Δεν έχει περάσει ένας χρόνος από την απόφαση του Ευρωπαϊκου Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που καταδίκασε την Ελλάδα για το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι, που σημειώθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014, με τραγικό απολογισμό τον θάνατο 11 ανθρώπων, εκ των οποίων οι οκτώ ήταν ανήλικοι.
Κατά τη διάρκεια της δίκης οι 16 προσφεύγοντες, 13 Αφγανοί, δύο Σύροι και ένας Παλαιστίνιος, ανέφεραν στις μαρτυρίες τους ότι η βάρκα τους βυθίστηκε καθώς τη ρυμουλκούσε σκάφος του ελληνικού Λιμενικού σε επιχείρηση επαναπροώθησης προς την Τουρκία. Από την πλευρά τους, οι ελληνικές αρχές ισχυρίστηκαν ότι οδηγούσαν τη βάρκα προς τα ελληνικά παράλια, στο πλαίσιο επιχείρησης διάσωσης.
Με την απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κάλεσε την Ελλάδα να καταβάλει συνολική αποζημίωση 330.000 ευρώ στους προσφεύγοντες.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, διαπιστώθηκαν παραλείψεις και αμέλειες στον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές αρχές χειρίστηκαν την υπόθεση, καθώς δεν έκαναν αποτελεσματική έρευνα, η οποία θα μπορούσε να φωτίσει τις συνθήκες του συμβάντος, και δεν συμμορφώθηκαν με την υποχρέωσή τους να προστατεύσουν την ανθρώπινη ζωή.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επισημαίνει στην απόφασή του τα προβλήματα που υπήρχαν στη διερμηνεία κατά την εξέταση της υπόθεσης από τις ελληνικές αρχές και ήταν γνωστά ήδη από τις 23 Ιανουαρίου 2014, λίγες ημέρες μετά το ναυάγιο.
Αναφέρει ακόμη ότι οι αιτιάσεις των προσφευγόντων για την πρακτική των επαναπροωθήσεων δεν εξετάστηκαν ενδελεχώς από την ελληνική πλευρά. Η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο τον Ιούλιο του 2014, τερματίζοντας στην Ελλάδα τη δικαστική διερεύνηση τυχόν ευθυνών ανδρών του Λιμενικού Σώματος. «Είμαστε ιδιαίτερα στενοχωρημένοι και σοκαρισμένοι με το αποτέλεσμα της υποτιθέμενης έρευνας.
Λίγα λόγια για το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ιδρύθηκε το 1959 με σκοπό να συστηματοποιήσει την εξέταση προσφυγών που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα κατά των κρατών-μελών βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1950.
Έργο του Δικαστηρίου είναι ο έλεγχος της εφαρμογής της Σύμβασης, εκδικάζοντας προσφυγές πολιτών κατά παραβιάσεων που διαπράχθηκαν από κράτη-μέλη, όπως διάφορες αστικές και πολιτικές ελευθερίες, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας του λόγου και της θρησκείας και του δικαιώματος σε μια δίκαιη δίκη.
Πρόκειται για τον πρώτο σε διεθνές επίπεδο δικαστικό μηχανισμό προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρέχει τη δυνατότητα τόσο διακρατικής όσο και ατομικής προσφυγής, μετά την εξάντληση των εσωτερικών ένδικων μέσων.
Το δικαστήριο έχει δικαιοδοσία μεταξύ των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, το οποίο περιλαμβάνει σχεδόν όλες τις χώρες της Ευρώπης, εκτός από το Βατικανό, τη Λευκορωσία και τη Ρωσία.
Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Η Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, γνωστή και ως Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), υιοθετήθηκε υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης το 1950 με σκοπό την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών.
Ειδικότερα: Άρθρο 1: Υποχρέωση σεβασμού των δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Άρθρο 2: Το δικαίωμα στη Ζωή, Άρθρο 3: Απαγόρευση των βασανιστηρίων κλπ.
Τι προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο για το πολύνεκρο ναυάγιο ανοικτά της Πύλου
Τρεις ημέρες μετά το ναυάγιο του αλιευτικού σκάφους-δουλεμπορικού ανοιχτά της Πύλου, που έστειλε στον θάνατο τουλάχιστον 78 ανθρώπους αμείλικτα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα ενώ, οι ελπίδες για τον εντοπισμό επιζώντων λιγοστεύουν.
Η βασική διαφορά του Ναυαγίου στο Φαρμακονήσι με αυτό της Πύλου είναι ότι το πλοίο βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα και αυτό περιπλέκει τα πράγματα ως προς την επέμβαση του ελληνικού Λιμενικού.
Τι όφειλε να πράξει και τι δεν έκανε για να αποφευχθεί το μοιραίο; Γιατί δεν πραγματοποίησε επιχείρηση διάσωσης από τη στιγμή που εντόπισε το μοιραίο αλιευτικό;
Σύμφωνα με όσα προβλέπει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ στο άρθρο 98(2) ότι κάθε παράκτιο κράτος (σ.σ η Ελλάδα), πρέπει να μεριμνά για την ίδρυση, λειτουργία και συντήρηση επαρκούς και αποτελεσματικής υπηρεσίας έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα και, όπου το απαιτούν οι περιστάσεις, να συνεργάζεται με τα γειτονικά κράτη για τον σκοπό αυτό στο πλαίσιο περιφερειακών διευθετήσεων.
Αρμόδιο δικαστήριο είναι το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας - (ITLOS) εδρεύει στο Αμβούργο της Γερμανίας.
Γνωρίζοντας ότι το πλοίο διέτρεχε κίνδυνο την κύρια ευθύνη για την επιχείρηση διάσωσης είχε η Ελλάδα, σύμφωνα με τη Σύμβαση για την Ασφάλειας της Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS Convention) καθώς και τη Διεθνή Σύμβαση του Αμβούργου για την θαλάσσια έρευνα και διάσωση (Search and Rescue - SAR).