Βρυξέλλες 23/10/2023
Την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη, η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς κινδυνεύει να κλιμακωθεί σε περιφερειακή σύγκρουση και όλη αυτή η κρίση να επεκταθεί από τον Καύκασο, μέχρι τα Στενά της Ταϊβάν, στα Βαλκάνια και στην Αφρική, η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και οι σύμμαχοί τους βρίσκονται σε ετοιμοπόλεμη κατάσταση απέναντι στη Δύση, σε αυτό το σκηνικό η ΕΕ φαίνεται πως δεν καταφέρνει να γεφυρώσει το χάσμα απόψεων που επικρατεί μεταξύ των αξιωματούχων της Ένωσης αλλά και των κρατών μελών της αποτυγχάνοντας παράλληλα να πείσει ότι είναι ένας γεωπολιτικός παίχτης βαρύνουσας σημασίας.
Την ίδια ώρα στο εσωτερικό των κρατών της ΕΕ οι κοινωνίες είναι διχασμένες τόσο για τον πόλεμο στην Ουκρανία και πολύ περισσότερο για τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, ενώ ο φόβος να υπάρξει ένα κύμα τρομοκρατικών επιθέσεων στην Ευρώπη προκαλεί όλο και μεγαλύτερη ανησυχία.
Αίγυπτος, μια χαμένη ευκαιρία
Τα διπλά μηνύματα που εκπέμπει η ΕΕ την έχουν καταστήσει αδύναμη στο να επιβάλλει την πολιτική της και αυτό φάνηκε, για ακόμη μια φορά, στις ειρηνευτικές συνομιλίες που διεξήχθησαν το Σάββατο 21 Οκτωβρίου στην Αίγυπτο, όπου υπήρξε χάσμα απόψεων μεταξύ της ΕΕ και κατά προέκταση χάσμα και με τον Αραβικό κόσμο με αποτέλεσμα να μην υπάρξει έκδοση κοινού ανακοινωθέντος.
Αυτό στην ουσία που δεν επετεύχθη ήταν να συμφωνήσουν να πιέσουν για εκεχειρία - κατάπαυση του πυρός και να επαναλάβουν τις προσπάθειες για την επίλυση του Παλαιστινιακού.
Δύσκολη λέξη η κατάπαυση του πυρός
Και η δυσκολία, δηλαδή να συμφωνήσουν και να ζητήσουν κατάπαυση του πυρός για ανθρωπιστικούς λόγους φάνηκε και την Δευτέρα 23 Οκτωβρίου όπου οι υπουργοί των Εξωτερικών που συνεδρίασαν στις Βρυξέλλες απέτυχαν να συμφωνήσουν και να εκφράσουν αυτή τη λέξη.
Ωστόσο τόνισαν ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα συνεχίσουν τις επαφές τους με τους περιφερειακούς εταίρους και τους διεθνείς παράγοντες για να αποτρέψουν μια ευρύτερη περιφερειακή κλιμάκωση.
Επιπλέον το Συμβούλιο επέμεινε στον απώτερο στόχο του για την επίτευξη λύσης στη βάση των δύο κρατών και όπως ανακοινώθηκε οι υπουργοί συζήτησαν τη μακροπρόθεσμη προοπτική για την ειρήνη στην περιοχή και συμφώνησαν ότι θα είναι ζωτικής σημασίας η επανεργοποίησης της πολιτικής διαδικασίας προς αυτή την κατεύθυνση.
Κάποιοι από την ΕΕ μιλούν μεμονωμένα με τις ΗΠΑ
Όμως, ενδιαφέρον προκαλεί η τηλεδιάσκεψη που είχαν λίγες ώρες μετά τη σύνοδο και συγκεκριμένα τα ξημερώματα της Δευτέρας, οι ηγέτες των Ηνωμένων Πολιτειών, της Βρετανίας, του Καναδά, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας.
Στην ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι οι ηγέτες επανέλαβαν την υποστήριξή τους προς το Ισραήλ και το δικαίωμά του να αμύνεται κατά της τρομοκρατίας και ζήτησαν την τήρηση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των αμάχων.
Επίσης, δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν τον στενό διπλωματικό συντονισμό, μεταξύ άλλων με βασικούς εταίρους στην περιοχή, για να αποτρέψουν την εξάπλωση της σύγκρουσης, να διατηρήσουν τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και να εργαστούν για μια πολιτική λύση και μια διαρκή ειρήνη. (Διαβάστε εδώ το κοινό ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου)
Η Ούρσουλα και ο Μισέλ μετέφεραν τη γκρίνια τους στις ΗΠΑ
Δεν γνωρίζουμε με τίνος την πρωτοβουλία έγινε αυτή η συνάντηση και ίσως να μην ξάφνιαζε εάν δεν γινόταν λίγες ώρες μετά τη σύνοδο της Αιγύπτου και μόλις δύο ημέρες μετά τη σύνοδο ΗΠΑ - ΕΕ που διεξήχθη στην Ουάσινγκτον όπου, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετέφεραν τα μεταξύ τους προβλήματα στην αμερικανική πρωτεύουσα και φέρονται να είχαν ξεχωριστές συναντήσεις με τον Αμερικανό πρόεδρο.
Όπως και να έχει οι δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι κατάφεραν να δείξουν ότι η ΕΕ έχει κοινή γραμμή με τις ΗΠΑ καθώς μαζί με τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, συμφώνησαν στην υπεράσπιση του δικαιώματος του Ισραήλ στην αυτοάμυνα και ταυτόχρονα δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν να στηρίζουν την Ουκρανία, στον πόλεμο απέναντι στη Ρωσία.
Μια ακόμη «γκάφα» της φον ντερ Λάιεν
Ωστόσο είχε προηγηθεί μια ακόμη τοποθέτηση της προέδρου της Κομισιόν, στις 19 Οκτωβρίου, που προκάλεσε αντιδράσεις και έντονη κριτική στο εσωτερικό της ΕΕ και συγκεκριμένα μεταξύ εκατοντάδων εργαζομένων στη Κομισιόν.
Περίπου 800 υπάλληλοι της Επιτροπής έστειλαν επιστολή στην φον ντερ Λάιεν κατηγορώντας τη για προκατάληψη υπέρ του Ισραήλ καθώς η ίδια σε ομιλία της στο Hudson Institute στις ΗΠΑ, παράλειψε να αναφερθεί στην ανάγκη επίλυσης του Παλαιστινιακού στη βάση των δύο κρατών.
Μάλιστα, ο Σαρλ Μισέλ δύο μέρες αργότερα και στη σύνοδο για την Ειρήνη στην Αίγυπτο σε ανακοίνωσή του υπογράμμισε τη θέση της ΕΕ λέγοντας ότι «πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να προχωρήσουμε προς μια βιώσιμη λύση που θα βασίζεται στη λύση των δύο κρατών», διορθώνοντας το ατόπημα της φον ντερ Λάιεν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη σύνοδο της Αιγύπτου η φον ντερ Λάιεν δεν παρευρέθηκε, όπως ήταν προγραμματισμένο, και στη θέση της πήγε ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς. Λένε ότι η παρουσία της θα έβλαπτε την ΕΕ στις συζητήσεις με τα Αραβικά κράτη καθώς η μονόπλευρη στήριξη που έχει δείξει προς το Ισραήλ και τα επαναλαμβανόμενα «λάθη» που έχει κάνει δεν την καθιστούσαν ιδανικό συνομιλητή.
Η πρόεδρος της Κομισιόν επαναδιατυπώνει
Χρειάστηκε να περάσουν αρκετά 24ωρα μετά τις αντιδράσεις για να απαντήσει η Πρόεδρος της Κομισιόν στη διαμαρτυρία των υπαλλήλων της.
Σε εσωτερική επιστολή που τους απέστειλε -και η HuffPost έχει στη διάθεσή της- η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δηλώνει ότι κατανοεί τους προβληματισμούς τους και πως η ΕΕ εργάζεται χωρίς να σταματά για να ανακουφίσει τον πόνο όλων όσων επλήγησαν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις, υπενθυμίζοντας τόσο την αλληλεγγύη προς το Ισραήλ όσο και τον τριπλασιασμό της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα που πρόσφατα αποφάσισε η ΕΕ.
Τέλος, μεταξύ άλλων, διαβεβαιώνει ότι η Ευρώπη θα εργαστεί μαζί με τη διεθνή κοινότητα για να επιτευχθεί η σταθερότητα στην περιοχή με βάση τη λύση των δύο κρατών.
Το έχει ξανακάνει
Υπενθυμίζεται ότι η πρόεδρος της Κομισιόν είχε δεχθεί και πάλι σκληρή κριτική τις προηγούμενες ημέρες, αφού είχε κάνει αναφορά στο δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα αποφεύγοντας, όμως, να διευκρινίσει την ανάγκη το τελευταίο να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο, όπως είχαν συμφωνήσει οι Ευρωπαίοι υπουργοί των Εξωτερικών και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζ. Μπορέλ, αλλά και ο Σαρλ Μισέλ.
Επακόλουθο όλων αυτών ήταν να υπάρξει έντονη κριτική με αποτέλεσμα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ να αναγκαστεί να συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο των 27 η οποία διεξήχθη μέσω τηλεδιάσκεψης προκειμένου να καταλήξουν σε ένα κοινό ανακοινωθέν, στο οποίο καταδικάζονταν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ και παράλληλα αναγνωριζόταν το δικαίωμα του τελευταίου στην αυτοάμυνα εντός των ορίων του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Και ενώ οι δύο αξιωματούχοι επιβεβαιώναν τη κοινή στάση της ΕΕ στην εξωτερική πολιτική, από τη σύνοδο έλειπε ο Βίκτορ Ορμπάν, ο οποίος φωτογραφιζόταν με τον Πούτιν στη Κίνα και επαναβεβαίωνε τη δέσμευσή του στις διμερείς σχέσεις σχέσεις Ουγγαρίας - Ρωσίας.
Από τον Ορμπάν και την Ουκρανία στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την Τουρκία
Και αυτό το «αγκάθι» που λέγεται Ορμπάν δεν ξέρει πώς να το διαχειριστεί η ΕΕ, δεδομένου ότι η σχέση του με τη Ρωσία ανησυχεί την Ευρώπη, καθώς μεταξύ άλλων δεν έχει διευκρινίσει για το εάν θα συμφωνήσει ή θα εμποδίσει την βοήθεια σε χρήματα και όπλα προς το Κίεβο.
Παράλληλα, η Μάλτα στις 28 και 29 Οκτωβρίου θα οργανώσει και αυτή μια ακόμη ακόμη ειρηνευτική Σύνοδο, αμέσως μετά τη Σύνοδο των 27 στις Βρυξέλλες, έπειτα από αίτημα του Ζελένσκι με τη συμμετοχή τη Τουρκίας.
«Μίλησα με τον Ερντογάν για να ευχαριστήσω την Τουρκία για την επίμονη υποστήριξη της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.
Συζητήσαμε για τον επόμενο γύρο των συνομιλιών για τη Φόρμουλα Ειρήνης στη Μάλτα. Η Τουρκική Δημοκρατία θα συμμετάσχει, προσθέτοντας την έγκυρη φωνή και στάση της» γράφει ο Ζελένσκι στο Χ (πρώηνTwitter).
Και την ώρα που η ΕΕ επαναφέρει την Τουρκία στο τραπέζι των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και θέλει να της δώσει ρόλο και ανταλλάγματα για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, ο Ερντογάν καταφέρεται κατά της Δύσης και υπέρ της Χαμάς.
Επίσης συνδράμει το Αζερμπαϊτζάν το οποίο αποκαλεί αως «ένα έθνος δύο κράτη» στην εθνοκάθαρση του Ναγκόρνο Καραμπάχ εγείροντας φόβους ότι το επόμενο βήμα είναι το Αζερμπαϊτζάν να εισβάλει στη νότια Αρμενία. Φόβους που εκφράζουν τόσο οι Αρμένιοι όσο και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν.
Μάλιστα η Γαλλία σήμερα 23 Οκτωβρίου δήλωσε πως βρίσκεται ”σε εξαιρετική εγρήγορση” απέναντι σε εν δυνάμει απειλές για την εδαφική ακεραιότητα της Αρμενίας, απαντώντας σε ερώτηση για τα στρατιωτικά γυμνάσια που διεξάγουν το Αζερμπαϊτζάν με την Τουρκία.
Στο θέμα του Ναγκόρνο Καραπάχ (Αρτσάχ) η ΕΕ κατηγορήθηκε για ακόμη μια φορά ότι δια της σιωπής της, της διγλωσσίας της και της ανοχής της σε αυταρχικά καθεστώτα, συναίνεσε στην εθνοκάθαρση που διέπραξε ανενόχλητο το Αζερμπαϊτζάν.
Αυτά τα διπλά μηνύματα, που μπορεί να εκπηγάζουν από προσωπικά συμφέροντα, δίνουν το περιθώρειο σε κάθε αποσταθεροποιητικό παράγοντα να κλονίζει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και την εμπιστοσύνη των πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ενώ συρρικνώνουν τη ΕΕ την ώρα που έχει να αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις καθώς, όπως είπε και ο Αμερικανός πρόεδρος προ ημερών απευθυνόμενος στο έθνος του, «ο κόσμος βρίσκεται σε μια ιστορική καμπή».