Χάρις στα ντοκουμέντα που μού εμπιστεύτηκε ένας γνωστός και εξαίρετος δημοσιογράφος – δεν ξέρω αν θέλει να αναφέρω το όνομά του – μπορώ να υπενθυμίσω στις νεότερες κυρίως γενιές την πολιτική που ακολούθησαν οι ΗΠΑ στις χώρες τις οποίες επιστατούσαν από μακριά ή από κοντά. Συχνότερα στρατιωτικά.
Ο φίλος δημοσιογράφος ήταν ανταποκριτής στην Ουάσιγκτον ενός ελληνικού καναλιού. Γνώριζε τους νόμους στην Αμερική που επέτρεπαν έρευνες στα κρατικά αρχεία, μετά την παρέλευση 30 ή 40 ετών. Και απέκτησε κόπιες από μηνύματα στον Λευκό Οίκο σχετικά με τον ρόλο των ΗΠΑ στην στρατιωτικοποίηση της Ελληνικής διακυβέρνησης.
Μού έδωσε αντίγραφα και το τηλέφωνο του Γουόλτ Ροστόβ, υπεύθυνου άλλοτε Υπουργού για την «Εξωτερική Ασφάλεια» των ΗΠΑ επί Προεδρίας Τζόνσον. Ο Ροστόβ ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Όστιν του Τέξας. Η κινηματογραφημένη συνομιλία που είχα μαζί του ήταν αποκαλυπτική για την οργάνωση του χουντικού πραξικοπήματος. Αλλά πριν πάω στο Τέξας φρόντισα να διαβάσω τα 2 βιβλία του για την εξωτερική πολιτική. Στο ένα από αυτά, νομίζω στο An American Policy in Asia (1955), πέφτω απάνω σε ένα κεφάλαιο με τίτλο Η ΕΛΗΝΙΚΗ ΦΟΡΜΟΥΛΑ! (The Greek Formula).
Φαντάζεστε την έκπληξή μου. Αλλά με περίμενε μια δεύτερη έκπληξη, πολύ μεγαλύτερη. Η Ελληνική Φόρμουλα ήταν μια υπόδειξη εξωτερικής πολιτικής. Όποια και αν είναι η πολιτική κρίση σε μια χώρα με Αμερικανική επέμβαση όλα τα νόμιμα κόμματα θα πρέπει να μετέχουν στην τοπική βουλή, για να υπογραμμίζεται ο σεβασμός στην Δημοκρατία. Ακόμα και τα πιο ύποπτα πολιτικά. Αυτά τα τελευταία θα φροντίζουμε να μήν ξεπερνούν το... 10%! Έτσι και έγινε στο Βιετνάμ εκείνη των χρονιά που βγήκε το βιβλίο του Ροστόβ. Που είναι η χρονιά που αρχίζει ο νέος Πόλεμος στο Βιετνάμ. Όταν η Αμερική αντικαθιστά την Γαλλία, η οποία αποχώρησε μετά από τις διαδοχικές ήττες της.
Τώρα, γιατί ονομάστηκε «Ελληνική Φόρμουλα»; Διότι ήταν το αγγλικό μάθημα που πήραν από τις πρώτες εκλογικές επιχειρήσεις των Άγγλων στην Ελλάδα. Βουλευτικές, Βασιλικό Δημοψήφισμα. Ποτέ πάνω από το ποθητό εκλογικό αποτέλεσμα του 10% για τις αντιπολιτευόμενες ψήφους! Ακόμα και η Αποχή! Αυτό θα ονομαστεί από τον Ροστόβ «Ελληνική Φόρμουλα».
Το 1958 πατατράκ! Η Αριστερή Αντιπολίτευση πήρε το 25%! Και γίνεται «Αξιωματική». Με 79 βουλευτές. Ευτυχώς ο Ροστόβ είναι σύμβουλος στην Προεδρία Αϊζενχάουερ. Περιέργως, σε 3 χρόνια, η Ελληνικη Φόρμουλα εφαρμόζεται και πάλι σε Εκλογές, τού 1961. Που μάλιστα έγιναν και μ’ένα καινούργιο εκλογικό σύστημα. Η «Αξιωματική Αντιπολίτευση» κατέβηκε στο 14%, και έγινε τέταρτο κόμμα με 24 βουλευτές.
Πώς έγινε αυτό; Νομίζω πως το γνωρίζω. Γιατί το είδα. Αν έγινε σε μεγαλύτερο βαθμό αυτό που είδα, η Ελληνική Φόρμουλα εξηγείται. Εκλογές την 29η Οκτωβρίου! Η ατμόσφαιρα εθνικιστική. Κατά σύμπτωση εμείς γυρίζουμε μια ταινία για τα Ζαγόρια. Δεν ψηφίζουμε στα Ζαγόρια και ανεβοκατεβαίνουμε άνετα Γιάνεννα-Μονοδέντρι χωρίς οι στρατιώτες που κλείνουν το δρόμο για τα Ζαγόρια να μας ζητήσουν την άδεια από την Ασφάλεια Ιωαννίνων για να περάσουμε. (Παρόλ’αυτά η ταινία μας, «Η πιο μεγάλη δύναμη», βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ίσως μάς ενέπνευσε η Ελληνική Φόρμουλα).
Στο Τέξας ρώτησα τον Γουόλτ Ροστόβ τι σημαίνει η Ελληνική Φόρμουλα. Μου είπε «Δεν θυμάμαι, θα ψάξω στο βιβλίο και θα σας πω όταν θα ξανάρθετε!». Δεν τον ρώτησα για τον αδελφό του που ήταν στο State Department (Υπουργείο Εξωτερικών) Υπεύθυνος για τις σχέσεις με το Ισραήλ και για την αδελφή του που ήταν μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής.
Οι πληροφορίες από τα έγγραφα του Λευκού Οίκου επιτρέπουν την εκδοχή ότι η εσπευσμένη απόφαση για την εγκατάσταση στην Ελλάδα Χουντικής Δικτατορίας οφείλεται στις σοβαρές απειλές του Αιγύπτιου Προέδρου Γκαμάλ Νασέρ εναντίον του Ισραήλ.