Η απόπειρα δολοφονίας του πρωθυπουργού της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο τρεις εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές έχει προκαλέσει σοκ σε ολόκληρη την Ευρώπη και είναι άγνωστο τι αντίκτυπο θα έχει όχι μόνο στην εσωτερική πολιτική της Σλοβακίας αλλά και στην ΕΕ.
Μπορεί η ΕΕ και οι ηγέτες των κρατών μελών να καταδίκασαν την επίθεση, να βρέθηκε ο δράστης, αλλά η πόλωση που επικρατεί στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και η οργή απ΄ όλες τις πλευρές αναδαυλίζεται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να παίζουν κυρίαρχο ρόλο. Επιπλέον λίγο πριν τις ευρωεκλογές έχουν εκφραστεί φόβοι για προσπάθειες αποσταθεροποίησης από ξένους παράγοντες που θέλουν την αποτυχία της ΕΕ δεδομένης και της στήριξης της στην Ουκρανία.
Εν τω μεταξύ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο φιλορώσος Φίτσο και οι σύμμαχοί του συγκρούστηκαν με τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και απείλησαν να χαρακτηρίσουν τις ΜΚΟ που λαμβάνουν εξωτερική χρηματοδότηση ως ”ξένους πράκτορες” βάσει ρωσικών προτύπων όπως αντίστοιχος νόμος επιχειρείται να επιβληθεί στη Γεωργία προκαλώντας τεράστιες κοινωνικές αντιδράσεις και απειλώντας την ευρωπαϊκή της προοπτική.
Όσον αφορά τη Σλοβακία είναι ενδεικτικές οι δηλώσεις του Προέδρου Πελεγκρίνι ο οποίος καταδίκασε την επίθεση κατά του Φίτσο ως ”πρωτοφανή απειλή για τη δημοκρατία της Σλοβακίας”, προσθέτοντας: ”Εάν εκφράζουμε διαφορετικές πολιτικές απόψεις με όπλα στις πλατείες ... θέτουμε σε κίνδυνο όλα όσα έχουμε χτίσει μαζί στα 31 χρόνια της σλοβακικής κυριαρχίας”.
Όμως η αλήθεια είναι, όπως αναφέρει σε ένα πολύ ενδιαφέρον ρεπορτάζ το Politico, ότι οι υποθέσεις πολιτικών δολοφονιών στη Σλοβακία δεν είναι πρωτοφανείς. Το Politico υπενθυμίζει ότι ο Φίτσο αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την προηγούμενη θητεία του εν μέσω ενός σκανδάλου που αφορούσε στη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ, ο οποίος ερευνούσε μια υπόθεση δωροδοκίας κυβερνητικών στελεχών και την πιθανή διείσδυση της μαφίας στην κυβέρνηση.
Πώς όμως η Σλοβακία έφτασε σε αυτό το σημείο; Την απάντηση δίνει ο Tom Nicholson από το Politico στην ανάλυσή του με τίτλο ”Roots of Robert Fico’s shooting lie in Slovakia’s bitter divides”
Η ανάλυση έχει ως εξής:
«Η Σλοβακία έσπασε ένα ακόμη ταμπού που οι πολίτες της χώρας δεν πίστευαν ποτέ ότι θα παραβιάζονταν.
Πρώτα ήταν το 2018 η δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ, ο οποίος απλώς ασκούσε το επάγγελμά του, αλλά το πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή, καθώς και με αυτή της αρραβωνιαστικιάς του, Μαρτίνας Κουσνίροβα
Έξι χρόνια αργότερα, σημειώθηκε η απόπειρα δολοφονίας ενός εν ενεργεία πρωθυπουργού.
Ο Ρόμπερτ Φίτσο, παρ′ όλο το αριστερό-λαϊκιστικό του δράμα, εξακολουθούσε να κάνει μόνο τη δουλειά του την Τετάρτη, όπου συμμετείχε στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στην μικρή πρώην πόλη των ανθρακωρύχων, τη Χάντλοβα, επρόκειτο για μια κίνηση η οποία θα μπορούσε να εκληφθεί ως ένα δώρο στους παραμελημένους ψηφοφόρους που διαβιούν στις απομακρυσμένες περιοχές της Σλοβακίας.
Καθώς ο Φίτσο μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στο κοντινό Banská Bystrica και όχι στην πρωτεύουσα Μπρατισλάβα, λόγω της σοβαρότητας των τραυμάτων του, το πολιτικό κατεστημένο φάνηκε να έχει παγώσει από το σοκ. Ποιος ήταν υπεύθυνος; Τι συνέβαινε; Πώς συνέβη αυτό;
Στο τελευταίο ερώτημα, τουλάχιστον, μια απάντηση κυριάρχησε στη συζήτηση: η πολιτική πόλωση. ”Η ρητορική μίσους που είδαμε πρέπει να σταματήσει”, δήλωσε η πρόεδρος Ζουζάνα Τσαπούτοβα. ”Σας παρακαλώ, ας σταματήσουμε!”
″Είναι λογικό να υπάρχει έντονη συναισθηματική φόρτιση, αλλά θα είναι πολύ κακό να ”φουντώσει” αυτή η ήδη επικίνδυνη κατάσταση”, συμφώνησε ο υπουργός Εσωτερικών Matúš Šutaj Eštok.
Ωστόσο, ορισμένοι βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού φαίνεται ότι δεν έλαβαν το μήνυμα. Ο Ľuboš Blaha, φιλορώσος βουλευτής του κόμματος Smer του Φίτσο, φώναξε στην αντιπολίτευση εντός του κοινοβουλίου ότι ο πρωθυπουργός ”παλεύει σήμερα για τη ζωή του εξαιτίας του μίσους σας”.
Ο αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου Andrej Danko, επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Κόμματος της Σλοβακίας, απευθυνόμενος στην αντιπολίτευση ρώτησε: ”Είστε ικανοποιημένοι;” και πρόσθεσε αφήνοντας μια δυσοίωνη αίσθηση: ”Θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές στα μέσα μαζικής ενημέρωσης”.
Πώς έφτασε λοιπόν η Σλοβακία εδώ που είναι σήμερα - τόσο διχασμένη ανάμεσα σε φιλελεύθερους και παραδοσιακούς, σε δημοκράτες και κακοποιούς, στην ανεκτικότητα και στο αντίθετό της - ώστε οι πολιτικές διαφορές να λύνονται πλέον με όπλα;
Κοινωνικό μαστίγιο
Ο κοινωνικός διαχωρισμός έπληττε πάντα την πολιτική στη Σλοβακία. Μετά την επανάσταση του 1989 που σημειώθηκε σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη, η πρώην κομμουνιστική χώρα, προτού πάρει απότομα διαζύγιο από τους Τσέχους, οι οποίοι αποτελούσαν σταθερό εθνικό εταίρο επί 75 χρόνια στην πρώην Τσεχοσλοβακία, βυθίστηκε ξαφνικά σε μια ανελέητη εκδοχή του καπιταλισμού.
Οι κοινωνικές αλλαγές που προκάλεσαν αυτές οι ξαφνικές μεταμορφώσεις έμοιαζαν με μαστίγωμα και έστρεψαν την πόλη εναντίον του χωριού, τους νέους εναντίον των ηλικιωμένων, τους Σλοβάκους πατριώτες εναντίον των Τσεχοσλοβάκων διεθνιστών, καθώς όλοι έψαχναν να βρουν τα πατήματά τους στο άγνωστο έδαφος που είχε προκύψει.
Για τον νεαρό Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος ήταν μόλις 25 ετών όταν οι κομμουνιστές έχασαν την εξουσία, η επανάσταση του 1989 πρέπει να ήταν ένα σοκ: Μόλις είχε ολοκληρώσει τη νομική σχολή και είχε ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα, όταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε μαζί με την κοινωνική τάξη στην οποία είχε εκπαιδευτεί για να πετύχει.
Ο Φίτσο ισχυρίστηκε αργότερα ότι ”δεν πρόσεξε” το 1989, καθώς εκείνη την εποχή εργαζόταν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και προετοιμαζόταν για ένα ταξίδι σπουδών στις ΗΠΑ - έτσι ευθυγραμμίστηκε εξαρχής με ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ένιωθε νοσταλγία για τον κομμουνισμό και αδιαφορία για τη δημοκρατική Δύση.
Νέος και ταλαντούχος, ο Φίτσο εντάχθηκε στο κόμμα που διαδέχθηκε τους κομμουνιστές και εξελέγη στο κοινοβούλιο το 1992. Παρόλο που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 στο Στρασβούργο εργαζόμενος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διατήρησε την παρουσία του στην εγχώρια πολιτική ώστε να ιδρύσει ένα επιτυχημένο ”τρίτο δρόμο” σοσιαλιστικού κόμματος, το Smer (Κατεύθυνση), το 1999. Το κόμμα αυτό κυριάρχησε στη σλοβακική πολιτική για το επόμενο τέταρτο του αιώνα.
Και εδώ, ωστόσο, ο Φίκο υιοθέτησε ένα πολιτικό στυλ που αποξένωσε μεγάλο μέρος της χώρας. Το Smer προέκυψε από τα συντρίμμια ενός αυταρχικού κόμματος που κυριαρχούσε στην εσωτερική σκηνή της Σλοβακίας τη δεκαετία του 1990, του Κινήματος για μια Δημοκρατική Σλοβακία (HZDS), με επικεφαλής τον τραμπούκο πρωθυπουργό Βλαντιμίρ Μέτσιαρ (1994-1998). Οι ολιγάρχες που χρηματοδότησαν και κατεύθυναν το HZDS έψαχναν, κατά γενική ομολογία, για ένα άλλο πολιτικό σχέδιο αφότου ο Mečiar έγινε τοξικός για τη Δύση, και έπεσαν πάνω στον άψογο Φίτσο.
Το Smer συγκέντρωσε ένα απογοητευτικό 13,5% στις εκλογές του 2002 αφού είχε προηγηθείμια επιθετική διαφημιστική εκστρατεία η οποία παρουσίαζε μια οικογένεια να κάθεται γυμνή σε ένα παγκάκι με το σύνθημα ”Στην ΕΕ - αλλά όχι με γυμνά οπίσθια”. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ωστόσο, ένας πιο προσεγμένος και αναβαθμισμένος Φίτσο πέτυχε τη νίκη με 29%, σχηματίζοντας κυβέρνηση με τα αυταρχικά κάρβουνα του HZDS και τους εθνικιστές του SNS.
Ακόμη και πριν ξεκινήσει την πρώτη του θητεία ως πρωθυπουργός, λοιπόν, ο Φίτσο είχε ήδη αυτοπροσδιοριστεί ως νοσταλγός του σοσιαλισμού και ταυτόχρονα κυνικά πραγματιστής στην επιδίωξη της εξουσίας - το ακριβώς αντίθετο από αυτό που αναζητούσε το νεότερο, αντικομμουνιστικό, αθώα φιλοδυτικό τμήμα του εκλογικού σώματος.
Εμφύλιος πόλεμος
Ο Φίτσο διανύει την τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός το 2018, όταν ο δημοσιογράφος Κούτσιακ και η μέλλουσα σύζυγός του πυροβολήθηκαν από ένα δολοφόνο που φέρεται να είχε προσληφθεί προκειμένου να τον φιμώσει και να μην προχωρήσει το ρεπορτάζ του σχετικά με τη διαφθορά στην πολιτική.
Οι δολοφονίες φαίνεται να αποπροσανατόλισαν τον Φίτσοα. Αμέσως παραχώρησε μια γλυκανάλατη συνέντευξη Τύπου στην οποία συγκέντρωσε δεσμίδες μετρητών σε ένα τραπέζι, υποσχόμενος να πληρώσει 1 εκατομμύριο ευρώ για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του δολοφόνου. Κατηγόρησε επίσης την αντιπολίτευση ότι χρησιμοποιεί τη δολοφονία για πολιτικούς σκοπούς.
Δύο εβδομάδες αργότερα, ο Φίτσο παραιτήθηκε- δύο χρόνια αργότερα, το Smer υπέστη ήττα στις γενικές εκλογές του 2020.
Εκτός εξουσίας, ο Φίτσο και οι πολιτικοί του σύμμαχοι - υπουργοί, βουλευτές, ολιγάρχες, δικαστές, ανώτεροι αξιωματικοί της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών - τέθηκαν υπό έρευνα για λόγους που κυμαίνονται από διαφθορά έως κατάχρηση εξουσίας και δολιοφθορά. Ο πρώην πρωθυπουργός συνελήφθη μάλιστα τον Απρίλιο του 2022 και κατηγορήθηκε για αδικήματα οργανωμένου εγκλήματος, αν και οι κατηγορίες αυτές έχουν έκτοτε αποσυρθεί.
Πέρυσι επέστρεψε στην εξουσία. Αφού κέρδισε τις εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2023, ο Φίτσο και η παρέα του επέστρεψαν σαν ένας κανονιοβολισμός που ξεκλήρισε την ηγεσία της επίλεκτης αστυνομικής μονάδας που τους είχε κατηγορήσει για εγκλήματα, περιφρονώντας τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, ξαναγράφοντας τον ποινικό κώδικα για να ελαφρύνει τις ποινές για διαφθορά και απειλώντας να χαρακτηρίσει τις ΜΚΟ με εξωτερική χρηματοδότηση ως ”ξένους πράκτορες” βάσει αντίστοιχων νομοθετικών προτύπων που εφαρμόζονται στη Ρωσία.
Καθώς ο Φίτσο βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση στο χειρουργικό τραπέζι της Μπάνσκα Μπίστριτσα, τα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν ένα βίντεο που διέρρευσε από τον φερόμενο ως δράστη, ο οποίος αναγνωρίστηκε τοπικά ως ένας 71χρονος συγγραφέας, στο οποίο ανέφερε: ”Δεν συμφωνώ με την πολιτική αυτής της κυβέρνησης”, αναφερόμενος στις καταστολές κατά των μέσων ενημέρωσης και της δικαιοσύνης.
Στη συνέντευξη Τύπου μετά την επίθεση, ο υπουργός Εσωτερικών, ζήτησε να σταματήσει η βίαιη ρητορική και οι επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν γίνει χαρακτηριστικό της σλοβακικής πολιτικής στην εποχή του Φίτσο. ”Θέλω να απευθύνω έκκληση στο κοινό, στους δημοσιογράφους και σε όλους τους πολιτικούς να σταματήσουν να διασπείρουν το μίσος”, δήλωσε.
″Βρισκόμαστε στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου”.
Πηγή: POLITICO