Υδρα, αποστολή
Η μετα-covid Υδρα του Ιουνίου θυμίζει Αύγουστο. Εικαστικός αέρας σε Internanional κλίμα δίνει κοσμοπολίτικη διάσταση αυτές τις μέρες στο νησί του Αργοσαρωνικού. Και μπορεί μερικά διάσημα σκάφη να φιγουράρουν στο λιμάνι, οι αφίσες, όμως, που βρίσκονται σε διακριτά σημεία θυμίζουν πώς πριν την εποχή της μετάβασης στην διεθνή της αίγλη, η Υδρα της μεταπολεμικής λιτότητας ήταν ζωντανή κι αληθινή.
«Ισως κάποιοι από εσάς, συνομήλικοί μου, είχατε διασταυρωθεί στα σοκάκια της Υδρας και στα μονοπάτια της Κιάφας, με έναν πάντοτε γελαστό Αμερικάνο, που με τη νεανική παρέα του και φορώντας κάτι περίεργα σανδάλια, περιδιάβαζε ακούραστος, μέσα στο κατακαλόκαιρο τις προκυμαίες του λιμανιού και τις μέσα ανηφοριές, χωρίς να αφήνει την φωτογραφική μηχανή από τα χέρια του. Σήμερα, λοιπόν, μας προσκαλεί ο Ρόμπερτ Μακέιμπ - γιατί αυτός ήταν ο νεαρός εκείνος επισκέπτης της Υδρας - να εκτιμήσουμε τις φωτογραφικές μαρτυρίες μιας άλλης εποχής που μας προσφέρουν την εικόνα του νησιού κατά τα μέσα του περασμένου αιώνα» (Αδωνις Κύρου).
Όταν ο αμερικανός φοιτητής Ρόμπερτ Μακέιμπ φτάνει για πρώτη φορά στην Ύδρα το 1954, οι αλλαγές στην κοινωνία του νησιού έχουν μόλις αρχίσει να διακρίνονται. Οι φωτογραφίες του από την Ύδρα παρουσιάζουν το νησί ανάμεσα σε δυο διακριτές φάσεις, της παραδοσιακής νησιωτικής κοινωνίας που επιβίωνε λιτοδίαιτα και του κατοπινού μετασχηματισμού του νησιού σε κοσμοπολίτικο κέντρο και τουριστικό προορισμό.
Σ′ αυτή την καμπή, λοιπόν, στέκονται οι εικόνες του που από την Κυριακή 19 Ιουνίου φιλοξενούνται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο του νησιού. Τα εγκαίνια της έκθεσης «Η Ύδρα του Robert McCabe, 1950s-1960s» έγιναν στην ιστορική οικία του Λάζαρου Κουντουριώτη στην Υδρα σε μια υπέροχη βεράντα με δυνατό αέρα αλλά άκρως αποζημιωτική θέα. Κι αποκάλυψαν στους ντόπιους, του Ελληνες αλλά και ένα διεθνές κοινό που πλημμύρισε τον χώρο τις λεπτομέρειες μιας σπάνιας φωτογραφικής τεκμηρίωσης του οικιστικού ιστού και του λαογραφικού παρελθόντος του νησιού.
Οπως ανέφερε στην HuffPost η αρχαιολόγος - μουσειολόγος Βένια Βογιατζή από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο του νησιού, ο φωτογράφος δώρισε στο Μουσείο την συλλογή των έργων του από την Υδρα.
«Αλήθεια, ανάμεσα στα αγκυροβολημένα στο λιμάνι καΐκια δεν είναι και ο ”Αγιος Αθανάσιος” με το κεραμιδί χρώμα που μαζί με την ”Ελένη”, τον ”Αγιο Γεώργιο”, την ”Αγία Βαρβάρα” μας έφερναν στα πρώτα χρόνια μετά την Κατοχή τα αλεύρια και τις κονσέρβες του Ερυθρού Σταυρού και της UNRA, οικοδομικά υλικά, εμπορεύματα, μαζί με τους επιβάτες από το Κερατσίνι και το Πασαλιμάνι οι οποίοι ήταν διατεθειμένοι να υπομείνουν το θαλάσσιο ταξίδι των επτά και οκτώ ωρών με τις εισπνοές της κάπνας από τα αγκομαχητά της μονοκύλινδρης μηχανής...», θυμήθηκε ο εκδότης και συγγραφέας, Αδωνις Κύρου που μίλησε στα εγκαίνια της έκθεσης.
Κι ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Καθημερινή, Αγγελος Ρέντουλας, συμπλήρωσε: «Ο Μακέιμπ έρχεται στην Ελλάδα σε μια εποχή μεταβολής όταν η ιδελογία του τουρισμού είναι ανήλικη. Αποτυπώνει την εσωτερική αλήθεια, την πυρηνική ουσία του τόπου. Καταφέρνει να συλλέξει το ζουμί του τόπου, τα θραύσματα της μεταπολεμικής γενιάς μας...»
Τελευταίος μίλησε ο ίδιος ο καλλιτέχνης: «Οταν, την δεκαετία του ’50, φτάσαμε στην Ιο με τον αδερφό μου, Τσαρλς, συναντήσαμε πέντε τουρίστες. Πάει, αυτό το νησί χάλασε, θυμάμαι μου είπε τότε. Να φύγουμε...»
Στις φωτογραφίες του οι χαρακτηριστικές ομορφιές της Ύδρας αναγνωρίζονται αμέσως. Σταθερές άγκυρες στο βλέμμα, το καμπαναριό του Μοναστηριού της Παναγίας, η προτομή του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, ο κυματοθραύστης με πλήθος καΐκια, οι πέτρινες μάντρες. Όσο περισσότερο παρατηρεί κανείς τις φωτογραφίες, τόσο αντιλαμβάνεται γοητευτικές λεπτομέρειες, μαρτυρίες μιας άλλης εποχής, της δεκαετίας του 1950 και των αρχών του 1960: τις εγκαταλειμμένες παλιές πέτρινες αποθήκες του λιμανιού και τα γερασμένα επιβλητικά σπίτια∙ το παλιό κτήριο του Ιστορικού Αρχείου της Ύδρας∙ το «Νεράιδα», το πλοίο-σύμβολο της εποχής∙ τα καφενεία και τα μαγαζιά της προκυμαίας, με τις μακριές ριγωτές τέντες∙ τις χειροποίητες επιγραφές των μαγαζιών∙ τις καθημερινές ασχολίες των βιοπαλαιστών∙ τα μικρά παιδιά που τριγυρίζουν ελεύθερα στο λιμάνι. Tο έγχρωμο φιλμ αποτυπώνει τα χρώματα, το φως του ήλιου αλλά και τις σκιές στους βράχους, τα σπίτια, τα καΐκια, στη θάλασσα, όλες τις ώρες της ημέρας.
Η επιμέλεια του εξαιρετικού καταλόγου της έκθεσης είναι του Αλέξη Βερούκα.
Λίγα λόγια για τον Ρόμπερτ Μακέιμπ
Ο Ρόμπερτ Μακέιμπ γεννήθηκε στο Σικάγο το 1934. Το ενδιαφέρον του για τη φωτογραφία εκδηλώθηκε πολύ νωρίς, καθώς ο πατέρας του ήταν ο εκδότης μιας από τις πρώτες εικονογραφημένες εφημερίδες της Νέας Υόρκης. Στα 21 του χρόνια, συνέβη κάτι που άλλαξε τη ζωή του με πολλούς τρόπους: ένα ταξίδι στην Ελλάδα του 1950. Το 1955 και το 1957 επέστρεψε σε αποστολή από το National Geographic και φωτογράφισε τα νησιά των Κυκλάδων.
Στις φωτογραφίες του διακρίνεται καθαρά το γνήσιο ενδιαφέρον για έναν τόπο παρθένο και αυθεντικό, η λαχτάρα για ανακάλυψη του ταξιδιώτη, ο θαυμασμός για τους σκληραγωγημένους και λιτοδίαιτους κατοίκους, καθώς και η αγάπη για την Ελλάδα του ανθρώπου με κλασική παιδεία και αισθητική. Οι φωτογραφίες του από τα νησιά του Αιγαίου έγιναν μοναδικά ντοκουμέντα μιας εποχής που ο παραδοσιακός τρόπος ζωής των κατοίκων τους παρέμενε απαράλλαχτος επί αιώνες, ενώ είχαν ήδη φυτευτεί οι σπόροι της μετεξέλιξής τους σε τόπους αναψυχής ανθρώπων από όλη την υφήλιο.
Φωτογραφίες του Μακέιμπ έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ευρώπη, την Αμερική και σε πολλά μέρη της Ελλάδας, Από το 1979 έως σήμερα έχουν κυκλοφορήσει πάνω από 15 λευκώματα και κατάλογοι εκθέσεων με φωτογραφίες από την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Αμερική, την Αβάνα, την Κίνα και την Ανταρκτική.
Info
Διάρκεια έκθεσης: 20/6 – 31/10/2022
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Κυριακή 10:00-16:00
Ιστορική οικία Λάζαρου Κουντουριώτη, Υδρα: 22980 52421
Την έκθεση παρουσιάζει η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος στην ΙΟΛΚ, παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου στην Ύδρα, στα πλαίσια των εκδηλώσεων Μιαούλεια 2022 με τη συνδρομή της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Ύδρας.