Γράφει ο Δρ. Κυριάκος Κενεβέζος Πρώην Πρέσβης Κύπρου Πρώην υπουργός παιδείας Κύπρου.
Η πολιτική πραγματικότητα της Κύπρου εισέρχεται σε μια περίοδο βαθιάς αναδιάρθρωσης, όπου οι παραδοσιακές κομματικές δομές αποδυναμώνονται, οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ δεξιάς και αριστεράς καθίστανται ολοένα και πιο δυσδιάκριτες, και η εκλογική βάση αναζητά νέες μορφές πολιτικής εκπροσώπησης.
Αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί ούτε τυχαίο φαινόμενο ούτε στιγμιαία πολιτική ρευστότητα. Αντίθετα, προκύπτει ως φυσικό αποτέλεσμα των ιστορικών, κοινωνικών και γεωπολιτικών μεταβολών που διαμορφώνουν το σύγχρονο κυπριακό κράτος.
Στο παρελθόν, το κομματικό σύστημα της Κύπρου οικοδομήθηκε πάνω σε σταθερούς ιδεολογικούς άξονες, οι οποίοι καθόριζαν τη θέση κάθε πολιτικής δύναμης στη βάση της οικονομικής πολιτικής, της σχέσης με τον Ελληνισμό και, κυρίως, της προσέγγισης στο Κυπριακό ζήτημα. Οι πολιτικές δυνάμεις διαμορφώνονταν με βάση ιστορικές καταβολές, σχολές σκέψης και αντιλήψεις για τη μορφή και το περιεχόμενο της λύσης του Κυπριακού.
Ωστόσο, η διαχρονική εφαρμογή ενός σχεδόν ταυτόσημου κοινωνικοοικονομικού μοντέλου από κάθε πολιτική ηγεσία, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσανατολισμού, κατέστησε δυσδιάκριτες τις οικονομικές διαφορές μεταξύ των κομμάτων, αφήνοντας ως βασικό πεδίο διαφοροποίησης τη στάση απέναντι στο εθνικό ζήτημα.
Εντός αυτής της κομματικής δομής, ο λεγόμενος «κεντρώος» χώρος κατείχε πάντοτε έναν καθοριστικό ρόλο. Μεταβαλλόμενος σε ισχύ ανάλογα με τις πολιτικές συγκυρίες, διατήρησε τη στρατηγική του σημασία ως ρυθμιστικός παράγοντας, ο οποίος καθιστούσε απαραίτητη τη συνεργασία του για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, την υπερψήφιση κρίσιμων νομοσχεδίων, τη διαμόρφωση προϋπολογισμού και την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων.
Παρόλα αυτά, η αποδυνάμωση του παραδοσιακού κομματικού μοντέλου και η ανάδυση νέων πολιτικών τάσεων θέτουν υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα του κεντρώου χώρου, καθώς και τη συνολική του επιρροή στη διαχείριση του Κυπριακού ζητήματος.
Η μετάβαση που βρίσκεται σε εξέλιξη διαμορφώνει πλέον ένα νέο πολιτικό δίπολο, το οποίο δεν εδράζεται στον κλασικό άξονα δεξιάς-αριστεράς, αλλά στη σύγκρουση μεταξύ δύο διαφορετικών κοσμοθεωριών:
- Η αρχή του Έθνους-Κράτους, η οποία υπερασπίζεται την εθνική κυριαρχία, τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας και τη διαχείριση του Κυπριακού με βάση τη διαχρονική γραμμή που εξέφρασε η πλειοψηφία των Κυπρίων στις προηγούμενες δεκαετίες.
- Η αρχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, η οποία προτάσσει την οικονομική διασύνδεση, την άμβλυνση των εθνικών διαφορών και την ενσωμάτωση της Κύπρου σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου οι εθνικές διεκδικήσεις έρχονται σε δεύτερη μοίρα έναντι των γεωοικονομικών συμφερόντων.
Αυτή η νέα διαχωριστική γραμμή αποκτά ιδιαίτερη σημασία στην Κύπρο, όπου το πρόβλημα της κατοχής αποτελεί βασικό κριτήριο σύνδεσης ή αποσύνδεσης πολιτικών δυνάμεων. Σε αυτό το πλαίσιο, το «κόμμα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης» φαίνεται να επιβάλλει μια ατζέντα η οποία εκθέτει το Κυπριακό σε αυξημένους κινδύνους, δεδομένου ότι υποβαθμίζει την εθνική διάσταση του προβλήματος υπέρ μιας πιο διαχειριστικής, «ρεαλιστικής» προσέγγισης.
Η αποδυνάμωση του κεντρώου χώρου και η υποχώρηση της λογικής του έθνους-κράτους αφήνουν ένα επικίνδυνο κενό στη διαχείριση του Κυπριακού. Εάν η εξέλιξη αυτή συνεχιστεί, η πολιτική γραμμή που υπερασπίστηκε διαχρονικά την εθνική υπόθεση της Κύπρου ενδέχεται να περιθωριοποιηθεί, επιτρέποντας τη σταδιακή αποδοχή ενός μοντέλου λύσης που δεν θα διασφαλίζει τα εθνικά συμφέροντα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η διατήρηση ισχυρών πολιτικών φορέων που θα υπηρετούν την αρχή του έθνους-κράτους είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού.
Το ερώτημα που τίθεται δεν είναι απλώς η επιβίωση του παραδοσιακού κεντρώου χώρου, αλλά η ικανότητα του να προσαρμοστεί στη νέα πολιτική πραγματικότητα και να ανασυνταχθεί με τρόπο που να εγγυάται τη συνέχεια της εθνικής στρατηγικής.
Η Κύπρος βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η πολιτική της πραγματικότητα μετασχηματίζεται, οι παραδοσιακές κομματικές δομές φθίνουν, και η νέα διπολική τάση μεταξύ έθνους-κράτους και παγκοσμιοποίησης καθορίζει πλέον τις πολιτικές εξελίξεις. Η παραδοσιακή διάκριση μεταξύ δεξιάς και αριστεράς καθίσταται ανεπίκαιρη, ενώ το μέλλον του Κυπριακού τίθεται σε αβεβαιότητα λόγω της αποδυνάμωσης των δυνάμεων που ιστορικά υπερασπίστηκαν με συγκεκριμένες αρχές την εθνική υπόθεση.
Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, η Κύπρος χρειάζεται πολιτικές δυνάμεις που θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της εποχής, διατηρώντας αδιαπραγμάτευτα τα εθνικά της συμφέροντα. Αν η νομοτελειακή εξέλιξη των πραγμάτων οδηγήσει στην πλήρη διάλυση του παραδοσιακού κομματικού μοντέλου, το ζητούμενο δεν είναι απλώς η ανασυγκρότηση του κεντρώου χώρου, αλλά η επιβίωση και αναγέννηση πολιτικών φορέων που θα διαφυλάξουν τη στρατηγική ακεραιότητα του Κυπριακού Ελληνισμού σε μια εποχή έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων.