Τις διπλωματικές ισορροπίες στην ανατολική Μεσόγειο επιδιώκει να μεταβάλλει η υπογραφή της διακρατικής Συμφωνίας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, για την κατασκευή του EastMed, απομονώνοντας την Τουρκία από πολυμερείς ενεργειακές συνέργειες και προωθώντας τη στρατηγική διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, το φιλόδοξο και ακριβό έργο της κατασκευής του EastMed αναμένεται να κριθεί μακροπρόθεσμα, καθώς η ιστορία της «διπλωματίας των αγωγών», περιλαμβάνει συμφωνίες και σχεδιαζόμενους αγωγούς που δεν υλοποιήθηκαν.
H συμφωνία για τον EastMed αναβαθμίζει σε διπλωματικό επίπεδο την Ελλάδα και προκαλεί έντονες τουρκικές αντιδράσεις. Η ελληνική διπλωματία παρά τις χρόνιες παθογένειες και την έλλειψη συντονισμού που την χαρακτηρίζουν, κατάφερε στην περίπτωση του EastMed να λειτουργήσει εντός πλαισίου εθνικής στρατηγικής. Ο αγωγός φυσικού αερίου αναγνωρίστηκε το 2013 ως έργο κοινού ενδιαφέροντος (PCI) για την ΕΕ και οι κυβερνήσεις της Αθήνας επένδυσαν στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ με αποκορύφωμα την υπογραφή της 2 Ιανουαρίου στο Ζάππειο.
Η Ελλάδα είναι ενταγμένη στο αμερικανικό γεωπολιτικό δόγμα της ανατολικής Μεσόγειου που ευνοεί στις πολυμερείς συνεργασίες, με στόχο την εκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων της περιοχής, για μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Σε πρώτη ανάγνωση, η συμφωνία για τον EastMed, θεωρείται διπλωματική επιτυχία για την Ελλάδα και απομονώνει την Τουρκία, που δέχεται επικρίσεις από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για το μνημόνιο Τουρκίας -Λιβύης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και την αποστολή τουρκικών στρατευμάτων στην κυβέρνηση της Τρίπολης.
Η κυβέρνηση της Αθήνας ενδεχομένως να αντιλαμβάνεται τον EastMed και ως εγγύηση για την ασφάλεια της Ελλάδας, σε περίπτωση που οι τουρκικές προκλήσεις σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο οδηγηθούν εκτός ελέγχου και προκληθεί «θερμό» επεισόδιο. Η ρήτρα συνεργασίας για την ασφάλεια του αγωγού EastMed, που σύμφωνα με διαρροές περιλαμβάνεται στη συμφωνία (άρθρο 10), πιθανότατα να σχετίζεται με την παραπάνω ερμηνεία, καθώς δεσμεύει τα εμπλεκόμενα μέρη για την προστασία του αγωγού και την υλοποίησή του.
Παράλληλα, η Ελλάδα δράττει την ευκαιρία να προβληθεί ως εν δυνάμει διαμετακομιστικός κόμβος ενεργείας της ΕΕ, εκμεταλλευόμενη τη διπλωματική ευφορία της συμφωνίας για τον EastMed και τις αντιδράσεις για την τουρκική στρατηγική στην ανατολική Μεσόγειο.
Σε δεύτερη ανάγνωση, η συμφωνία του EastMed, εγείρει ερωτήματα αναφορικά με την επάρκεια του αγωγού σε φυσικό αέριο και το υψηλό κόστος που απαιτείται για την υλοποίησή του, 7 δισ. εκατ. δολάρια. Ο αγωγός υπολογίζεται να έχει μήκος 1,900 χλμ, - το μεγαλύτερο μέρος του είναι υποθαλάσσιο- και να μεταφέρει 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Όμως, τα επιβεβαιωμένα μέχρι στιγμής ισραηλινά και κυπριακά ενεργειακά αποθέματα δεν επαρκούν για την τροφοδοσία του αγωγού.
Η κατασκευή του EastMed θεωρείται πρόκληση για Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ, μικρά κράτη, που δεν έχουν μεγάλη εμπειρία σε κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών, συγκριτικά με Ρωσία και Τουρκία. Επιπλέον, η συμμετοχή στο μέλλον και άλλων κρατών στο έργο του East Med, όπως Αιγύπτου και Λιβάνου, ενδέχεται να επηρεαστεί και από τη διαμόρφωση των σχέσεων τους με το Ισραήλ.
Τουρκική αντίδραση
Η συμφωνία για τον EastMed προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Τουρκίας, καθώς οποιαδήποτε ενέργειες και διπλωματικές κινήσεις που δεν την περιλαμβάνουν, υπονομεύουν το προφίλ του «αφεντικού» της ανατολικής Μεσογείου που προωθεί ο Ταγίπ Ερντογάν. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας Χαμί Ακσόι, δήλωσε για την συμφωνία του EastMed, ότι κάθε σχέδιο που αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για τους φυσικούς πόρους στην ανατολική Μεσόγειο θα αποτύχει.
Η Τουρκία αναμένεται να κλιμακώσει τις προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο, διότι επικοινωνιακά και διπλωματικά η συμφωνία για τον EastMed, ασκεί εσωτερική πίεση στον Ερντογάν, που προωθεί το δόγμα της «Γαλάζια Πατρίδας». Ωστόσο, ο EastMed δεν υπονομεύει μόνο τα ενεργειακά συμφέροντα της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και της Ρωσίας που δεν επιθυμεί να μειωθεί η εξάρτηση της ΕΕ από το φυσικό της αέριο. Ο EastMed εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Δύσης και εντάσσεται στο ευρύτερο ανταγωνισμό ΗΠΑ και Ρωσίας για έλεγχο ενεργειακών οδών.
Δείτε περισσότερα στο FB του George Protopapas