Το Υπουργείο παιδείας με την ΚΥΑ 119847/ΓΔ6/ΦΕΚ Β 4406/24.9.2021 όρισε ότι η διδασκαλία των μαθημάτων στα ΑΕΙ θα πραγματοποιηθεί υποχρεωτικά διά ζώσης. Στις διατάξεις της ΚΥΑ δεν γίνεται καμία διάκριση μεταξύ των Σχολών και των Τμημάτων ανάλογα με τον αριθμό των φοιτητών και τους διαθέσιμους χώρους των κτιρίων, όπου στεγάζονται.
Προκαλεί έκπληξη επίσης η διάταξη της § 1 του άρθρου 15, κατά την οποία οι αίθουσες και τα αμφιθέατρα θα λειτουργούν στη μέγιστη δυνατή πληρότητα. Απουσιάζει δηλαδή η πάγια διάταξη όλων των ΚΥΑ, που αφορούν μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον covid-19, για την τήρηση αποστάσεων, όπως στους ναούς, τα καταστήματα, τους χώρους ψυχαγωγίας.
Παράδοξη εξάλλου φαίνεται η διάταξη της § 2 του άρθρου 2, κατά την οποία επιτρέπεται η εξ αποστάσεως διδασκαλία στα μεταπτυχιακά προγράμματα. Δηλαδή σε μαθήματα, που προσφέρονται σε 20-25 φοιτητές, οι οποίοι μπορούν άνετα να διασπαρούν τηρώντας αποστάσεις σε μία αίθουσα, επιτρέπεται η εξ αποστάσεως διδασκαλία, ενώ σε υποχρεωτικά μαθήματα με εκατοντάδες φοιτητές, επιβάλλεται η διά ζώσης διδασκαλία.
Μόλις 9 μέρες πριν την έκδοση της ΚΥΑ η Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είχε αποφασίσει τη διδασκαλία εξ αποστάσεως για τα υποχρεωτικά μαθήματα και όσα υποχρεωτικής επιλογής έχουν συμμετοχή άνω των 65 φοιτητών και τη διδασκαλία διά ζώσης στα μεταπτυχιακά μαθήματα, τα μαθήματα του προγράμματος Erasmus, τα μαθήματα ελεύθερης επιλογής και όσα υποχρεωτικής επιλογής έχουν συμμετοχή μικρότερη των 65 φοιτητών.
Επειδή στο δημόσιο χώρο επικρατεί ένας μονόλογος υπέρ των επιλογών του Υπουργείου, επιβάλλεται να διευκρινισθούν ορισμένα ζητήματα.
Στη Νομική Σχολή Αθηνών κάθε υποχρεωτικό μάθημα προσφέρεται σε αριθμό φοιτητών, που προσεγγίζει τους 600. Οι μεγαλύτερες αίθουσες έχουν χωρητικότητα μεταξύ 100 και 150 φοιτητών. Προκειμένου να τηρηθούν οι συνήθεις προβλεπόμενες αποστάσεις για την αποφυγή της διάδοσης του κορωνοϊού, η χωρητικότητα των αιθουσών θα περιορισθεί σε 60-70 φοιτητές για τις μεγαλύτερες και σε περίπου 40 για τις μικρότερες. Είναι όμως πρακτικά αδύνατο να κατανεμηθούν οι φοιτητές κάθε μαθήματος σε τόσες ομάδες, αφενός διότι δεν υπάρχουν τόσες αίθουσες, λαμβανομένου υπόψη ότι στο κτίριο των οδών Σόλωνος και Σίνα στεγάζονται και Τμήματα της Σχολής Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών, αφετέρου διότι δεν υπάρχει τόσο πολύ διδακτικό προσωπικό.
Επισημαίνεται επίσης ότι υπάρχει αριθμός αιθουσών, των οποίων τα παράθυρα από την κατασκευή τους δεν ανοίγουν και κατά συνέπεια δεν μπορούν να αερισθούν. Αξίζει επί πλέον να τονισθεί ότι κατά το πέρας ενός μαθήματος και την έναρξη του επόμενου, αν τηρηθεί η μέγιστη δυνατή πληρότητα των αιθουσών, θα προκαλείται τόσο πυκνός συνωστισμός στους διαδρόμους και τις σκάλες, που οι φοιτητές σχεδόν θα έρχονται σε επαφή σώμα με σώμα. Τις παρατηρήσεις αυτές θα έπρεπε να τις έχει ήδη ερευνήσει ο ΕΟΔΥ και να αποφανθεί κατά πόσο υπό αυτές τις συνθήκες θα εξασφαλίζεται η προστασία της δημόσιας υγείας.
Δεν θα πρέπει επίσης να παραβλεφθεί ότι υπάρχει σε κάθε Σχολή ή Τμήμα αριθμός διδασκόντων, που ανήκει στις ευάλωτες ομάδες και θα πρέπει να αποφεύγει το συγχρωτισμό με τόσο μεγάλο αριθμό φοιτητών. Αν όμως αυτοί εξαιρεθούν, οι εναπομένοντες θα είναι αδύνατο να ανταποκριθούν στη διά ζώσης διδασκαλία εκατοντάδων φοιτητών.
Ομοίως υπάρχουν και φοιτητές, που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες και θα πρέπει να αποφεύγουν το συγχρωτισμό με τόσο μεγάλο αριθμό των λοιπών φοιτητών. Αν αυτοί στερηθούν την εξ αποστάσεως διδασκαλία, στην ουσία θα αποκλεισθούν από τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία της Σχολής ή του Τμήματός τους.
Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι για Σχολές ή Τμήματα με πολύ μεγάλο αριθμό φοιτητών, όπως η Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, η επιβολή με την ΚΥΑ της υποχρεωτικής διά ζώσης διδασκαλίας όλων των μαθημάτων είναι εξωπραγματική και επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία και υπάρχει κίνδυνος το άνοιγμα των πανεπιστημίων υπό αυτές τις συνθήκες να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη εστία διάδοσης του κορωνοϊού.
Η κυβέρνηση πρέπει να εγκαταλείψει την εμμονή της στην υποχρεωτική διά ζώσης διδασκαλίας όλων των μαθημάτων και να επιτρέψει σε όλες τις Σχολές και τα Τμήματα να διαμορφώσουν το πρόγραμμα διδασκαλίας των μαθημάτων τους με συνδυασμό διά ζώσης και εξ αποστάσεως διδασκαλίας, ανάλογα με τις κτιριακές υποδομές και των αριθμό των φοιτητών τους.
***
O Παναγιώτης Νικολόπουλος είναι Επίκουρος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ