κατατίθεται στον τραπεζικό λογαριασμό του Πράσινου Ταμείου για περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά έργα. Τα χρήματα αυτά μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο ενίσχυσης, αστυνόμευσης και καταγραφής των επιπτώσεων του ανθρώπινου αποτυπώματος. Σε αυτό το οικοσύστημα θα ενταχθούν θαλάσσιοι βιοεπιστήμονες, ιχθυολόγοι, τεχνικοί ωκεανολόγοι, χημικοί και τόσες άλλες επιστήμες. Πτυχία που, στην Ελλάδα, εξασφαλίζουν ένα σίγουρο εισιτήριο για εργασία/μετανάστευση στο εξωτερικό, μιας και σπανίζουν οι θέσεις εργασίας.
Η καταγραφή και συλλογή δεδομένων είναι το πρώτο βήμα για να εντοπίσουμε που απαιτούνται παρεμβάσεις, ενώ και η στροφή της πολεμικής βιομηχανίας της χώρας σε ανεπάνδρωτα συστήματα (ενδεικτικά πρόγραμμα ΑΡΧΥΤΑΣ), θα δώσει μεγάλη ώθηση στην κατεύθυνση αυτή. Η έρευνα θα είναι πιο γρήγορη, οικονομική και με λιγότερους κινδύνους για τους εμπλεκόμενους.
Τέλος, η εξόρυξη φυσικού αερίου δεν μπορεί να οδηγήσει σε περιβαλλοντικές καταστροφές. Θυμηθείτε την πρόσφατη εικόνα από την καταστροφή του αγωγού στη Βόρεια Θάλασσα. Μπουρμπουλήθρες αναδύθηκαν, μέχρις ότου διακόπηκε η παροχή φυσικού αερίου. Αυτό ήταν όλο.
Το όραμα μιας νέας Ελλάδας και το νέο ραντεβού με την ιστορία
Αγαπητή αναγνώστρια, αγαπητέ αναγνώστη, το κείμενο δεν ολοκληρώνεται εδώ γιατί στις τελευταίες γραμμές πρέπει να δούμε γιατί η αξιοποίηση της ελληνικής ΑΟΖ μπορεί να γίνει ένα νέο όραμα, σαν μια νέα Μεγάλη Ιδέα. Όπως αυτή που έλεγε, ήδη από το 1996, ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης.
Η ΑΟΖ πρέπει να γίνει το όχημα που θα βοηθήσει στην υλοποίηση τομών, μεταρρυθμίσεων και στρατηγικών που τόσο έχουμε ανάγκη. Αποκέντρωση, αύξηση εισοδημάτων, επένδυση στην παιδεία και στην υγεία του πληθυσμού, ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, υποδομές, ψηφιοποίηση και ψηφιακές δεξιότητες, θωράκιση της άμυνας της πατρίδος, αντιστροφή υπογεννητικότητας, αξιοποίηση πολιτισμικής κληρονομιάς κτλ. είναι μόνο λίγα από τα όσα πρέπει να γίνουν.
Ο δημόσιος λόγος και οι πολίτες θα πρέπει να διαχειριστούν μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ ανθρώπων που θα πολεμήσουν την ιδέα, αλλά και ανθρώπων που θα φουσκώσουν τα μυαλά μας. Υπάρχουν και θα υπάρξουν αρκετές προκλήσεις. Τα πανεπιστήμιά μας για παράδειγμα. Η αγορά εργασίας. Οι τοπικές κοινωνίες. Είναι όλοι αυτοί έτοιμοι να διαχειριστούν και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που γεννιούνται; Επίσης, θα χρειαστούμε θεσμούς, πολιτικούς να μας λένε την αλήθεια αλλά και πολίτες που θα θέλουν να ζητήσουν.
Όλοι θυμόμαστε και γεμίζουμε υπερηφάνεια από τη ναυμαχία στη Σαλαμίνα.
Θυμάται άραγε όμως κανείς ότι λίγα χρόνια πριν ο Θεμιστοκλής και η Εκκλησία του Δήμου δέσμευσαν την πρόσοδο από τα μεταλλεία του Λαυρίου, για τη ναυπήγηση 200 νέων τριήρεων αντί να σκορπίσουν τα χρήματα σε ’επιδόματα΄;
Αγαπητή Εκκλησία του Δήμου... Ήρθε η ώρα να διαλέξεις το μέλλον σου.
Υ.Γ. Μέσα στο έρεβος των μνημονίων, των capital controls κτλ., οι Η. Κονοφάγος, Ν. Λυγερός, Α. Φώσκολος μιλούσαν για όραμα και για την Ελλάδα του αύριο. Να σημειωθεί ότι τους οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ.