Από τον Χένρυ Κίσσινγκερ στον Έλον Μάσκ και τον Μπιλ Γκέιτς, η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) είναι στα στόματα όλων. Σε συνέδρια, συσκέψεις εταιρειών, εκθέσεις δεξαμενών σκέψης και σε πολυάριθμα άρθρα εξειδικευμένου και μη τύπου.
Και δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς καθώς εταιρείες-κολοσσοί, αξιοποιώντας την ύπαρξη ολοένα κι αυξανόμενης ποσότητας δεδομένων κι αντιλαμβανόμενες τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών, έχουν επιδοθεί σε συστηματικές επενδύσεις στους τομείς της Έρευνας και της Καινοτομίας, τη στρατηγική απόκτηση μικρότερων εταιρειών και συνακόλουθα, εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Tαυτόχρονα, Κράτη σχεδιάζουν Εθνικές Στρατηγικές για ν’ανταπεξέλθουν στο φρενήρη διεθνή ανταγωνισμό, ενώ Διεθνείς κι Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί δημιουργούν Ομάδες Εμπειρογνωμόνων για ν’ αντιμετωπίσουν τις πολυεπίπεδες προεκτάσεις της ΤΝ.
Ανάμεσα σ’ αυτά τα ερωτήματα, αναμφίβολα, η επίδραση της αυτοματοποίησης και της ΤΝ στην αγορά εργασίας αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες, στους οποίους εστιάζεται η προσοχή. Οι μέχρι τώρα έρευνες δε συγκλίνουν σ’ένα κοινό συμπέρασμα και τ’ αποτελέσματά τους κυμαίνονται από απαισιόδοξα σενάρια ραγδαίας αυτοματοποίησης κι υποκατάστασης αρμοδιοτήτων των ανθρώπων εντός της επόμενης εικοσαετίας ενώ άλλες τονίζουν τη δυνατότητα αύξησης της παραγωγικότητας και τη δημιουργία επιπρόσθετων θέσεων εργασίας σε μία σειρά από κλάδους.
Σε κάθε περίπτωση, αυτές οι εξελίξεις θ’ απαιτήσουν αλλαγές στα συστήματα πρόνοιας, τομές στα εκπαιδευτικά συστήματα ώστε να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες, συνέργειες Κράτους και ιδιωτικού τομέα για τον εντοπισμό των μελλοντικά απαραίτητων δεξιοτήτων, καθώς και μια σταθερή προσήλωση στη δια βίου μάθηση και την επανεκπαίδευση/απόκτηση νέων δεξιοτήτων.
Ταυτόχρονα, παρατηρείται μια γεωμετρική διασπορά εταιρικών Κωδίκων Ηθικής ενώ διεθνείς Οργανισμοί κι ανεπίσημα fora προσπαθούν να διαμορφώσουν το ηθικό αλλά και νομικό πλαίσιο που θα διέπει την ανάπτυξή τους (ενδεικτικά ζητήματα που εγείρονται όπως προστασία προσωπικών δεδομένων, αυτοματοποιημένη λήψη αποφάσεων και διαφάνεια αλγόριθμων κτλ).
Κι η Ελλάδα; Μέσα σ’αυτό το διαμορφωθέν πλαίσιο, η χώρα μας καλείται να βρει τον ψηφιακό (κι όχι μόνο) βηματισμό της, συμπεριλαμβανομένης και μέσω της χάραξης μιας στρατηγικής για τους τομείς της πληροφορικής, της έρευνας και της καινοτομίας. Μια στρατηγική που θα αποτυπώνει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα καθώς και δυνητικά πεδία εφαρμογής των νέων τεχνολογιών.
Σε πολιτικό επίπεδο, η χώρα θα πρέπει να συμμετάσχει ενεργά στις σχετικές συζητήσεις σ’ επίπεδο Διεθνών Οργανισμών και ΕΕ τόσο όσον αφορά την ΤΝ αλλά κι ευρύτερα τη συνδιαμόρφωση των προτεραιοτήτων του υπό διαπραγμάτευση επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ και των σχετικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Αλλά και ν’ ανοίξει ένα τεκμηριωμένο διάλογο με τους πολίτες, να προσπαθήσει ν’ αφουγκραστεί τις ανησυχίες τους και ν’ αποκαταστήσει ενδεχόμενες παρανοήσεις γύρω από τις νέες τεχνολογίες.
H τελευταία παράμετρος συνδέεται και με την έννοια της αποδοχής των νέων τεχνολογιών από τις κοινωνίες όπως συνάγεται από τα ευρήματα του Ειδικού Ευρωβαρομέτρου του Μαΐου 2017 με θέμα τις απόψεις των πολιτών της ΕΕ για τον αντίκτυπο της αυτοματοποίησης στην καθημερινή ζωή. Φυσικά αυτός ο διάλογος, όμως, προϋποθέτει πολιτικές ηγεσίες, εξοικειωμένες και με καλύτερη γνώση της τεχνολογίας, μια απαραίτητη προϋπόθεση για το νομοθετικό έργο του μέλλοντος.
Ωστόσο, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας δε μπορεί παρά να θεαθεί ως ένα επιμέρους τμήμα της ευρύτερης προσπάθειας της χώρας προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης των χρόνιων παθογενειών, της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητάς της, της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων αλλά και τη δημιουργία των συνθηκών που θα επιτρέψουν, μεσοπρόθεσμα, να επαναπατρίσει ένα κομμάτι του πολύτιμου εργατικού δυναμικού, που έφυγε τα τελευταία οκτώ χρόνια.
* Οι απόψεις είναι προσωπικές