«Κάθε φορά που ακούω έναν πολιτικό λόγο ή διαβάζω αυτούς που μάς διοικούν, εδώ και χρόνια αισθάνομαι τρόμο, γιατί δεν ακούω τίποτα που να μην ηχεί ανθρώπινα. Πάντα οι ίδιες λέξεις που λένε τα ίδια ψέματα».
(Αλμπέρ Καμύ)
Δεν ξέρω αν ο Καμύ γνώριζε την πολιτική πραγματικότητα της Ελλάδας μας. Φαίνεται, όμως, πως τα παραπάνω λεγόμενά του επιβεβαιώνονται από τη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα της χώρας μας που δεν μάς αφήνει να πλήξουμε.
Η «καθ’ υπόδειξιν» παραίτηση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Λιβανού αποκάλυψε σε όλο της το «μεγαλείο» την πολιτική φαυλότητα στην άσκηση της εξουσίας, όπως και οι δηλώσεις του κ. Δούκα. Μία κλειστή κομματική εκδήλωση της Ν.Δ. στάθηκε ικανή να κλονίσει την όση εμπιστοσύνη μπορεί να υπάρχει ακόμη στην πολιτική εξουσία του τόπου μας και φανέρωσε το ήθος των «τροφίμων» της.
Η «εποποιία»
Αλήθεια, πόση δύναμη έχουν οι λέξεις; Το γνωρίζουν οι χρήστες τους και ιδιαίτερα οι πολιτικοί που συνήθως κρίνονται από το έργο τους, αλλά και από τις «λέξεις» που χρησιμοποιούν για να προβάλουν ή να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους; Γιατί οι λέξεις έχουν την «δική τους Ιστορία» στην πολιτική κι άλλους ανέδειξαν κι άλλους κατέστρεψαν. Το κακό είναι πως μαζί με τον χρήστη συμπαρασύρουν στην πτώση και τον πολιτικό φορέα που εκπροσωπούν.
Ο πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης απεκάλεσε «εποποιία» το μοίρασμα χρημάτων με «τσάντες» στους πυρόπληκτους της Ηλείας, προκαλώντας τον ενθουσιασμό των συνομιλητών του. Ο κ. Δούκας ομολόγησε πως τα λεφτά μοιράζονταν με «τσάντες» κι έτσι γύρισε το πολιτικό παιχνίδι υπέρ της Ν.Δ. Η αποθέωση της πολιτικής φαυλότητας στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος. Μία ομολογία που προκαλεί πολιτικό σοκ. Σκέφτεσαι και λες… Είναι αλήθεια όλα αυτά; Κι αν ναι πώς το ομολογούν έτσι ανερυθρίαστα και μάλιστα σε απευθείας μετάδοση;
«Πρώτον μεν γαρ την βουλήν την εν Αρείω πάγω εγγράφειν προς τους λογιστάς ο νόμος κελεύει λόγον και ευθύνας διδόναι»
Στην αρχαία Ελλάδα η Βουλή όριζε σαφέστατα την λογοδοσία εκείνων που είχαν την ευθύνη της διαχείρισης των δημοσίων χρημάτων. Οι κ. Λιβανός και κ. Δούκας θα κληθούν σε κάποια μορφή λογοδοσίας; Πώς θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του λαού στους πολιτικούς ταγούς; Η ωμή ομολογία για «τσάντες χρημάτων» και «εποποιία» υπερβαίνει την ανοχή των ψηφοφόρων ακόμη και των φιλικά προσκείμενων στη Ν.Δ.
«Οι λέξεις είναι σκληρές σαν την πέτρα και επικίνδυνες σαν τη φωτιά»
Ύβρις και Τίσις
Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως οι δύο αξιωματούχοι της Ν.Δ. με τις λέξεις εξέθεσαν ανεπανόρθωτα την εικόνα της. Ο κ. Λιβανός δεν πρόσβαλε μόνο την «ηθική» της παράταξης, αλλά και την ίδια τη λέξη «εποποιία». Κι αυτό γιατί με τη χρήση της σύγκρινε ανόμοια μεγέθη και «κάηκε» πολιτικά. Ο λαός με τη λέξη «εποποιία» συνειρμικά οδηγείται στα έπη του Ομήρου (ηρωικές πράξεις) και στην «εποποιία του 1940». Μοιράζοντας «τσάντες με χρήματα» και «γυρίζοντας το παιχνίδι» σε ποια ηρωική πράξη παραπέμπουν αυτά;
Είναι δυνατόν, όμως, μία λέξη να καταστρέψει ένα πρόσωπο ή ένα κόμμα! Ίσως και ακόμη χειρότερα. Οι πράξεις, τα έργα ξεχνιούνται. Τα λόγια και οι λέξεις όμως; Πώς να διαχειριστεί το κόμμα μία τέτοια ομολογία πολιτικής φαυλότητας; Οι λέξεις έχουν τέτοια δύναμη και δυναμική που δεν μπορούν να ελεγχθούν και γι’ αυτό οι χρήστες τους θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στη χρήση τους.
Μοιραία η σκέψη πολλών καταφεύγει στη θεωρία του χάους σύμφωνα με την οποία από ένα τυχαίο και άσχετο γεγονός μπορεί να προκληθεί μία χαοτική κατάσταση…
Αυτή είναι η θεμελιώδης αρχή της Θεωρίας του Χάους. Όμως το νόημά της ούτε καινούργιο είναι, ούτε δύσκολο να συλληφθεί.H ουσία της περιγράφεται πολύ γλαφυρά σε κείνη τη λαϊκή παροιμία του 15ου αιώνα, που λέει:
Για ένα καρφί χάθηκε το πέταλο
Για ένα πέταλο χάθηκε το άλογο
Για ένα άλογο χάθηκε ο καβαλάρης
Για έναν καβαλάρη χάθηκε η μάχη
Για μια μάχη χάθηκε το βασίλειο.
Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως παρόμοιες πολιτικές λέξεις ή φράσεις στιγμάτισαν την πολιτική καριέρα επώνυμων πολιτικών της νεότερης Ελλάδας. Το «Τσοβόλα δώστ’ τα όλα» και «Λεφτά υπάρχουν» συνιστούν απτά παραδείγματα της δύναμης των λέξεων. Ο δέκτης τέτοιων λεκτικών πολιτικών συνθημάτων δεν ανιχνεύει την μεταφορική τους σημασία αλλά μένει στο επιφαινόμενο και στην πολιτική ιδεολογία που υποκρύπτει.
Το παρελθόν θα κρίνει το μέλλον της Ν.Δ.
Ωστόσο δεν λείπουν κι εκείνοι που εστιάζουν την κριτική τους στο πλήγμα που επέφεραν τα παραπάνω τόσο στη δημοφιλία του Πρωθυπουργού όσο και στην «ηθική πολιτική» του κόμματος. Είναι πολιτικά ασύμφορο η κυβέρνηση να απολογείται για πράξεις του παρελθόντος. Πώς να χειριστείς την επιδημία και την οικονομική κρίση όταν δεν έχεις το άλλοθι εντιμότητας και σωστής διαχείρισης του δημοσίου χρήματος. Μία κυβέρνηση πρέπει να είναι επιθετική και όχι να αμύνεται στις δίκαιες αιτιάσεις της αντιπολίτευσης για τα αμαρτήματα του παρελθόντος.
Ένα lapsus linguae (γλωσσικό λάθος) μπορεί να εκθέσει πολιτικούς και πολιτικές και να αναδείξει τον υπόρρητο κυνισμό και το πνεύμα της κομματοκρατίας που ενυπάρχει στη πολιτική πρακτική των κομμάτων. Αν οδηγηθούμε, όμως, να παρακολουθούμε ένα σκηνικό παρελθοντολογίας για γεγονότα που συνέβησαν και όχι σε ανταγωνισμό προτάσεων για τη λύση των σημερινών προβλημάτων τότε θα προκύψει μία αρρωστημένη κατάσταση. Δύο λέξεις τελικά «τσάντες χρημάτων» και «εποποιία» ήταν ικανές να αλλάξουν το πολιτικό παιχνίδι.
Ίσως οι λέξεις αυτές να στοιχειώσουν και να ακολουθούν την πολιτική πορεία τόσο του κ. Λιβανού και κ. Δούκα όσο και του κόμματος. Οι λέξεις πληγώνουν όσους δεν γνωρίζουν τον πυρήνα τους ή τις χρησιμοποιούν λάθος και υπενθυμίζουν σε όλους το γνωστό έργο του Δ. Μπουραντά «Όλα σου τα ’μαθα, μα ξέχασα μια λέξη».
Η συλλογική ευθύνη
«Εν γαρ ταύτη τη πόλει… ουδείς εστίν ανυπεύθυνος των και οπωσούν προς τα κοινά προεληλυθότων»
Στην πολιτική, όμως, και στα οργανωμένα κόμματα η ευθύνη δεν είναι μόνον ατομική αλλά και συλλογική. Κι αυτό γιατί οι πολιτικές ατομικές συμπεριφορές επωάζονται από την κυρίαρχη κομματική – πολιτική ιδεολογία και πρακτική. Γι’ αυτό οι Αθηναίοι θέσπισαν νόμο κανείς να μην δοξάζεται «στεφανούσθαι» πριν την λογοδοσία του.
Μετά τις ατυχείς και κυνικές δηλώσεις των κ.κ. Λιβανού και Δούκα θα αποδοθούν ευθύνες και στον «άφωνο» πρώην πρωθυπουργό της κυβέρνησης που τυγχάνει ασυλίας τόσο από την κυβέρνηση όσο κι από τον ΣΥΡΙΖΑ; Ίσως μάθουμε πολλά και διδακτικά. Το πώς θα κρίνουμε και θα ψηφίζουμε τους αυριανούς ηγέτες μας αλλά και τις δικές μας ευθύνες, γιατί «το της πόλεως όλης ήθος, ομοιούται τοις άρχουσιν».
Ίσως – ίσως μάθουμε κάτι παραπάνω για το χρέος του 2010, τη σπατάλη, τον άκριτο δανεισμό και την προνοητικότητα των πολιτικών μας… Προείπαμε πως είναι λάθος το παρελθόν να ποδηγετεί το μέλλον μας, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Η μνήμη συνιστά μία βασική λειτουργία και για την πολιτική μας συμπεριφορά. Κανείς δεν ζητά να μάς κυβερνούν πολιτικοί ήρωες, ούτε αξιώνουμε κάτι «επικό» από αυτούς. Τη στοιχειώδη τιμιότητα περιμένουμε, την προνοητικότητα και τη σεμνότητα. Η «εποποιία» είναι για άλλες εποχές και όχι να επαίρονται κάποιοι για πράξεις πολιτικής ευτέλειας και ο περίγυρος να καγχάζει και να αναλώνεται σε άκομψα γέλια…
Μετά την «εποποιία» ένα δίδαγμα πλανιέται πάνω από την πολιτική και τους πολιτικούς.:
«Μια λέξη και όλα σώζονται. Μια λέξη και όλα χάνονται».
(Andre Breton)