“Θέλω να ασκήσω τη θέλησή μου ώσπου να αποκτήσει την απαιτούμενη δύναμη για να μεταβάλω την κατάστασή μου” (Paul L. Jacot)
Ποιος βλέποντας μία σκηνή σαν αυτή που παραθέτουμε (ένας ανάπηρος με το καροτσάκι διασχίζει τον χιονισμένο δρόμο) να μην θαυμάζει την ψυχική δύναμη και την αδάμαστη θέληση του συνανθρώπου μας; Ποιος βλέποντας την παραπάνω εικόνα δεν θα κάνει τις αναγκαίες και αυθόρμητες συγκρίσεις με τη δική του κατάσταση και τις δικές του “αρετές”; Ποιος βλέποντας το παραπάνω δρομολόγιο του ανάπηρου δεν θα αλλάξει τον τρόπο αξιολόγησης τόσο του εαυτού του όσο και των συνανθρώπων του;
Ποιος βλέποντας την παραπάνω φωτογραφία (πραγματικό γεγονός σε κάποια συνοικία των Τρικάλων) δεν θα προβληματιστεί για τον κώδικα των αξιών του και για την ακατάσχετη μεμψιμοιρία του; Ποιος, επίσης, βλέποντας το παραπάνω δρομολόγιο ενός ανάπηρου δεν θα σταματούσε τον αναιτιολόγητο φαταλισμό για τη ζωή του και το πόσο αδικήθηκε από αυτή;
«Όπου υπάρχει ένα θέλω, εκεί υπάρχει ένας δρόμος»
Ποιος, τέλος, βλέποντας την δύναμη και την επιμονή του ανάπηρου να μην αποδεχτεί τα αρνητικά της αναπηρίας του και να διεκδικεί το δικαίωμα στην ποιότητα ζωής από εκείνες τις “μοίρες” που τον ανάγκασαν να βαδίζει πάνω σε ένα καροτσάκι, δεν σκεφτεί πως ο άνθρωπος κρίνεται «όχι από αυτά που του συμβαίνουν αλλά από τον τρόπο που αντιδρά σε αυτά»;
Εκατό βιβλία και αν διαβάσεις για τη “Δύναμη της Θέλησης”, τίποτα δεν θα μάθεις αν δεν νιώσεις κι εσύ πρωταγωνιστής, όπως ο ανάπηρος με το καροτσάκι στο χιονιά της εικόνας. Τη ζωή δεν την μαθαίνουμε μόνον διαβάζοντας βιβλία, αλλά και όταν μπορούμε να μεταφράζουμε σε βίωμα εικόνες σαν αυτή του ανάπηρου στο χιονισμένο δρόμο. Τη ζωή και τη “Δύναμη της Θέλησης” την μαθαίνεις όταν μπορείς να υπερβαίνεις την κατάστασή σου και να διεκδικείς όλα αυτά που για τους άλλους θεωρούνται αυτονόητα, δεδομένα και καθημερινή “κανονικότητα”.
Όλα τα παραπάνω είναι σκέψεις και συναισθήματα που με κατέκλυσαν βλέποντας και φωτογραφίζοντας (πριν πολλά χρόνια) τον ανάπηρο με το καροτσάκι σε έναν χιονισμένο δρόμο, την ίδια στιγμή που δίπλα μας ένας “κανονικός” συνάνθρωπός μου κακολογούσε και έβριζε τον χιονιά για ένα γλίστρημά του καταμεσής του χιονισμένου δρόμου (η πολιτική ορθότητα δεν μου επιτρέπει να αποτυπώσω αυτολεξεί το υβρεολόγιό του).
Αλήθεια, πόσο αχάριστοι μπορεί να είμαστε για να μην εκτιμούμε όσα θετικά μάς έδωσε η ζωή; Πόσο αναιτιολόγητα γκρινιάρηδες μπορεί να είμαστε όταν κάτι στραβώσει στη ζωή μας, λες και κάποιος μάς υποσχέθηκε και μάς διαβεβαίωσε πως τη ζωή μας την ορίζουμε μόνον εμείς και όχι ο παράγων τύχη ή και κάποιες αρνητικές συμπτώσεις και συγκυρίες;
Η πρώτη μου σκέψη μόλις είδα την παραπάνω σκηνή ήταν η σοφία των λόγων ενός Βρετανού, του Chris Moon, που έχασε το δεξί του χέρι και πόδι σε μια έκρηξη του ναρκοπεδίου στη Μοζαμβίκη το 1995. Αυτός ο Βρετανός αξιωματικός ήλθε και έτρεξε στην Αθήνα μαζί με άλλους Έλληνες και παραολυμπιακούς αθλητές:
“Ποτέ μην παίξετε τον ρόλο του θύματος. Σε όσο δύσκολη θέση κι αν βρεθείτε” .
Τα παραπάνω λόγια του Βρετανού αξιωματικού συνιστούν το απόλυτο και διαχρονικό δίδαγμα-προτροπή προς όλους τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους νέους. Κι αυτό γιατί είναι η σοφία που αποκόμισε ένας συνάνθρωπός μας στην πιο μοιραία, στην δύσκολη και στην πιο επώδυνη στιγμή της ζωής του.
Α!!! Φυσικά βλέποντας τον ανάπηρο και τη δύναμή του να κατευθύνει τις ρόδες από το καροτσάκι του στο γλιστερό χιονισμένο δρόμο δεν σκέφτηκα να τον βοηθήσω, αλλά περίμενα υπομονετικά στην αναπαυτική θέση του αυτοκινήτου μου και τον θαύμαζα. Εξάλλου τι άλλο έμεινε από τους ανθρώπους σήμερα για να θαυμάζεις; Ήταν και για μένα ένα από τα πιο διδακτικά μαθήματα ζωής και θέλησης.
Και όταν ο ανάπηρος με το καροτσάκι πέρασε απέναντι - διασχίζοντας κι έναν άλλο δρόμο ταχείας κυκλοφορίας – σε μία συνοικιακή καφετέρια, τότε αυτόματα η μνήμη μου με ταξίδεψε σε κάποιους εφιάλτες των μαθητικών μου χρόνων. Ο εφιάλτης αυτός δεν ήταν άλλος από την υποχρέωση να γράψουμε σε ένα σχολικό δίωρο ένα θέμα έκθεσης, τόσο δύσκολο για έναν έφηβο των 17 χρόνων:
«Να αναπτύξετε την αξία της δύναμης της Θέλησης για τον άνθρωπο»
Στα απορημένα μάτια των συμμαθητών μου ανίχνευα και την δική μου απορία για τη δυσκολία του θέματος. Και τώρα τι γράφουμε, έλεγε ο ένας στον άλλο; Εν τω μεταξύ το αυστηρό βλέμμα της φιλολόγου δεν μάς επέτρεπε και πολλές ελπίδες για βοήθεια. Θυμάμαι πως κάποιος διαβασμένος σε τέτοια θέματα ξεφώνησε με οργίλο και περιπαικτικό ύφος αλλά και με ύφος πανεπιστημιακού δασκάλου ή ψυχαναλυτή το γνωστό:
“Στη ζωή δεν υπάρχει και δεν ισχύει το δεν μπορώ, αλλά το δεν θέλω”
Τότε όλοι αγαλλιάσαμε και με την σύμφωνη γνώμη της καθηγήτριας για τη διαχρονική ισχύ του παραπάνω αξιώματος ξεκινήσαμε να γράφουμε. Τουλάχιστον εξασφαλίσαμε κάτι καλό για πρόλογο ή επίλογο. Ε! δεν το λες και λίγο αυτό. Εξάλλου έτσι δεν λέμε πολλές φορές περιπαικτικά σε κάποιον δικό μας; «Όποιος θέλει, όλα τα μπορεί» ή και το γνωστό « Η Θέληση και βουνά μετακινεί».
Κάποιος άλλος, πιο εξοικειωμένος αυτός με τον ποιητικό λόγο ψιθύρισε το γνωστό δίστιχο του Σολωμού:
“Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος”
Άρα η Θέληση είναι περισσότερο η ψυχική ενέργεια – δύναμη που επιτρέπει και βοηθά το άτομο να θέτει στόχους και να τους πραγματώνει. Η Θέληση ως ενέργεια δεν κληρονομείται γονιδιακά αλλά καλλιεργείται. Χαρακτηρίζει εκείνα τα άτομα που δεν συμβιβάζονται με αυτό που είναι αλλά αρέσκονται και τολμούν την υπέρβαση. Τα δύσκολα τους εμπνέουν και τους “εξιτάρουν”.
Μπορεί, βέβαια, η Θέληση ως εσωτερική ενέργεια να φωλιάζει και να κατοικεί στον ψυχισμό μας, ωστόσο επηρεάζει και όλα τα επίπεδα της ύπαρξής μας (πνευματικά, κοινωνικά, ηθικά, σωματικά…). Σχετίζεται τόσο με το Συναίσθημα όσο και με τη Λογική. Δεν είναι, δηλαδή, μία άλογη δύναμη, ένα αφηνιασμένο άτι (συναίσθημα/παρόρμηση) χωρίς το χαλινάρι του αναβάτη (λογική).
Η Επιτυχία, εξάλλου, όπως όλοι γνωρίζουμε συνοδεύει εκείνα τα άτομα που χαρακτηρίζονται από ισχυρή θέληση. Τίποτα στη ζωή δεν κερδίζεται από αυτούς που παραιτούνται στο πρώτο εμπόδιο. Κανένα όνειρο δεν πραγματώνεται με εύκολο τρόπο. Ο Σίσυφος ποτέ δεν σταμάτησε να κουβαλά την ίδια πέτρα, κι ας γνώριζε πως ποτέ δεν θα φτάσει στην κορυφή του βουνού.
Δεν είχε άδικο ο Gustave Flaubert όταν υποστήριζε πως:
“Οι πιο ένδοξες στιγμές της ζωής μας δεν είναι οι λεγόμενες μέρες επιτυχίας, αλλά περισσότερο οι μέρες εκείνες, που μετά από απόρριψη και απελπισία, αισθάνεσαι να μεγαλώνει μέσα σου η θέληση για ζωή και η υπόσχεση για μελλοντικά επιτεύγματα”.
Να, λοιπόν, τι μπορεί να σου θυμίσει και πιο πολύ πόσα μπορεί να σε διδάξει η δύναμη της θέλησης ενός ανάπηρου που δεν παραιτείται και αρνείται να υποκύψει στην κακοτυχία του. Ο αρνητισμός ως συναίσθημα είναι κάτι επικίνδυνο ως συναίσθημα και βιοθεωρία και απευκταίο. Η ζωή και η κοινωνίες δεν προχωρούν, ούτε προκόβουν με τους ηττοπαθείς και τους μεμψίμοιρους. Ας μάθουμε να εκτιμούμε αυτά που έχουμε και με αυτά να κάνουμε τις υπερβάσεις μας.
Σε αυτό το πνεύμα κινούνται και τα λόγια του βρετανού αξιωματικού που προείπαμε:
“Οφείλουμε να αποβάλλουμε τον αρνητισμό από τη ζωή μα;. Να μην επικεντρωνόμαστε στις δυσκολίες και να μην μεμψιμοιρούμε. Δεν υπάρχει τίποτα πιο κουραστικό από την ηττοπάθεια. Πολλά θεωρούμε δεδομένα στη ζωή. Συχνά και ανθρώπους γύρω μας τους θεωρούμε δεδομένους. Ας έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν χρειάζεται να χάσεις κάτι, για να το εκτιμήσεις”.
Εν τω μεταξύ και όσο έβλεπα την προσπάθεια του ανάπηρου της εικόνας να κινήσει το καροτσάκι του στο χιονισμένο δρόμο εύκολα σκέφτηκα και ένα άλλο παράδειγμα αποδοχής της δύναμης της θέλησης και πιο πολύ της αναπηρίας, ως μίας δυνητικής κατάστασης για όλους μας. Κι αυτό το παράδειγμα δεν είναι άλλο από την εικόνα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε της Γερμανίας.
Ο άνθρωπος αυτός και ανεξάρτητα από το αν διαφωνούσε κάποιος με τις πολιτικές του θέσεις, ήταν ένα άλλο το ζωντανό παράδειγμα της δύναμης της Θέλησης. Ήταν αυτός που με το παράδειγμά του υποχρέωσε και τον πιο κακόπιστο να αποδεχτεί πως η αναπηρία δεν είναι μεταδοτική, νόσος, ούτε διανοητική ανικανότητα. Το αντίθετο δίδαξε πως ένας ανάπηρος δεν είναι υποχρεωτικά και λιγότερο ικανός για την άσκηση πολιτικής εξουσίας και στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων για το λαό.
Ίσως ο νεαρός που νίκησε τα χιόνια με το καροτσάκι και τη δύναμη της θέλησής του να μην μάθει ποτέ πως μου έδωσε ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα στη ζωή μου. Εγώ, ωστόσο, κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα των Ανθρώπων με Αναπηρία, τον θυμάμαι και τον ευγνωμονώ για αυτό το μάθημα.
Το κείμενό μου αυτό είναι το ελάχιστο που μπορώ να κάνω γι αυτόν. Κι αυτό γιατί μου δίδαξε πως κάποια πράγματα στη ζωή μας και κάποιους δρόμους μόνοι μας θα τα ανακαλύψουμε ή θα τα κατακτήσουμε. Η προτροπή του Αννίβα ηχεί πάντοτε ενοχλητικά σε όσους φοβούνται την προσπάθεια και παντού βλέπουν αδιέξοδα:
“Aut viam inveniam aut faciam” (Είτε θα τον βρούμε τον δρόμο είτε θα τον φτιάξουμε).
Το απόλυτο δοξαστικό και ο ύμνος-παιάνας για την αξία της δύναμης της Θέλησης στην ανθρώπινη ζωή. Και ο ύμνος αυτό είναι περισσότερο εύηχος και πειστικός όταν έρχεται ως μήνυμα και υπενθύμιση από έναν ανάπηρο που είδα να νικά το χιόνι και να κερδίζει τη ζωή.