Η…μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα
Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο
Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της
Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά
Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας
Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα…Κλείτος Κύρου, Κραυγές της νύχτας
Είχα αρχίσει να γράφω κάποιες σκέψεις για τον Μανόλη Γλέζο, θέλοντας να τιμήσω έναν αγωνιστή και φίλο, με τον οποίο κάναμε μαζί ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής της πρόσφατης ιστορίας μας. Έναν άνθρωπο με τον οποίο βρεθήκαμε μαζί στη δεκαετία του 1970, προσπαθώντας να διαμορφώσουμε μια κοινωνικά ριζοσπαστική και πατριωτική πολιτική πρόταση προς την ελληνική κοινωνία. Με έναν άνθρωπο που, μετά τη δεκαετία του 1990, συμπορευτήκαμε ενάντια στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την παράδοση του Οτσαλάν, ή για την αποτροπή της παράδοσης της Κύπρου στην Τουρκία με το σχέδιο Ανάν. Τέλος, στην τελευταία περίοδο, στα αντιμνημονιακά χρόνια, απέναντι στον στραγγαλισμό της πατρίδας μας, καθώς και για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων. Δεν συμφωνούσαμε πάντα και άλλοτε βρισκόμαστε κοντά, άλλοτε μακρύτερα. Αλλά πάντοτε εκτιμούσα την ειλικρίνεια των προθέσεών του, και πιστεύω ότι αυτό ήταν αμοιβαίο. Καθώς λοιπόν δεν ήθελα να μείνω στις προσωπικές αναφορές, μέσα σε έναν ορυμαγδό σχετικών κειμένων και νεκρολογιών, σκόπευα να επιμείνω στη γενιά του, τη σημασία της για τον τόπο και την τραγικότητά της (Και σχετικά με αυτό θα επανέλθω.)
Ωστόσο, ένα άκρως ανάρμοστο, και προσβλητικό στη μνήμη του, σχόλιο που απεστάλη στην μικρή νεκρολογία που δημοσιεύσαμε στην ιστοσελίδα του Άρδην, με έκανε να αλλάξω ρότα και αποφάσισα να μεταβάλω το κείμενό μου σε μία «απάντηση» σε αυτό το σχόλιο, το οποίο και αναπαράγω:
Προφανώς και αδιαμφισβήτητα, μεγάλη μορφή στην νεότερη ελληνική ιστορία αλλά, εκ του βίου και της πολιτείας του, χαρακτήρας απόλυτος, με συμπεριφορά ενίοτε αλτρουϊστική και άλλοτε διχαστική, μένει στην ιστορία ως προσωπικότητα δογματικά στρατευμένη πρώτα στο συμφέρον της ιδεολογίας (του) παρά στο όφελος του Έθνους. Οι Έλληνες του χρωστάνε σαφώς ευγνωμοσύνη για την υφαπαρπαγή της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη, καθώς η μετέπειτα πορεία του βασίστηκε κυρίως στην “εξαργύρωση” των ευσήμων/ενσήμων από την πράξη εκείνη. Αλλά και ο ίδιος μας χρωστούσε μια απάντηση για το τί ακριβώς έγινε εκείνο το φεγγαρόλουστο βράδυ της ώστε -έκτοτε- η ηρωϊκή πράξη να μην γίνεται καπηλεία των διαφόρων “επιτήδειων”. Ελπίζω να μην προσβάλλω την μνήμη του εκλιπόντος ο οποίος ως “αριστερός” ίσως να ενοχλούνταν καθώς επικαλούμαι τον Θεό, αλλά εμείς οι Έλληνες και Χριστιανοί Ορθόδοξοι είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις να λέμε: Θεός σ’χωρέστον, αιωνία του η μνήμη και ο νεκρός δεδικαίωται!
(αν εμφανίσετε το παραπάνω σχόλιο, κάτι το οποίο ομολογουμένως δεν αναμένεται…”.)«Υπογραφή» R1100RA@gMail.com
Αποφάσισα να ασχοληθώ με αυτό το σχόλιο όχι γιατί πιστεύω ότι έχρηζε απαντήσεως, υπό κανονικές συνθήκες, αλλά επειδή γνωρίζω πως ανάλογες απόψεις και φήμες κυκλοφορούν ευρέως. Και, μέσα από την αντίθεση του μεγαλύτερου μέρους των Ελλήνων για τη σημερινή κατάντια της ελληνικής Αριστεράς, τα σκάγια παίρνουν και τον Μανόλη Γλέζο. Σκοπεύουν εν τέλει αυτό που εκείνος κατ’ εξοχήν εκπροσωπεί, την παλιά αγωνιστική διαδρομή της Αριστεράς –όσο και αν ήταν μονόπλευρη και υπονομευμένη από τον σοβιετισμό– και κατ’ επέκταση κάθε αγωνιστική παράδοση. Καθόλου τυχαία εμφανίστηκε ακόμα και ο χρυσαυγίτης Χρήστος Παππάς –ναι, αυτός με τη γερμανική στολή– για να γράψει: «Πέθανε ο Γλέζος… και σαν σήμερα 30 Μαρτίου του 1952 εκτελέστηκε ο Μπελογιάννης. Κάθαρση». Με την ευκολία μάλιστα της διαδικτυακής ύβρεως διαδίδονται και αναπαράγονται, ως μη όφειλαν, ειδικά αυτές τις ημέρες, απύθμενες φασιστοειδείς βλακείες.
Το προαναφερθέν «σχόλιο» προσπαθεί να περάσει με συγκεκαλυμμένο τρόπο τις αντίστοιχες αθλιότητες, αλλά και με περίσσιο θράσος, όταν πρόκειται για μια νεκρολογία. Και παρά την ενδόμυχη επιθυμία του «σχολιαστή» να μην το αναρτήσουμε, μπροστά στην ύβρη που διαπράττει –όπως εμφαίνεται από την πεποίθησή του ότι δεν πρόκειται να το κάνουμε–, το δημοσιεύουμε. Για να καταδειχθεί, εκτός των άλλων, και το πόσο πιστεύει ένας, κατά δήλωσίν του, ”χριστιανός ορθόδοξος”(!) στο «ο αποθανών δεδικαίωται» που αναφέρει. Η εμπάθεια και η εμφυλιοπολεμική του διάθεση δεν κρύβεται. Βιάστηκε να εξεμέσει χολή.
Το χαρακτηριστικότερο από τα αναρίθμητα ατοπήματα του σχολίου, που αποκαλύπτει και την ιδεολογική του προέλευση, είναι το περί ”υφαρπαγής″ της γερμανικής σημαίας, λέξη που μόνο σε Γερμανό ναζί αρμόζει και όχι βέβαια σε ”Έλληνα χριστιανό ορθόδοξο”. Γιατί, αν έχει ακόμα νόημα η ελληνική γλώσσα, η λέξη ”υφαρπαγή” ενέχει αρνητική σημασιοδότηση. Δηλαδή, κακώς κατεβάστηκε, δια «υφαρπαγής» η γερμανική σημαία από τον ιερό χώρο-σύμβολο του ελληνισμού, την Ακρόπολη! Προφανώς, κάποια ανομολόγητη σχέση πρέπει να διατηρεί ο συγγραφέας με την «υφαρπαγείσα» σημαία.
Εν τέλει, προφανές και σύμφωνο με τους κανόνες όχι μόνο της Ορθοδοξίας αλλά και της πλέον στοιχειώδους ανθρώπινης ευπρέπειας είναι πως, όποια αποτίμηση και αν κάνει κανείς για τον Μανόλη Γλέζο και την προσφορά του, αυτή δεν μπορεί να γίνει πάνω από το φέρετρό του, και ανήκει στη δικαιοδοσία της ιστοριογραφίας και μιας συζήτησης σε χρόνο ουδέτερο και όχι συναισθηματικά φορτισμένο. Σήμερα, εμείς, οι μετέχοντες του ελληνικού τρόπου, υποκλινόμαστε μπροστά σε έναν μεγάλο Έλληνα, τελεία και παύλα – εξάλλου, η συντριπτικά κυρίαρχη πλευρά του έργου του είναι θετική.
Αλλά για να προχωρήσουμε στα γενικότερα θέματα που αναδεικνύονται. Μέσα στη μεγάλη πλανητική δίνη που παρέσυρε τους Έλληνες στη δεκαετία του 1940 –σφραγίζοντας ανεξίτηλα και εκείνες που έπονται–, χωρίζοντας δραματικά τους Έλληνες, υπήρχε άραγε κάποιος άλλος δρόμος τον οποίο κάποιοι άλλοι ακολούθησαν; Μπορούσε κανείς να αποφύγει να συνταχθεί με τη μία ή άλλη πλευρά αυτής της τιτάνιας με πλανητικές διαστάσεις, σύγκρουσης, μέσα από την οποία όλοι οι ενεργοί και παθιασμένοι άνθρωποι διοχέτευαν τις αγωνίες και τους πόθους τους, πιασμένοι στον αμείλικτο τροχό της Ιστορίας;
Οι πιο σπουδαίες μορφές του ελληνισμού, ανάμεσά τους και ο Μανόλης Γλέζος, ρίχτηκαν με όλες τις δυνάμεις τους στην υπεράσπιση της πατρίδας τους. Ο καθένας από το δικό του μετερίζι και με τις ιδεολογικές του ροπές, ακόμα και εμμονές. Η μεγάλη διαχωριστική γραμμή υπήρξε μία και μόνη. Ποιοι πολέμησαν τους κατακτητές και ποιοι συντάχθηκαν μαζί τους. Ποιοι υπήρξαν πατριώτες και ποιοι εμήδισαν. Κι αυτό γιατί γνωρίζουμε εν τέλει πως, μέσα στην αντάρα μιας μεγάλης σύγκρουσης όπου ο ένας τράβηξε «για την Ανατολή και ο άλλος για τη Δύση» –όπως τραγουδάει ένας άλλος μεγάλος της γενιάς του Γλέζου, ο Μίκης Θεοδωράκης–, δεν υπήρχε άλλος δρόμος.
Σήμερα, εμείς, μετά από εκατό χρόνια εμφυλίων που τσάκισαν τον ελληνισμό, και τον οδήγησαν στη σημερινή παρακμή του, τιμούμε εκείνους που αγωνίστηκαν και υποκλινόμαστε μπροστά τους. Τιμούμε τον Αντώνη Περρίκο της ΠΕΑΝ που ανατίναξε τα γραφεία της ναζιστικής ΕΣΠΟ, όπως τιμούμε τον πρωτοκαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη που βγήκε πρώτος στο βουνό, αλλά και τον συμμαχητή-αντίπαλό του Ναπολέοντα Ζέρβα. Γιατί θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας τον διχασμό, άσχετα και πέρα από τις όποιες προτιμήσεις μας.
Έτσι τιμούμε και τον Μανόλη Γλέζο, ένα σύμβολο αγώνα και ενότητας, σε όλους τους μεγάλους αγώνες του έθνους μας, εδώ και ογδόντα χρόνια. Έναν άνθρωπο που σφράγισε την ιστορία του νεότερου ελληνισμού, έναν πατριώτη, σύμβολο αντιστασιακού πνεύματος. Και για όσους τον γνώριζαν και υπήρξαν φίλοι του, κάτι ακόμα πιο σπάνιο στις μέρες μας, έναν άνθρωπο με ήθος, παρότι αναμεμειγμένος στο πιο ψυχοφθόρο άθλημα, την πολιτική. Έναν άνθρωπο που πάσχιζε να κάνει την ίδια τη ζωή του ένα πρότυπο, «ένα έργο τέχνης». Εξάλλου –και αξίζει να το υπογραμμίσουμε, σήμερα που διάφοροι θα σπεύσουν να εξαγάγουν πολιτική υπεραξία από τον θάνατό του–, υπήρξε ο μόνος επώνυμος της Αριστεράς που είχε το θάρρος, μετά το τέλος της περιπέτειας στην οποία μας έριξαν ο Τσίπρας, ο Βαρουφάκης και η παρέα του, να ζητήσει ΣΥΓΓΝΩΜΗ από τον ελληνικό λαό.
Όσο για τους υβριστές του, ελπίζω να αποτελέσουν το αρνητικό παράδειγμα για το τι δεν πρέπει να κάνουμε σήμερα. Έγκλειστοι, ας γονατίσουμε νοερά μπροστά στη σορό ενός μεγάλου ανθρώπου μιας μεγάλης γενιάς που τελειώνει μαζί με τους τελευταίους εκπροσώπους της. Και το μόνο που θα έπρεπε να εμπνέουν στους νεότερους είναι το
ἅμες δε γ’ ἐσόμεθα πολλῷ κάρρονες. Να κρατήσουμε έστω ένα μέρος της αγωνιστικότητας και τους σθένους τους και να πάμε ένα βήμα πάρα πέρα, μια και Αριστερά και Δεξιά τα κάνανε μαντάρα, να ενώσουμε επί τέλους ένα έθνος που απειλείται με ιστορική έκλειψη.
Όσοι πυροβολούν τον Μανόλη Γλέζο, δεν το κάνουν μόνο λόγω ιδεολογικής τύφλωσης, αλλά πυροβολούν κατά βάθος την ανάγκη του έθνους μας για ενότητα. Γιατί ο Μανόλης, πέρα από την παράταξη στην οποία βρισκόταν, συμβόλιζε για όλους το αντιστασιακό πνεύμα του ελληνισμού και την ενότητα του έθνους. Αυτή ήταν και η βαθύτερη επιθυμία και επιδίωξή του, και ο θάνατός του, στις σημερινές δύσκολες συνθήκες, ξεσηκώνοντας ένα πάνδημο κύμα αλληλεγγύης, αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό αρμό σε αυτή την ενότητα. Πέτυχε αυτό που ήθελε πάντα, να μεταβάλει και τον θάνατό του σε μια πολιτική ενέργεια, πράξη ήθους και πατριωτισμού. Έτσι ολοκλήρωσε το έργο τέχνης που σμίλευε σε(με) όλη του τη ζωή.
Πρώτη δημοσίευση στο Άρδην