Μια συνθέτιδα που - παρά τις πολλές αντιξοότητες - ανήκει στις σπάνιες περιπτώσεις οι οποίες δεν ανακυκλώνουν τα όσα σημαντικά κατόρθωσαν σε ένα περισσότερο ή λιγότερο μακρινό παρελθόν αλλά εξακολουθούν να δημιουργούν έργα ουσιώδη και πρωτότυπα που, πριν από όλα, υπερβαίνουν τα ίδια τα προσωπικά τους όρια.
Η Nalyssa Green είναι σίγουρα από τις καλές και ενδιαφέρουσες περιπτώσεις της σύγχρονης ελληνικής εναλλακτικής μουσικής σκηνής. Ο πιο πρόσφατος δίσκος της, το «Ταξίδι Αστρικό» που κυκλοφόρησε στα τέλη της περυσινής χρονιάς και παρουσιάστηκε σε αυτή την συναυλία, περιέχει ελαφρά νοσταλγική, όμορφη και γλυκιά ηλεκτρονική ποπ.
Τα τραγούδια του αποδόθηκαν σωστά και με επάρκεια από την ίδια και μια μπάντα που την απάρτιζαν η γνωστή και ταλαντούχα μουσικός της underground αθηναϊκής μουσικής Δεσποινίς Τρίχρωμη στo synthesizer και τα φωνητικά, άλλη μια κοπέλα στα ντραμς και δύο άντρες μουσικοί στην κιθάρα και το μπάσο.
Όμως το Ωδείο Ηρώδου Αττικού δεν είναι live club και όταν παίζεις σε ένα κοινό που στο μεγαλύτερο μέρος του δεν είναι το φυσικό σου η υπερβολική άνεση – αν όχι αυτοπεποίθηση….- πάνω στη σκηνή μπορεί να οδηγήσει στις ακριβώς αντίθετες εντυπώσεις και ένα λίγο αμήχανο εντέλει αποτέλεσμα. Και, όπως και να το κάνουμε, είναι τουλάχιστον λίγο άκομψο το support όνομα μιας συναυλίας να μην κάνει την παραμικρή αναφορά στο βασικό που θα ακολουθήσει όταν μάλιστα είναι φανερό ότι, έστω και έμμεσα και σε επίπεδο μόνον ηχητικό, έχει δεχθεί επιρροή από αυτό…
Όπως και αν έχει το πρώτο μέρος της συναυλίας – το οποίο δεν είχε την παραμικρή σχέση με το δεύτερο – θα μπορούσε πολύ ωραία και να λείπει καθώς η μία περίπου ώρα του αύξησε πάρα πολύ την συνολική διάρκεια με συνέπεια όχι μόνο να μην υπάρξει ούτε ένα τραγούδια για encore στο κύριο μέρος της αλλά και να παραμείνουμε στον κλειστό από κάθε πλευρά εκτός από πάνω χώρο του Ηρωδείου μια από τις πλέον ζεστές νύχτες του φετινού καλοκαιριού πολύ περισσότερο από όσο ήταν αναμενόμενο, γεγονός που μόνον ευχάριστο δεν ήταν.
Καλό θα ήταν ο προγραμματισμός του Ηρωδείου να λαμβάνει υπόψη του και κάποιες παραμέτρους που δεν έχουν να κάνουν άμεσα με το περιεχόμενο των εκδηλώσεων όπως οι κλιματολογικές συνθήκες της Αθήνας σε σχέση μάλιστα με την ιδιαιτερότητα του χώρου.
Χωρίς καθυστέρηση πάντως ευτυχώς η Λένα Πλάτωνος και η μουσική ομάδα της (δεν θα ήταν δόκιμο να μιλήσουμε για «γκρουπ» ή πολύ περισσότερο μπάντα σε αυτή την περίπτωση) βγήκαν στη σκηνή.
Το ξεκίνημα και κύριο μέρος της εμφάνισης τους είχε τίτλο «Η ελπίδα είναι ένα πράγμα με φτερά», δηλαδή η προσέγγιση της Λ. Πλάτωνος στο έργο της μεγάλης Αμερικανίδας ποιήτριας του δεκάτου ενάτου αιώνα Εμιλι Ντίκινσον και μάλιστα στην πρωτότυπη, στην αγγλική γλώσσα, μορφή των ποιημάτων της.
Έχοντας παρακολουθήσει την πρώτη παρουσίαση του έργου πριν μερικά χρόνια στην Στέγη Ιδρύματος Ωνάση δεν μπόρεσα να μην διαπιστώσω πόσο έχει ωριμάσει, ακόμα και εξελιχθεί σε ένα βαθμό, στην πάροδο του χρόνου. Εξαρχής ήταν φανερό ότι η Λ. Πλάτωνος βρήκε στον ερωτικό ποιητικό κόσμο της Ντίκινσον έναν πολύ κοινό με τον μουσικό δικό της ο οποίος της ταίριαξε πάρα πολύ.
Όμως το σύνολο έχει πλέον «δέσει» κατά πολύ περισσότερο με τις ενορχηστρώσεις και το γενικότερο sound design του μόνιμου συνεργάτη της δημιουργού Στέργιου Τσιρλιάγκου να έχουν γίνει ακόμα πιο λιτές, ρυθμικές και τελικά «αιχμηρές».
Τα synthesizers και τα ηλεκτρονικά του μαζί με την ηλεκτρική - και πολύ λιγότερο ακουστική - κιθάρα του Στράτου Σπηλιωτόπουλου και με την πολύ προσεχτική, σχεδόν «χειρουργική» ρυθμολογία των ντραμς του Τσίκο (Πάνος Κατσικιώτης, ήδη από την πρώτη παρουσία του στους Σύνδρομο στην δεκαετία του ’80 καταξιωμένου ως ενός από τους πλέον ευρηματικούς ντράμερ και περκασιονίστες της νέας τότε γενεάς του ελληνικού rock) διατηρούσαν ακριβώς τον απαραίτητο «όγκο» και διέθεταν και άφηναν χώρο, πολύ χώρο στις μελωδίες των τραγουδιών που, σε αυτήν τουλάχιστον την περίπτωση, είναι πολύ περισσότερο φωνητικές από όσο οποιαδήποτε άλλη ίσως φορά στο έργο της Πλάτωνος.
Εντός της μινιμαλιστικής συνοδείας οι μελωδίες αυτές – σε κάποιες στιγμές με πολύ έντονη την επίδραση του πρώιμου μπαρόκ, ακόμα και των μεσαιωνικών τραγουδιών, κάτι που επίσης είναι «πρωτιά» για την δημιουργό – «ανέπνεαν» και αναδείκνυαν όλη την λιτή, απέριττη ομορφιά τους.
Η Sissi Rada και η Αθηνά Ρούτση, έχοντας εξοικειωθεί όπως είναι φυσικό πολύ περισσότερο με το υλικό, ήταν αμφότερες αληθινά άψογες. Πιο «γήινη» και ίσως λυρική με την τυπική έννοια του όρου η δεύτερη, περισσότερο «ανάερη» η πρώτη, ταιριάζουν, όμως και οι δύο τους με την φύση των τραγουδιών όσο και μεταξύ τους μεταφέροντας στο ακέραιο την ουσία και το βάθος του ποιητικού λόγου της Ντίκινσον και την τόσο εμπνευσμένη μελοποίηση του από την Πλάτωνος.
Η δημιουργός, καθισμένη στο πιάνο, περιορίστηκε κυρίως στο να απαγγέλει λίγους στίχους από κάθε ποίημα/τραγούδι μεταφρασμένους στα ελληνικά αντί για άλλη εισαγωγή σε αυτά με καλή διάθεση και το γνωστό σε κάποιους/ες «υπόγειο» χιούμορ της κάποιες στιγμές και κυρίως πλημμυρισμένη από σεβασμό αλλά και ευγνωμοσύνη για το υπερενθουσιώδες – ειδικά υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες - κοινό που ελάχιστοι/ες άλλοι/ες διαθέτουν. Ζωντανή εικόνα μιας πολύ σπουδαίας μουσικού αλλά και ενός βαθιά και απόλυτα αξιοπρεπούς, με την πιο πλήρη έννοια της λέξης, ανθρώπου…
Το συντομότερο δεύτερο μέρος σηματοδοτήθηκε από την έλευση στη σκηνή του Γιάννη Παλαμίδα (ή «Γιαννάκη», όπως τον ανήγγειλε σχεδόν με τρυφερότητα, απόρροια της πολύχρονης φιλίας τους, η Πλάτωνος).
Αμέσως μετά βέβαια από την μοναδική Σαβίνα Γιαννάτου, ο Γιάννης Παλμίδας είναι ό,τι πιο κοντινό σε «ερμηνευτικό alter ego» της Πλάτωνος μπορεί να υπάρξει. Ακολούθησαν λοιπόν κάποιες επιλογές από το τόσο σημαντικό έργο της δημιουργού, στην αρχή από το «Καβάφης – 13 Τραγούδια» του ’11 που ερμηνευτής του ήταν ο ίδιος ο Παλαμίδας, μετά από το ιστορικό προσωπικό ντεμπούτο της δημιουργού, το «Σαμποτάζ» του ’81, στο οποίο εγκαινιάστηκε η συνεργασία τους και τέλος από τον κορυφαίο ίσως δίσκο της «ηλεκτρονικής τριλογίας» της Πλάτωνος, το «Γκάλοπ» του ’85.
Σε πολύ μεγάλα ερμηνευτικά (και όχι μόνο!) κέφια ο Γ. Παλαμίδας, μόνος του και κάποιες φορές μαζί με μία ή και τις δύο ερμηνεύτριες, απέδωσε εξαίρετα όλα αυτά τα τραγούδια με αποκορύφωμα ίσως το εμβληματικό «Τι Νέα Ψιψίνα» (επίσης από το «Γκάλοπ») που έχει ταυτιστεί με την ερμηνεία της δημιουργού και, σε δεύτερο βαθμό, της Σαβίνας Γιαννάτου, με την Sissi Rada να αναλαμβάνει το «τραγουδιστό» ρεφρέν ενώ οι νέες ενορχηστρώσεις του Στέργιου Τσιρλιάγκου έφερναν ακόμα και αυτά τα τραγούδια πιο κοντά στη σύγχρονη ηχητική άποψη.
Η Λ. Πλάτωνος συμμετείχε πολύ πιο ενεργά στο δεύτερο μέρος, ακόμα και ερμηνευτικά κάποιες φορές και βέβαια παίζοντας πιάνο με το υπέροχο στυλ που την διακρίνει πάντα αλλά και synthesizer στο «Κοπερτί».
Ας μου επιτραπεί όμως να επιστρέψω και να σταθώ λίγο στο πρώτο μέρος της εμφάνισης της, την μελοποίηση των ποιημάτων της Ντίκινσον, όχι μόνον επειδή ήταν το μεγαλύτερο σε διάρκεια και το κυριότερο αλλά και γιατί είναι το πιο πρόσφατα δημιουργημένο. Ακριβώς για αυτό δείχνει ότι όλα τα χαρακτηριστικά που μας έκαναν να προσέξουμε και πολύ σύντομα να εκτιμήσουμε την δημιουργό μα και την άνθρωπο Λένα Πλάτωνος όχι μόνον είναι ακόμα εδώ αλλά και περισσότερο και πιο συγκροτημένα από οποτεδήποτε στο παρελθόν.
Η πάντα τόσο βαθιά ερωτική αλλά ποτέ «ρομαντική» (εκτός ίσως από όσον αφορά στις επιρροές της από το ομώνυμο συνολικά πολιτιστικό και ειδικότερα μουσικά κίνημα του δεκάτου ενάτου αιώνα) Λένα, η τόσο ευαίσθητη αλλά ποτέ γλυκερή και πολύ περισσότερο αδύναμη, η ρεαλίστρια στο έπακρο που ποτέ δεν απεμπόλησε το δικαίωμα της στο όνειρο, η ασυμβίβαστη με οτιδήποτε επιχειρεί να αλλάξει το προσωπικό της μουσικό και δημιουργικό όραμα, η αταλάντευτη στις ανθρώπινες, παρά απλά ανθρωπιστικές, ηθικές, κοινωνικές, ακόμα και πολιτικές θέσεις της Λένα…ένας άνθρωπος με ήθος, αξίες, αισθητική και αξιοπρέπεια σε σπάνιο βαθμό, μια συνθέτιδα που, αντίθετα με τόσους/ες άλλους/ες, δεν έκανε ποτέ την παραμικρή έκπτωση σε οτιδήποτε από αυτά στο όνομα της εμπορικότητας, ούτε καν για να γίνει «γνωστότερη».
Είτε μελοποιεί στίχους μεγάλων ποιητών ή στιχουργών είτε γράφοντας τους η ίδια (όπως συνέβη στην προαναφερθείσα «ηλεκτρονική τριλογία») το μουσικό και δημιουργικό σύμπαν της Λένας Πλάτωνος ήταν και παραμένει ευαίσθητο, φωτεινό, ξεκάθαρο, όμορφο και αληθινό…ένα απόλυτα γυναικείο σύμπαν.
Σε μια συγκυρία που το #metoo ανέσυρε στην επιφάνεια έναν νέο είδους και πιο επιθετικό από ποτέ πριν «φεμινισμό» ο οποίος υιοθετεί ανεστραμμένα όλα τα τοξικά κλισέ του ανδρικού σεξισμού φτάνοντας μέχρι του σημείου ακόμα και να προπαγανδίζει – όπως ακριβώς και ο δεύτερος – την μισανδρία ως αντίδοτο υποτίθεται στον μισογυνισμό η Λ. Πλάτωνος, όπως έκανα από την στιγμή που μας συστήθηκε για πρώτη φορά στο «Εδώ Λιλιπούπολη», απαντά δηλώνοντας απλά «γυναίκα» και αποκαλύπτοντας μας έναν κόσμο τόσο ανθρώπινο και όμορφο ή, αν το προτιμάτε έτσι, με τόση πολλή εσώτερη ανθρώπινη ομορφιά ώστε να είναι προτιμότερος και ανώτερος από την πλειονότητα των αντίστοιχων αντρικών και βέβαια πολλών, πάρα πολλών γυναικείων.
Όταν είσαι πρωτοπόρος, όχι μόνον αισθητικά αλλά και διανοητικά και ηθικά, δεν έχεις κανέναν λόγο να διεκδικείς οποιαδήποτε ισότητα. Την έχεις κατακτήσει εξαρχής και είναι άλλοι μα και άλλες που πρέπει να προσπαθήσουν, αν θέλουν, να σταθούν ισότιμα δίπλα σου… Σε οποιαδήποτε άλλη πολιτισμένη χώρα η θέση της ανάμεσα στους/στις μεγάλους/ες σύγχρονους/ες ανανεωτές/ιες και καινοτόμους/ες της μουσικής θα ήταν προ πολλού επίσημα καθιερωμένη.
Στην Ελλάδα της εφ΄όλης της ύλης «χρυσής (ή και τσίγκινης…) μετριότητας» δεν μπορούμε παρά να ανυπομονούμε για το επόμενο ραντεβού μαζί της, στο Ηρώδειο και πάλι στις 2 Σεπτεμβρίου και αυτή τη φορά με ένα εντελώς νέο έργο το οποίο αποτελείται από μελοποιήσεις ποιημάτων αρχαίων Ελληνίδων ποιητριών.
Αγαπητή Λένα, κυρία Πλάτωνος, από εμένα προσωπικά αλλά σίγουρα και εκ μέρους πολλών άλλων ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ για όσα μας έχετε ήδη προσφέρει και για όσα θα μας δώσετε στη συνέχεια…