Την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί να απεξαρτηθεί από τη ρωσική ενέργεια και αναζητά νέες εναλλακτικές λύσεις, το Αζερμπαϊτζάν εμφανίζεται ως μια αξιόπιστη ενεργειακή πηγή.
Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται ευρωπαίοι εξιωματούχοι, που υπέγραψαν με το Μπακού συμφωνία τον Ιούλιο του 2022 για διπλασιασμό των προμηθειών φυσικού αερίου σε 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2027.
Η Αζέρικη πλευρά όμως θέλει ανταλλάγματα και διαβεβιώσεις οτι η ΕΕ θα παραμείνει πιστή στη συμφωνία και μετά το 2027 απαιτώντας νέες επενδύσεις στους αγωγούς του και μακροπρόθεσμα συμβόλαια αγοράς.
Όπως αναφέρουν οι Financial Times, η συμφωνία με το Μπακού, είναι μια από τις πολλές που υπέγραψε η ΕΕ για την αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου, ως απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία, εν μέσω φόβων για σημαντικές ελλείψεις το χειμώνα.
Τι ζητούν οι Αζέροι
Όμως η επέκταση του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (SGC) μήκους 3.500 χιλιομέτρων από την Κασπία στην Αδριατική, για τη μεταφορά Αζέρικου αερίου, απαιτεί επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων και συμβόλαια για τις ευρωπαϊκές εταιρείες οι οποίες πρέπει να δεσμευτούν οτι θα αγοράζουν το φυσικό αέριο και μετά το 2027, σύμφωνα με τον Ελνούρ Μαμαντόβ, υφυπουργό Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν.
«Όποιος ενδιαφέρεται να επενδύσει, κρατικός ή ιδιωτικός φορέας, πρέπει να βάλει τα χρήματά του στο τραπέζι τώρα για να μπορέσουμε να αυξήσουμε τις δυνατότητές εξαγωγών μας», ξεκαθάρισε ο Αζέρος αξιωματούχος λέγοντας, ότι «δεν θα έλεγα ότι υπάρχει διαφωνία με την ΕΕ, αλλά αυτό είναι ένα σημαντικό μέρος του ενεργειακού παζλ».
Όπως ξεκάθαρα δηλώνει το Αζερμπαιτζάν, «η Ευρώπη είναι απελπισμένη αυτή την περίοδο να βρει εναλλακτικούς προμηθευτές φυσικού αερίου. Πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι αυτό δεν είναι κάτι που επιδιώκει η ΕΕ μόνο όσο διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος μια μέρα θα τελειώσει. Πρέπει οι συμφωνίες να διαρκέσουν και μετά κι όχι η Ευρώπη να επιστρέψει στις εμπορικές της σχέσεις με τη Ρωσία».
Ο Μαμάντοφ υποστηρίζει, ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι σε θέση να συνεισφέρει με το μερίδιο που του αναλογεί στις απαραίτητες επενδύσεις, αναμένει όμως και από την ΕΕ να ενισχύσει την επέκταση των αγωγών και με δικές της επενδύσεις».
Το συνολικό κόστος για την επέκταση του SGC, η οποία άρχισε να προμηθεύει φυσικό αέριο την Ιταλία το 2020, ήταν περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια.
Μπορεί το Αζερμπαιτζάν να αντικαταστήσει τη Ρωσία;
Πριν από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, η Ρωσία παρείχε περίπου το 40% των αναγκών της ΕΕ σε φυσικό αέριο. Σήμερα είναι λιγότερο από 10%, αντισταθμιζόμενο από τις υψηλότερες εισαγωγές από τη Νορβηγία και τις αποστολές υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Ο Laurent Ruseckas, στην S&P Global Commodity Insights, είπε ότι ενώ το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να αυξήσει οριακά τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ιταλία και τη Βουλγαρία βραχυπρόθεσμα, όμως σημαντικοί πρόσθετοι όγκοι θα απαιτούσαν σημαντικές επενδύσεις τόσο στην παραγωγή όσο και στη μεταφορά του φυσικού αερίου.
«Καμία χώρα δεν πρόκειται να αναλάβει αναπτυξιακό κίνδυνο δισεκατομμυρίων δολαρίων χωρίς να γνωρίζει ότι έχει έναν μακροπρόθεσμο αγοραστή», είπε ο Ρούσεκας.
Αξιωματούχος της ΕΕ είπε ότι «λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα κατάσταση και τις προοπτικές του φυσικού αερίου στην ΕΕ», η Ένωση βλέπει θετικά την επέκταση του αγωγού καθώς θα «δημιουργούσε ευκαιρίες για όλους τους εμπλεκόμενους εταίρους μετατρέποντας το Αζερμπαϊτζάν σε έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές της ΕΕ».
Ωστόσο, η περίπλοκη περίπτωση της επένδυσης του SGC είναι τόσο η δομή όσο και η ιδιοκτησία των αγωγών.
Ο SGC αποτελείται από τρεις ξεχωριστούς αγωγούς: τον αγωγό South Caucasus (SCP) μέσω Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία, τον Trans Anatolian Pipeline (TANAP) σε όλη την Τουρκία και τον Trans Adriatic Pipeline (TAP) μέσω Ελλάδας, Αλβανίας και Ιταλίας.
Η Βρετανική BP και ο κρατικός ενεργειακός όμιλος του Αζερμπαϊτζάν κατέχουν μέρη και των τριών αγωγών, ενώ τουρκικές κρατικές εταιρείες κατέχουν μερίδια στην SCP και στον TANAP.