Το έτος που φεύγει ήταν έτος αλλαγών και αναδιευθετήσεων για ολόκληρο τον πλανήτη. Οι παγκόσμιοι συσχετισμοί δύναμης δεν άλλαξαν δραματικά, όμως τα ηνία σημαντικών πολιτικοοικονομικών δυνάμεων άλλαξαν χέρια.
Πρώτη στη λίστα, η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Οπωσδήποτε η εξέλιξη εκείνη δεν μπορεί, δυστυχώς, με κανένα ή σχεδόν με κανένα τρόπο να θεωρηθεί θετική. Ένας άνθρωπος που ενσαρκώνει την αποθέωση της αμετροέπειας, της ανερμάτιστης χλιδής και της ημιμαθούς αλαζονίας διαδέχθηκε στο ύπατο αξίωμα της υπερδύναμης έναν αληθινό ηγέτη όπως ο Μπαράκ Ομπάμα. Ωστόσο, το γεγονός αυτό ίσως να αποδειχθεί εμμέσως λυτρωτικό για την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Στην Ευρώπη συνέβησαν δύο πολιτικά γεγονότα που σημάδεψαν το 2017. Το πρώτο είναι η επίσημη έναρξη των διαπραγματεύσεων για το Brexit. Η φυγή του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι μια δύσκολη, μακρά διαδικασίας διαπραγμάτευσης, με οφέλη και ζημίες και για τις δύο πλευρές. Αλλά τελικά θα είναι μια διαδικασία που έμοιαζε να εκκολάπτεται από καιρό, ίσως δεν είναι υπερβολή να σημειωθεί ότι προετοιμαζόταν ήδη από την ώρα που μπήκε το Ηνωμένο Βασίλειο στις Κοινότητες. Τα ηνία της διαχείρισης του θέματος από βρετανικής πλευράς έχει αναλάβει η Τερέζα Μέι. Η έμπειρη πολιτικός, που παρά τις επιτυχημένες σχετικά υπουργικές θητείες της, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα τα οποία φτάνουν μέχρι το ζήτημα της πολιτικής νομιμοποίησης, παρά το γεγονός ότι κέρδισε πρόσφατες εκλογές.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη εμφανίζονται δύο φαινόμενα. Το ένα καλείται αβεβαιότητα και το άλλο καλείται Εμμανουέλ Μακρόν. Το δεύτερο οφείλει να παλέψει προκειμένου οι συνέπειες του πρώτου να είναι όσο το δυνατόν πιο ανώδυνες για το ενοποιητικό εγχείρημα. Η μεταναστευτική κρίση και η τρομοκρατία αποτελούν τις υπ’ αριθμόν 1 και 2 αντίστοιχα προβληματικές καταστάσεις, όπως τις αντιλαμβάνονται οι Ευρωπαίοι σήμερα. Η Ένωση βρίσκεται σε ένα σημείο κατά το οποίο η μέχρι τούδε ηγέτιδα πολιτική δύναμη, η Γερμανία, βρίσκεται σε αέναες διαδικασίες διαπραγμάτευσης για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Οι διαδικασίες αυτές αναμένεται οπωσδήποτε να διαρκέσουν τουλάχιστον μέχρι τον προσεχή Απρίλιο, το οποίο συνεπάγεται τη συνέχιση της αβεβαιότητας στο επίπεδο της πολιτικής ηγεμονίας όπως τη γνωρίσαμε τουλάχιστον τα τελευταία δέκα χρόνια στην ήπειρο.
Το τοπίο της αβεβαιότητας ήλθε με τρόπο σαρωτικό να διαλύσει ο νέος πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Εμμανουέλ Μακρόν. Ο 39χρονος τραπεζίτης, ο μποέμ τύπος, ο άνθρωπος που γνωρίζει τη σκληρή γλώσσα της αγοράς αλλά και την τολμηρή πολιτική γλώσσα του... εκσυγχρονιστικού Κέντρου (αν θέλουμε να μιλήσουμε με ελληνικούς όρους) προβάλλει εαυτόν ως τον νέο αδιαφιλονίκητο ηγέτη της Ευρώπης. Η ιστορία φυσικά πάντα δείχνει στην πορεία ποιος είναι και ποιος απλά φάνηκε ότι ήταν ηγέτης, χωρίς να τα καταφέρει στην πραγματική αρένα. Η μέχρι στιγμής παρουσία Μακρόν δείχνει ξεκάθαρα έναν άνθρωπο με ορθολογισμό, ξεκάθαρες πολιτικές στοχεύσεις προς όφελος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, βαθιά αντίληψη δημοκρατίας και κράτους δικαίου και γνώσης των πολιτικών συσχετισμών που υφίστανται παγκοσμίως.
Το 2018 θα είναι σίγουρα για την Ευρώπη και την Ελλάδα χρονιά ορόσημο. Για την Ευρώπη μια σειρά πολιτικών γεγονότων (σχηματισμός κυβέρνησης στη Γερμανία, πορεία διαπραγματεύσεων Brexit, περαιτέρω διαχείριση προσφυγικής κρίσης, σχέσεις με τρίτους όπως ΗΠΑ και Ρωσία) θα κρίνει αν τα πράγματα θα αλλάξουν ως προς την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση και τις κεντρικές οικονομικές στοχεύσεις ή όχι. Προσωπικά θεωρώ ότι δύσκολα θα δούμε θεαματικές αλλαγές στο υφιστάμενο δημοσιονομικό μοντέλο. Η Γερμανία, έστω και με καθυστέρηση και προβλήματα, θα κατορθώσει να σχηματίσει μια κυβέρνηση που κατά το μάλλον ή ήττον θα εξακολουθήσει να εκφράζει τις σημερινές της επιδιώξεις, ήτοι θα συνεχίσει να κινείται υπέρ της σταθερότητας και κατά των απότομων αλλαγών στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, θέτοντας σαφές φρένο στις μεγάλες φιλοδοξίες τόσο του Μακρόν όσο ακόμη και των ίδιων των Γερμανών σοσιαλδημοκρατών.
Η Ελλάδα ημερολογιακά τον προσεχή Αύγουστο ολοκληρώνει το τρίτο πρόγραμμα στήριξης. Φυσικά καμιά ημερομηνία δεν μπορεί να βγάλει μια χώρα αυτομάτως από την κρίση ούτε να αντιμετωπίσει τα φλέγοντα ζητήματα της οικονομίας και της κοινωνίας. Μέτρα που έχουν συνομολογηθεί από την κυβέρνηση απλώνονται σε βάθος τριετίας ενώ η δημοσιονομική πειθαρχία και τα σχετικά υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα θα εξακολουθήσουν να ασκούν ασφυκτική πίεση στην οικονομία για τα επόμενα πολλά χρόνια. Το κρίσιμο, ωστόσο, είναι το να διαφανεί μετά την ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος το ποιες ακριβώς δυνατότητες μπορεί να έχει στα δικά της πλέον χέρια η παρούσα ή η επόμενη κυβέρνηση, όποια κι αν είναι. Δυνατότητες που θα της επιτρέψουν να χαράξει ένα ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης το οποίο να είναι σύγχρονο, μη κρατικίστικο και ανταγωνιστικό στο διεθνές περιβάλλον.
Όλα αυτά θα αρχίσουν να διαφαίνονται από το έτος που μόλις ξεκίνησε. Και σίγουρα θα επηρεάσουν με άμεσο και έμμεσο τρόπο τις ζωές όλων μας. Εύχομαι καλή χρονιά με υγεία και δημιουργικότητα.