Συχνά αναρωτιόμαστε που είναι οι ελίτ για να ρυμουλκήσουν την χώρα έξω από την κρίση. Ποιες όμως είναι οι ελίτ και πως δημιουργούνται; Είναι καθρέφτης της κοινωνίας, ή ηγούνται της κοινωνίας; Με το ερώτημα αυτό ξεκίνησε η κουβέντα που είχαμε στον Πόρο με τον πρώην Διευθυντή/President του Κολλεγίου, Δρ. Σπύρο Πολλάλη. Ο Καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Χάρβαρντ, με μακρόχρονη εκπαιδευτική εμπειρία και ειδικός στην αειφορία των πόλεων, άνθρωπος φιλελεύθερων αρχών και με γνήσιο πατριωτισμό, βρέθηκε για 7 χρόνια (2010 -2017) στο τιμόνι του Κολλεγίου Αθηνών, που ιστορικά συνδέεται με την διαμόρφωση των ελίτ στον τόπο από την ίδρυση του, την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Η προσωπική πορεία του Σπύρου Πολλάλη έχει κοινά με τους φιλελεύθερους ιδρυτές του σχολείου που ονειρεύονταν να φτιάξουν ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα αριστείας, ένα παράδειγμα και οδηγό για τα υπόλοιπα ελληνικά σχολεία.
Ο Καθηγητής μετά από μια εξαιρετικά επιτυχημένη ακαδημαϊκή και επαγγελματική διαδρομή στις Η.Π.Α., επέστρεψε στη γενέτειρα με την σύζυγό του Τατιάνα Σπινάρη, ιδιοκτήτρια της γκαλερί Citronne στον Πόρο, προκειμένου να αποκτήσουν ρίζες στην πατρίδα και να εξοικειωθούν τα παιδιά τους με την ελληνική γλώσσα. Το 2010 ανέλαβε President στο Κολλέγιο, άμισθος και Interim για μια διετία, έχοντας ήδη αναλάβει παράλληλα Πρόεδρος και CEO στην «Ελληνικόν ΑΕ», την εταιρεία για την ανάπτυξη του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Κατόπιν, το 2012, συνέχισε ως President στο Κολλέγιο για μία πενταετία. Με την αφορμή του νέου βιβλίου του «7 Χρόνια President στο Κολλέγιο» (εκδ. Καστανιώτης, 2019), έγινε μια κουβέντα στον υπέροχο προαύλιο χώρο της Citronne στον Πόρο μαζί με τον Δημήτρη Π. Σωτηρόπουλο, Καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και γνωστό αρθρογράφο της “Καθημερινής” και της Lifo, ο οποίος συνέβαλε στην συζήτηση με ερωτήσεις και σχόλια.
Γιώργος Μυλωνάς (Γ. Μ): Μπορείτε να μας πείτε κ. Καθηγητά πώς βρήκατε το Κολλέγιο όταν αναλάβατε καθήκοντα;
Το 2010 το Κολλέγιο εξακολουθούσε να είναι ένα από το πιο επιθυμητά σχολεία στην Αθήνα και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Στηριζόταν στην διαχρονική του αίγλη, είχε όμως σε μεγάλο βαθμό εναρμονιστεί με τα άλλα σχολεία της χώρας, ακολουθώντας τις οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας, με λίγες εξαιρέσεις. Οι υπέροχες εγκαταστάσεις και η οικονομική ευρωστία του τού επέτρεπαν να εφαρμόζει το πρόγραμμα της Πολιτείας με συνέπεια και το έκαναν να ξεχωρίζει. Η εκπαίδευση όμως επειδή ακολουθούσε την ύλη και τον τρόπο διδασκαλίας του Υπουργείου είχε ξεφύγει από τον σκοπό της ίδρυσης του. Επιπλέον μπορούσε κάποιος να διακρίνει κρίση αξιών σε πολλαπλά επίπεδα, με εξωγενή προέλευση καθώς «η μάντρα του Κολλεγίου δεν μπορούσε να το προστατέψει» όπως είχα αναφέρει πολλές φορές σε δημόσιες ομιλίες μου. Επίσης υπήρχε δικαστική διαμάχη του Σωματείου του Ιδρύματος με τους Επιτρόπους του στην Νέα Υόρκη. Το 1928, η αρχική ιδέα ήταν το Κολλέγιο να ιδρυθεί ως αμερικανικό σχολείο στην Ελλάδα. Οι ιδρυτές του όμως, φωτισμένοι και πατριώτες, προτίμησαν το σχολείο να είναι ελληνικό αλλά το ήθελαν διαφορετικό από ό,τι υπήρχε τότε στην Ελλάδα. Αποφάσισαν λοιπόν να συνδεθεί με την φιλελεύθερη Αμερική του μεσοπολέμου και ίδρυσαν το σώμα των Επιτρόπων στην Νέα Υόρκη με βασικό σκοπό να χρηματοδοτεί με δωρεές το Κολλέγιο και να βοηθά στο εκπαιδευτικό τομέα. Η σχέση των δύο σωμάτων ήταν αρμονική για πολλά χρόνια αλλά την δεκαετία του 2000 ήρθαν σε διαμάχη η οποία έχει πλέον τελειώσει. Όπως είχα υποστηρίξει ενώ ήμουν President, πιστεύω ότι το Κολλέγιο ωφελείται από τα δύο σώματα εφόσον η ευθύνη για την εκπαίδευση των μαθητών του τα ενώνει στον κοινό σκοπό.
Επιτρέψτε μου όμως να αναφερθώ στον σκοπό ίδρυσης του Κολλεγίου και στη δημιουργία των ελίτ. Στην ομιλία μου στους εκπαιδευτικούς τον Ιανουάριο 2017, όπως γράφω στο βιβλίο μου, τόνισα ότι «το Κολλέγιο ιδρύθηκε ως πρότυπος οργανισμός εκπαιδευτικής αριστείας και φορέας καινοτόμων εκπαιδευτικών ιδεών. Οι ιδρυτές του οραματίζονταν να γίνει το Σχολείο αυτό ένας φάρος μάθησης και πολιτισμού, όχι μόνο για τους μαθητές του, αλλά ευρύτερα. Πίστευαν, δηλαδή, ότι πρέπει να συνεισφέρει στην προσπάθεια για καλύτερη εκπαίδευση και να υπηρετήσει την ελληνική κοινωνία, προετοιμάζοντας όχι την υπάρχουσα, αλλά την αυριανή ελίτ. Αυτούς τους σκοπούς των ιδρυτών έχουμε υποχρέωση και ευθύνη να κρατήσουμε και να υπηρετήσουμε με συνέπεια και σεβασμό».
Δημήτρης Σωτηρόπουλος (Δ. Σ.) Θα ήθελα να επικεντρωθούμε σ’ αυτό, διότι πράγματι το Κολλέγιο από την ιδρυτική του αρχή αναδεικνύεται ως ένα σχολείο αριστείας, μιλώντας με δημοκρατικούς όρους, όχι αριστοκρατικούς.
Κάνετε μια εξαιρετική παρατήρηση. Από την ίδρυσή του το Κολλέγιο επιδιώκει να προσφέρει εκπαίδευση με διπλό στόχο: γνώσεις και διαμόρφωση χαρακτήρα. Όπως ανέφερα τον Νοέμβριο του 2015 στην ομιλία μου στο Σωματείο του Ελληνοαμερικανικού Ιδρύματος, ο λόγος που ιδρύθηκε το Κολλέγιο συνοψίζεται σε πέντε σημεία, διατυπωμένα µε τους όρους και το λεξιλόγιο των πρωτοτύπων κειµένων των άρθρων του ιδρυτού Στεφάνου ∆έλτα στο περιοδικό Εργασία:
Ο προγραμματικός σκοπός του Κολλεγίου είναι η εκπαίδευση και η µόρφωση καλών και χρήσιμων Ελλήνων πολιτών, ικανών να έχουν διεθνή παρουσία.
Το Κολλέγιο επιδιώκει την γένεση και ανάπτυξη περιέργειας και ενδιαφέροντος για περαιτέρω σπουδή, πρωτοβουλία στην σκέψη και στην δράση, και πνεύμα συνεργασίας χάριν κοινού σκοπού.
∆εν αρκούν µόνον οι γνώσεις, οι μαθητές πρέπει να ασκούνται, οι μαθητές να έχουν «νοῦν ὑγιῆ ἐν σώµατι ὑγιεῖ».
Η εκπαίδευση και η µόρφωση που δίνει το Κολλέγιο δεν πρέπει να είναι ένα είδος προνομίου της εύπορης τάξης. ∆εν πρέπει να αποκλείονται παιδιά απόρων οικογενειών, µε συστατικά επιμελείας και καλής διαγωγής, που θα μπορούσαν να εξελιχθούν καλοί και χρήσιμοι πολίτες.
Το Κολλέγιο Αθηνών δεν πρέπει να είναι ένα ακόμα ιδιωτικό σχολείο, οφείλει να συμπληρώνει κενά στο εκπαιδευτικό σύστημα που θα μεταφέρονται στην δημόσια εκπαίδευση.
Στην οικοδόμηση αυτή απαραίτητο στοιχείο ήταν (και είναι) και η γνώση της αγγλικής και γαλλικής γλώσσας (αντανακλά την εποχή του μεσοπολέμου), ώστε οι μαθητές, μέλλοντες πολίτες του κόσμου, να διαθέτουν τα προσόντα για μια διεθνή παρουσία.
Με τους ιδρυτικούς στόχους του Κολλεγίου προσεγγίζεται η έννοια της αριστείας σε μία δημοκρατία. Δεν υπηρετεί τις καθιερωμένες ελίτ, αλλά δημιουργεί ελίτ μέσω της εκπαίδευσης των άξιων και ικανών για να γίνουν «καλοί και χρήσιμοι» Έλληνες πολίτες.
Η διαφοροποίηση του Κολλεγίου θωρακίστηκε με τον Ιδρυτικό του νόμο του 1929 τον οποίον περιλαμβάνω αυτούσιο στο βιβλίο μου.
Δ. Σ. Να προσθέσουμε ότι ο Στέφανος Δέλτας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση των προσφύγων. Ήταν από τους πρώτους που μετείχε στην επιτροπή και με το που ξεκίνησε η κρίση έφτιαξε τις πρώτες δομές για να στηριχθούν οι πρόσφυγες. Μεταξύ των άλλων, ο Αμερικανός διπλωμάτης Μόργκεντάου, ο πρώτος επικεφαλής της Επιτροπής Αποκατάστασης των Προσφύγων, τον θεωρούσε μεγάλη μορφή.
Ο Στέφανος Δέλτας συνόψισε τις ιδέες του για την εκπαίδευση σε τρία άρθρα στην εφημερίδα «Εργασία». Αντανακλούν ιδιαίτερα προοδευτικές απόψεις της εποχής, του σχολείου εργασίας και του Μορφωτικού Ομίλου και παρουσιάζουν τον σκοπό ίδρυσης του Κολλεγίου στηριγμένο σε εκπαιδευτικά θέματα, την κοινωνική διάσταση της εκπαίδευσης, την διάπλαση του χαρακτήρα, τον ρόλο του Κολλεγίου στην υπηρεσία της πατρίδας µέσω της εκπαίδευσης, και την αναγκαιότητα του θεσμού των υποτροφιών. Οι απόψεις του Δέλτα για την δημιουργία του Κολλεγίου είναι ο βασικός λόγος που ανέλαβα την θέση του President. Αποτέλεσαν το δικό μου «Ευαγγέλιο» και αναφερόμουν σε αυτές επανειλημμένα στους δημόσιους λόγους μου. Επίσης, για διαρκή υπενθύμιση, είχα τοποθετήσει αντίγραφα μεγάλου μεγέθους των κειμένων του Δέλτα στο γραφείο του President και στο δωμάτιο συσκέψεων του Διοικητικού Συμβουλίου.
Γ. Μ: Ποια είναι η μορφή του Κολλεγίου σήμερα;
Μετά τη Μεταπολίτευση το Κολλέγιο ακολούθησε την πορεία της ελληνικής κοινωνίας στην οποία απευθυνόταν και απεμπόλησε τις δυνατότητες για διαφοροποίηση και πρωτοπορία που του είχαν δώσει οι ιδρυτές του και τις προφύλασσε ο ιδρυτικός του νόμος.
Δ. Σ. Πώς εξηγείται αυτό; Έχει να κάνει με τις αξίες που αναδύονται στην ελληνική κοινωνία;
Αλλάζει η κοινωνία και το Κολλέγιο γίνεται ο καθρέφτης της. Απαιτεί προσπάθεια και αντιπαραθέσεις για να παραμείνει διαφορετικό. Επειδή οι ασχολίες μου είναι διεθνείς και δεν εξαρτώμαι από τον ελληνικό χώρο, είχα την ευχέρεια να είμαι σχετικά «ανεξάρτητος» και να επιδιώκω να είναι διαφορετικό. Η τοποθέτηση όμως του Κολλεγίου σε καίρια θέματα, όπως και κάθε εκπαιδευτικού οργανισμού, είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας.
Γ. Μ: Οπότε, επιχειρήσατε το Κολλέγιο να πάρει στροφή στις ρίζες του;
Ήταν βασικός σκοπός μου να ξαναβρεί την ταυτότητά του. Στηρίχτηκα στον ιδρυτικό νόμο του Κολλεγίου που του δίνει την δυνατότητα να είναι ένα διαφορετικό σχολείο από τα υπόλοιπα δημόσια και ιδιωτικά. Χωρίς να είναι ξενόγλωσσο σχολείο, το Κολλέγιο αποτελεί μια κατηγορία από μόνο του. Το θέμα είναι όμως ότι δεν έχει επιδιώξει να εφαρμόσει τον ιδρυτικό του νόμο, κάτι που θα απαιτούσε προσπάθεια και σύμπνοια σε όλα τα επίπεδα της Κολλεγιακής κοινότητας.
Στο διάστημα της επταετούς θητείας μου αναπτύχθηκαν παραγωγικές πρωτοβουλίες οι οποίες, οδήγησαν σε βελτιωτικές αλλαγές. Ενδεικτικά:
εισαγωγή των δεξιοτήτων σκέψης, µέσω των δύο προγραμμάτων του ΙΒΟ (International Baccalaureate Organization): ΡΥΡ (Primary Years Program) και ΜΥΡ (Middle Years Program),
ενίσχυση και βελτίωση της διδασκαλίας των Αγγλικών,
χρήση της πληροφορικής για εκπαιδευτικά θέματα,
έμφαση στο ήθος και στις αξίες και θέσπιση του κώδικα δεοντολογίας,
εισαγωγή διευρυμένου προγράµµατος στην Α΄ και στην Β΄ Δημοτικού με έμφαση στην μελέτη στο σχολείο, τα αγγλικά και την φυσική αγωγή,
αντικαπνιστική εκστρατεία,
χρήση της πληροφορικής για διοικητικά θέματα.
Δυστυχώς η περαιτέρω εφαρμογή του Ιδρυτικού Νόμου του Κολλεγίου, έστω και μερική, έμεινε ημιτελής.
Γ. Μ: Γιατί πιστεύετε ότι δεν εφαρμόζεται ο ιδρυτικός νόμος;
Προφανώς υπάρχει φόβος μήπως έρθει το Κολλέγιο αντιμέτωπο με το υπουργείο. Πιο σημαντικό είναι ότι η εφαρμογή του απαιτεί συλλογική προσπάθεια και απόκλιση από μια βολική κατάσταση που μεταφέρει τις ευθύνες στην απρόσωπη πολιτεία.
Γ. Μ: Καλά, το Κολλέγιο έχει βγάλει πλήθος από υπουργούς και πρωθυπουργούς, πώς θα ερχόταν σε ρήξη;
Ευθύνεται η κατάσταση που δημιουργήθηκε την περίοδο της μεταπολίτευσης.
Δ. Σ. Το σχολείο αυτό ακολουθούσε με ένα τρόπο τη φιλοσοφία των μεγάλων αμερικανικών ιδρυμάτων. Έδινε ένα μεγάλο αριθμό υποτροφιών στηριζόμενο σε δωρεές.
Εξακολουθεί να δίνει υποτροφίες σε μεγάλο αριθμό μαθητών σύμφωνα με τις οικονομικές τους ανάγκες. Στο παρελθόν υπήρχαν ακόμα και περιφερειακές υποτροφίες για μαθητές από την επαρχία που έρχονταν στην Αθήνα με όλη την οικογένεια με την στήριξη του Κολλεγίου. Λειτουργούσε επιπλέον οικοτροφείο. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι στο οικοτροφείο υπήρχαν μαθητές με υποτροφία όπως και μαθητές ομογενών με μεγάλη οικονομική άνεση. Το μίγμα μαθητών διαφόρων ικανοτήτων σε διάφορα επίπεδα σε ένα περιβάλλον αριστείας που καλλιεργούσε την κοινωνικότητα και την άμιλλα είχε εξαιρετικά αποτελέσματα στην ισορροπημένη απόδοση του σχολείου.
Γ. Μ: Ο Δέλτας τι έλεγε, που συμπυκνώνεται η σκέψη του και τι σας κέρδισε ώστε να την υιοθετήσετε ως «Ευαγγέλιο»;
Ο Δέλτας υπογραμμίζει ότι «η µέθοδος που εφαρµόζεται στὸ Κολλέγιο Αθηνών αναχωρεί από την ιδέα ότι ο µαθητής «διδάσκεται» όχι όταν οι γνώσεις του µεταδίδονται από τον δάσκαλο ως πληροφορίες που οφείλει να θησαυρίζει, αλλά όταν αποκτούνται από τον ίδιο τον µαθητή σαν συνέπεια δικής του ενεργητικής σκέψης, για την οποία ὁ δάσκαλος του υποβάλλει εύστοχα την αφορµή».
Προσθέτει ότι «η μέση εκπαίδευση δεν έχει σκοπό να βγάζει σοφούς αλλά να μορφώνει τον άνθρωπο, τον πολίτη». Ο λογότυπος στον θυρεό του Κολλεγίου «ΑΝΔΡΑΣ ΤΡΕΦΟΝ -ΠΟΛΙΤΑΣ ΤΡΕΦΟΝ», προβάλλει επιγραμματικά τί κάνει και σε τί αποσκοπεί το σχολείο: διαμορφώνει πολίτες, χρηστά μέλη της κοινωνίας.»
Σε συνέχεια από το σημείο που αρχίσαμε την συζήτηση μας, «αυτοί οι πολίτες» θα ρυμουλκήσουν την χώρα έξω από την κρίση αλλά, ακόμα πιο σημαντικό, η χώρα με αυτούς τους πολίτες δεν αντιμετωπίζει κρίσεις.
Σε αντιπαράθεση σκεφτείτε το σημερινό σχολείο που στηρίζεται στην παπαγαλία και, έμμεσα, στην λογοκλοπή δια μέσου της παπαγαλίας. Η δική μου γραμμή ήταν ότι μπορούσαμε να αποτελέσουμε ένα «πειραματικό σχολείο» για την Πολιτεία. Ένα πειραματικό σχολείο με αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας που να τροφοδοτεί νέες ιδέες για να αλλάξει η εκπαίδευση στην Ελλάδα.
Για το θέμα είχα συζητήσει και με τους 7 υπουργούς Παιδείας, τριών πολιτικών παρατάξεων, που γνώρισα στην 7ετή θητεία μου.
Γ. Μ.: Από τους υπουργούς ποιος ήταν ο πιο θετικά διακείμενος στην ιδέα;
Όλοι είχαν τις καλές τους πλευρές και ορισμένοι ήταν πιο δεκτικοί. Το θέμα του ορισμού και της δημιουργίας των ελίτ ήταν θέμα εποικοδομητικής συζήτησης με ορισμένους. Αλλά όλοι μου έδιναν την εντύπωση ότι ήταν ταμπού να φανεί ότι είχαν σχέσεις με το Κολλέγιο, το οποίο πιστεύω ήταν λάθος. Σε προσωπικό επίπεδο το είχαμε ξεπεράσει και ακόμα διατηρώ σχέση με τους περισσότερους.
Γ. Μ.: Μπορείτε να μας πείτε τι θέλατε ν΄ αλλάξει στο πρόγραμμα;
Προτεραιότητα μου ήταν η κριτική σκέψη στα µαθήµατα. Οι µαθητές πρέπει να είναι σε θέση να απαντούν σε ερωτήσεις «γιατί», «πώς», «με τι συγκρίνεται». Σήµερα, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα δυστυχώς εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στην αποµνηµόνευση· όχι μόνον σε ηµεροµηνίες, ονόματα, τοπωνύμια, στοιχεία τα οποία έχουν χρησιµότητα για την άσκηση και την εμπέδωση της µνήµης, αλλά ακόμη και σε «έτοιμες» απόψεις και κρίσεις. Η εποχή μας, όμως, δεν αρκείται στην πληροφορία η οποία, εξάλλου, είναι εύκολο να βρεθεί. Ούτε παράγεται γνώση, πολιτισμός και παιδεία με άνωθεν ιδεολογικές οδηγίες. Χρειάζονται κυρίως δεξιότητες, ώστε η πληροφορία και η συνεπακόλουθη γνώση να συσχετίζεται με ένα πλαίσιο, να συνδυάζεται με άλλες γνώσεις και να χρησιµοποιείται δηµιουργικά και παραγωγικά.
Με απασχολούσε επίσης η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και η έλλειψη επαφής με την ελληνική σκέψη και την φιλοσοφία. Ειδικά στο Κολλέγιο που στο παρελθόν είχε διαπρέψει στην διδασκαλία της αρχαίας και της νέας ελληνικής και είχε εκδώσει μοναδικά βιβλία γραμμένα από φιλολόγους με πανελλήνια απήχηση στην μέση εκπαίδευση. Με απασχολούσαν επίσης οι ελάχιστες ώρες της γυμναστικής και των καλλιτεχνικών.
Δ.Σ. Το καθηγητικό προσωπικό πώς τα αντιλαμβάνεται αυτά τα πράγματα;
Πιστεύω ότι είχαμε καλή επικοινωνία και στην πλειονότητα είχαν ενστερνιστεί το όραμα μου και υποστήριζαν τις προσπάθειες μου. Ήταν όμως δύσκολο να πραγματοποιηθούν οι αλλαγές που ήθελα. Διδάσκουν πολλές ώρες την εβδομάδα και είναι έκδηλη η διδακτική κόπωση. Επιπλέον, υπήρχαν περιπτώσεις που Διευθυντές είχαν επιπλήξει καθηγητές όταν ξέφευγαν από τα συνηθισμένα για να πειραματιστούν στην προσπάθεια τους να βελτιώσουν την διδασκαλία. Δεν είναι δυνατόν το Κολλέγιο να ξαναβρεί τον αρχικό του χαρακτήρα και να έχει συμβολή στην ελληνική εκπαίδευση αν δεν πειραματιστεί και δεν πρωτοτυπήσει, αν δεν προτρέπει τους καθηγητές του να δουν κριτικά το πώς μαθαίνουν οι μαθητές τους.
Δ.Σ Εδώ φαίνεται από αυτά που περιγράφετε ότι η αποστολή και η ισορροπία του Κολλεγίου έχει ανατραπεί. Από ένα σχολείο της αριστείας έγινε ένα σχολείο της οικονομικής ελίτ. Μπορούμε να το διατυπώσουμε έτσι;
Ίσως είναι πιο ακριβές να πούμε ότι έγινε ένα σχολείο που αρκετοί μαθητές του προέρχονται από την οικονομική ελίτ. Οι μαθητές του Κολλεγίου έχουν εξαιρετικές επιδόσεις που δείχνει ότι διατηρεί την αριστεία. Σήμερα όμως δεν επιλέγει τους μαθητές του με κριτήρια επίδοσης και δεν απομακρύνει μαθητές με κριτήρια επίδοσης και χαρακτήρα. Οι καλές του βαθμολογικές επιδόσεις στηρίζονται στην ποιότητα της εκπαίδευσής μέσα στο στενό πλαίσιο που ορίζει το Υπουργείο που, έχοντας καλούς καθηγητές, το εφαρμόζει με συνέπεια.
Δ.Σ. Και οι γονείς τι αντίληψη είχαν για όλα αυτά; Ήταν ανοιχτοί σε αλλαγές;
Η σχέση μου με τους συλλόγους γονέων ήταν δημιουργική, ήταν ανοιχτοί σε νέες ιδέες και είχαν προοδευτικές προτάσεις. Από την άλλη πλευρά όμως ήταν σαφές ότι πολλοί γονείς ήθελαν να μεγιστοποιήσουν τις ευκαιρίες για τα παιδιά τους παίζοντας σύμφωνα με τους κανόνες της πολιτείας χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πραγματική εκπαίδευση. Δεν τους ενοχλούσε αρκετά η αποστήθιση και το περιορισμένο εύρος των σπουδών.
Δ.Σ Έστω κι αν δεχτούμε ότι το σχολείο είναι upper και middle class, το βέβαιο είναι ότι οι απόφοιτοί του διαμορφώνουνε μια κουλτούρα, κατά ένα τρόπο, ηγετικής τάξης, και αυτό το εννοώ με θετικό τρόπο. Διότι αυτή είναι άλλωστε μία από τις αποστολές τούτου του σχολείου, να συμβάλλει στην διαμόρφωση ηγετών οι οποίοι θα μπορούν κατόπιν να στελεχώσουν το κράτος, τις επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια κλπ.
Αυτή ήταν η επιδίωξη του Δέλτα όπως φαίνεται από τα κείμενα του. Έλεγε χαρακτηριστικά ότι υπάρχουνε «σοφοί» που δεν τους εκτιμά η κοινωνία. Πρέπει λοιπόν να έχουν αξίες. Αυτή είναι μια ειδοποιός διαφορά που με παρακίνησε να συστήσω κώδικα δεοντολογίας για πρώτη φορά στην ιστορία του Κολλεγίου. Ο κώδικας δεοντολογίας έγινε από μαθητές με καθοδήγηση δασκάλων και καθηγητών και αποτέλεσε βασικό εργαλείο για την καλλιέργεια του ήθους. Στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό ορίσαμε διαδικασία για επιλογή της αξίας του μήνα. Οι δάσκαλοι με τα παιδιά την συζητούσαν και με την σειρά τους τα παιδιά την συζητούσαν με γονείς και φίλους. Η δημιουργία μιας ελίτ με ήθος και αξίες είναι σημαντικότερη από μια ελίτ γνώσεων. Μόνον μια τέτοια ηγετική τάξη θα στελεχώσει επάξια το κράτος, τις επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια, την καλλιτεχνική ζωή.
Γ. Μ.: Οπότε, μετά τη Μεταπολίτευση η διαμορφούμενη ελίτ χάνει σταδιακά το αξιακό της πλαίσιο. Αν κάνατε έναν απολογισμό της δικής σας θητείας, τι θα έπρεπε ενδεχομένως να είχε γίνει;
Έπρεπε να επιμείνουμε στον ιδρυτικό μας νόμο, να διαφοροποιηθούμε στον τρόπο διδασκαλίας και να αποτελέσουμε ένα πειραματικό σχολείο. Αυτοί που αντέδρασαν σε αυτήν την προσπάθεια μου δεν θα έπρεπε να έχουν ηγετικές θέσεις στο Κολλέγιο. Οφείλαμε να δώσουμε τη μάχη, ενημερώνοντας όχι μόνο τους γονείς και τους μαθητές, αλλά και την ελληνική κοινωνία.
Δ.Σ. Ο πυρήνας της αντίστασης σε τι συνίστατο;
Πάντα υπάρχει αποστροφή για αλλαγές. Ειδικά όταν το σχολείο βρίσκεται σε μια σταθερή πορεία και είναι επιθυμητό από γονείς και μαθητές όπως αποδεικνύεται από την ζήτηση για εγγραφές. Ήταν πιο εύκολο να ακολουθούμε τυφλά ό,τι λέει το Υπουργείο, χωρίς ευθύνη και άποψη.
Δ.Σ. Ναι, αλλά πού το αποδίδετε; Στην ασφάλεια του κρατικιστικού μοντέλου της ελληνικής εκπαίδευσης;
Κάθε κρατικιστικό περιβάλλον παρέχει ασφάλεια σε όσους είναι ήδη μέρος του συστήματος. Περιορίζει τον ανταγωνισμό και δημιουργεί γιγαντώσεις. Το Κολλέγιο αυξάνεται διαρκώς σε μέγεθος, ήδη έχει σχεδόν 5,000 μαθητές, περισσότερους από το 6% όλων των μαθητών των ιδιωτικών σχολείων της χώρας.
Δ.Σ. Αν ήσασταν σήμερα President, θεωρείτε ότι θα πετυχαίνατε την εφαρμογή του ιδρυτικού νόμου και την επαναφορά της αποστολής του Κολλεγίου;
Ελπίζω κάποτε να υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση σε αυτό το μείζον θέμα για το Κολλέγιο και κατ’ επέκταση στην εκπαίδευση στην χώρα. Παρόλο που η εφαρμογή του ιδρυτικού νόμου δεν επανήλθε, η συνεισφορά μου στην παιδεία στο Κολλέγιο ήταν συνεπής με το πνεύμα του ιδρυτικού νόμου σε δύο τομείς. Ο πρώτος ήταν η εισαγωγή των δεξιοτήτων σκέψης, µέσω των δύο προγραμμάτων του ΙΒΟ (International Baccalaureate Organization): ΡΥΡ (Primary Years Program) και ΜΥΡ (Middle Years Program) Από το 1995, ο τότε Υπουργός Παιδείας Γιώργος Παπανδρέου είχε επιτρέψει να αλλάξει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου εισάγοντας το Πρόγραμμα International Baccalaureate, οπότε είχα «πάτημα». Μπόρεσα λοιπόν να προσαρμόσω αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες, από το Νηπιαγωγείο μέχρι το Γυμνάσιο. Η ύλη παραμένει σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας και η διδασκαλία γίνεται στα ελληνικά. Γίνεται όμως αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας δίνοντας έμφαση στην κριτική σκέψη, στην σύνδεση των γεγονότων και στην σύνδεση με την καθημερινότητα.
Ο δεύτερος τομέας ήταν η χρήση της πληροφορικής στην εκπαίδευση, με εφαρμογές κατανόησης, απεικόνισης και διδασκαλίας μέσω του διαδικτύου. Υπήρχαν όμως διευθυντές σχολικών μονάδων που όταν έδινα έμφαση στην διδασκαλία με την χρήση της πληροφορικής ισχυρίζονταν ότι ακυρωνόταν το πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και αντιδρούσαν! Όποιος καθηγητής «ξέφευγε» από το μάθημα – και τις περισσότερες φορές αυτό γινόταν για βελτίωση της διδασκαλίας – έπρεπε να «συνετιστεί» και να επιστρέψει στο πρόγραμμα και τον τρόπο διδασκαλίας όπως γινόταν τα τελευταία πολλά χρόνια. Παρ’ όλα αυτά νομίζω ότι έγιναν πράγματα σημαντικά στην χρήση της πληροφορικής για το Κολλέγιο που το έχουν προετοιμάσει για την εποχή της ποιοτικής διδασκαλίας από απόσταση την εποχή του COVID-19. Βέβαια οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σαν αποτέλεσμα του COVID-19 είναι μοναδικές, αλλάζουν την εκπαίδευση όπως την ξέραμε και το Κολλέγιο μπαίνει σε μια καινούρια περίοδο. Πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να αναθεωρήσει την πορεία του την εποχή των πανδημιών και της καλπάζουσας τεχνολογίας και να μελετήσει πώς μπορεί να επαναφέρει την εκπαίδευση που οραματίστηκε ο Δέλτας.
Η ουσιαστική αύξηση του αριθμού των υποτροφιών είναι επίσης απαραίτητη για την επαναφορά της αποστολής του Κολλεγίου. Πιστεύω ότι είναι απόλυτα εφικτή τώρα που έχει επέλθει συνεργασία των δύο σωματείων, της Αθήνας και της Νέας Υόρκης. Η αύξηση δωρεών και σαν συνέπεια των υποτροφιών σχετίζεται με την ποιότητα της εκπαίδευσης η οποία προσελκύει δωρεές και οι πολλές υποτροφίες στην συνέχεια αποτελούν εφαλτήριο για ακόμα καλύτερη εκπαίδευση.
Δ.Σ. Αφού δε μιλάμε λοιπόν για ένα σχολείο εκπαιδευτικής διαφοροποίησης, τι το κάνει τόσο θελκτικό στις ανώτερες – έστω upper-middle- τάξεις;
Το Κολλέγιο έχει εξαιρετικές εγκαταστάσεις και προσφέρει το πρόγραμμα της Πολιτείας με συνέπεια και ποιότητα και πετυχαίνει άριστα αποτελέσματα. Έχει ομίλους, γήπεδα, θέατρα. Και επιπλέον περιβάλλεται από μια αίγλη που θεωρείται χρήσιμη για την κοινωνική τάξη που προσπαθεί να ξεχωρίσει.