Του Χρήστου Μωϋσίδη
Την ώρα που γράφεται το κείμενο αυτό, οι μάχες μαίνονται στα περίχωρα του Κιέβου και η επόμενη μέρα της ρωσικής εισβολής στα εδάφη της Ουκρανίας, βρίσκει τη διεθνή κοινότητα αποσβολωμένη, να παρακολουθεί με φρίκη τα όσα εκτυλίσσονται στην καρδιά της Ευρώπης, με τους Ρώσους αποφασισμένους να επιβληθούν με όποιο κόστος, τους Αμερικανούς να τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση για το όποιο πιθανό όφελος και τους Ευρωπαίους σε κατάσταση σύγχυσης να παλινδρομούν μεταξύ έκπληξης κι ανικανότητας.
Καθώς φαίνεται, η ρωσική ηγεσία σχεδίασε προσεκτικά τις λεπτομέρειες και προετοίμασε σε βάθος χρόνου τη στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία με σκοπό να πληγεί η κυριαρχία της χώρας αλλά και για να συρθεί η Δύση σε μία εκ νέου διαπραγμάτευση των όρων της σχέσης μαζί της. Το προσπάθησε προηγουμένως στη Συρία και την Αφρική διαφορετικά, αλλά δεν της βγήκε.
Τρεις πολύ συγκεκριμένες επισημάνσεις με οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα:
Η γλωσσολογική ανάλυση του διαγγέλματος Πούτιν [1], με το οποίο ο Ρώσος Πρόεδρος επιχείρησε να νομιμοποιήσει στη συνείδηση της διεθνούς κοινής γνώμης την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά και την πολιτική που θα ακολουθεί η χώρα από τώρα και στο εξής στο διεθνές πεδίο.
Η χλεύη που δοκίμασαν όλοι όσοι υποστήριζαν πως επίκειται ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και κανείς δεν τους ελάμβανε σοβαρά υπόψη.
Το πολύ καλά σκηνοθετημένο τηλεοπτικό σόου με τον επικεφαλής της υπηρεσίας των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Σεργκέι Ναρίσκιν!
Οι Αμερικανοί από την άλλη δεν έλεγαν ψέματα. Γνώριζαν τα σχέδια των Ρώσων και δεν έκαναν τίποτε για να τα ματαιώσουν! Αντίθετα, εξέθεσαν την ουκρανική ηγεσία και τον ουκρανικό λαό στον κίνδυνο που διαφαινόταν και γιγάντωνε.
Παράλληλα δε, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να υπονομεύσουν και να αποτρέψουν την αποπεράτωση του αγωγού Nord Stream 2 [2] και τελικά, αφού ολοκληρώθηκε η κατασκευή του, κατάφεραν να ακυρώσουν τη λειτουργία του. Μόλις πριν λίγες εβδομάδες έσπευσαν να «… εκφράσουν επιφυλάξεις ως προς το σκεπτικό του αγωγού East Med θέτοντας “οικονομικά” και “περιβαλλοντικά” ζητήματα…» [3].
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οφείλουμε να αξιολογήσουμε τον ρόλο των Αμερικανών στις εξελίξεις που τρέχουν. Αλλάζει άρδην το γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό περιβάλλον για την ΕΕ, η οποία είναι ανίκανη να δράσει αυτοβούλως και εξαντλείται με σπασμωδικές κινήσεις και σε δηλώσεις άνευ αντικρίσματος. Ο μεγάλος χαμένος θα είναι οι ευρωπαϊκοί λαοί.
Ωστόσο, στις διεθνείς σχέσεις ─όπως και σε κάθε άλλη πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας─ ο καλύτερος τρόπος για να ελέγχουμε τα πράγματα και να διασφαλίζουμε το ευ ζην, την απρόσκοπτη πολιτική, κοινωνική και οικονομική λειτουργία, την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους, την παραγωγή πλούτου και την ανάπτυξη… το καλύτερο εργαλείο που μπορούμε να έχουμε στα χέρια μας είναι η πρόληψη και όχι η εκ των υστέρων θεραπεία. Να δημιουργούμε εξελίξεις και να μην συρόμαστε από αυτές, όποιες κι αν είναι!
Δυστυχώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση ─στο σύνολό της και οι ευρωπαϊκές χώρες─ κάθε μια για λογαριασμό της, τα χρόνια που προηγήθηκαν έως και σήμερα που εξαναγκάζονται να υπάρχουν σε μια νέα πραγματικότητα που δεν αφορά μόνο σε οικονομικούς και δημοσιονομικούς όρους, είχαν άλλη στόχευση.
Αφού ο κ. Πούτιν θέλησε να διανθίσει το διάγγελμά του με ιστορικές αναφορές, αξίζει να μελετήσει κανείς τους λόγους που οδήγησαν τους ευρωπαϊκούς λαούς στο κτίσιμο του λεγόμενου ευρωπαϊκού οικοδομήματος αλλά και στη θεμελίωση αυτού σε ακατάλληλα θεμέλια. Κι αν δεν είναι του παρόντος η ιστορική μελέτη, του παρόντος είναι η κρίση στην Ουκρανία και οι πολεμικές επιχειρήσεις στο έδαφός της.
Πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι το προσφυγικό κύμα από την Ουκρανία προς τις χώρες της ΕΕ θα φτάσει τις 5.000.000 ψυχές! Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι θα συμβεί στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, ούτε και να υπολογίσει αυτή τη στιγμή το εύρος της καταστροφής των υποδομών της.
Ολόκληρη η Ευρώπη δέχεται μεγάλο πλήγμα κι εκ των πραγμάτων θα αυξηθούν, όπως ήδη συμβαίνει, το κόστος της ενέργειας και οι τιμές των βασικών αγαθών και προϊόντων. Στη συνέχεια, θα παρατηρηθεί (εκ νέου) περιορισμός των μετακινήσεων, αύξηση του ατομικού και εθνικού χρέους, μείωση της παραγωγής, αύξηση του κόστους εισαγωγής από τρίτες χώρες ─ μέσα σε αυτές και οι ΗΠΑ!
Όλα αυτά, θα οδηγήσουν σε περαιτέρω φτωχοποίηση των ευρωπαϊκών πληθυσμών, σε μείωση της ανταγωνιστικότητας, πιθανόν σε συχνές κατά τόπους κοινωνικές αναταραχές, σε ολοένα και μεγαλύτερες ανισότητες, σε περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών και σε κατάργηση κεκτημένων που έως τώρα στήριζαν την πολιτική και κοινωνικο-οικονομική λειτουργία.
Εάν η ΕΕ είχε προνοήσει, αν είχε φροντίσει για την αυτάρκειά της, αν είχε ισχυροποιήσει τους θεσμούς της κι αν είχε στο επίκεντρό της τον άνθρωπο και τον πολίτη κι όχι τους οικονομικούς δείκτες και την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων, τίποτε από όλα αυτά δεν θα συνέβαινε.
Πολιτική όμως δεν γίνεται με υποθέσεις. Κι αν ό,τι αναφέρθηκε μόλις προηγουμένως φαντάζει εφιαλτικό σενάριο, τα χειρότερα δεν τα έχουμε καν στο οπτικό μας πεδίο.
Η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει σύντομα η ΕΕ είναι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός (αυτός που οι Βρυξέλλες λόγω ιδεοληψίας, φόβου ή και άγνοιας ακόμη χαϊδεύουν και χρηματοδοτούν) και η τουρκική απειλή που για την ώρα περιορίζεται σε σποραδικές τρομοκρατικές επιθέσεις στο έδαφος συγκεκριμένων ευρωπαϊκών χωρών, στη ρητορική μίσους, στις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου και θαλάσσιου χώρου της Ελλάδας και της Κύπρου, στην αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας και της Κύπρου, σε εγκληματικές ενέργειες εις βάρος χριστιανικών πληθυσμών όπου ανταγωνίζεται τα ευρωπαϊκά συμφέροντα (λ.χ. Αφρική, Μέση Ανατολή) κ.λπ.
Μόλις συμβεί ό,τι για το οποίο δεν προετοιμαζόμαστε, η κρίση στην Ουκρανία και η ρωσική εισβολή εκεί θα μοιάζει με αστείο. Και τότε, ούτε οι ΗΠΑ θα εμπλακούν, ούτε ο ΟΗΕ ούτε το ΝΑΤΟ θα παρέμβουν. Άλλωστε, ομιλούμε για οργανισμούς παρωχημένους που δεν είναι σε θέση να διασφαλίσουν τίποτε. Ερμηνεύουν το Διεθνές Δίκαιο κατά περίπτωση και το αποτύπωμά τους είναι μάλλον καταστροφικό όπου κι αν βρέθηκαν. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως δεν χαίρουν καμίας απολύτως εκτίμησης της κοινωνίας των πολιτών σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο και στερούνται πολιτικής νομιμοποίησης σε κάθε τους δραστηριότητα όπου γης.
Με το βλέμμα στραμμένο στην Ουκρανία σήμερα, ας έχουμε τον νου μας στα ανατολικά και τα νότια όρια της Ευρώπης κι ας ελπίσουμε ότι η εκτίμησή μου είναι λανθασμένη και ότι δεν ξέρω τι σκέπτομαι και γράφω.
Υποσημειώσεις
[1] http://en.kremlin.ru/events/president/news/67828
[2] https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1704383/nord-stream-2-oi-ipa-apeiloun-me-nees-kuroseis
[3] https://www.jpost.com/international/article-693866