Καθώς τα μάτια όλου του κόσμου παραμένουν στραμμένα στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, πολιτικοί, στρατιωτικοί, αναλυτές, δημοσιογράφοι και κάθε λογής ειδικοί παρατηρούν στενά τις εξελίξεις στην περιοχή, εξετάζοντας κάθε λεπτομέρεια των πολεμικών επιχειρήσεων. Ο πόλεμος για τον οποίο πολλοί προειδοποιούσαν μα φαίνεται πως λίγοι πίστευαν ότι θα συμβεί στα αλήθεια έχει φέρει πολλές εκπλήξεις σε πολλά επίπεδα και πολλά ερωτηματικά- από το τι περιμένει να επιτύχει στα αλήθεια ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μέχρι και το τι ακριβώς συμβαίνει επί του πεδίου. Η ουκρανική αντίσταση αποδεικνύεται ιδιαίτερα σκληρή, με τις ρωσικές δυνάμεις να θεωρείται πως υφίστανται σοβαρές απώλειες, παρά την υπεροπλία τους- κάτι που δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με το πού μπορεί να καταλήξει η συγκεκριμένη περιπέτεια στην οποία έβαλε την Ευρώπη (και τον κόσμο γενικότερα) ο πρόεδρος Πούτιν.
Μεταξύ των ερωτημάτων που προκύπτουν από την εικόνα που υπάρχει μέχρι τώρα για τις επιχειρήσεις είναι ο ρόλος της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας. Πριν την έναρξη της εισβολής, οι προβλέψεις έλεγαν πως οι Ρωσικές Αεροδιαστημικές Δυνάμεις (VKS), με το πλεονέκτημα των μεγάλων τους αριθμών και των πιο σύγχρονων μέσων τους, σε περίπτωση γενικευμένης σύγκρουσης θα αποκτούσαν εντός μικρού χρονικού διαστήματος τον έλεγχο των ουρανών στην Ουκρανία, δεδομένου ότι η Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία (Povitryani Syly Ukrayiny) διέθετε πολύ λιγότερα και παλαιότερα μαχητικά, η κατάσταση/επιχειρησιακή ετοιμότητα πολλών εξ αυτών ήταν υπό αμφισβήτηση.
Τα γεγονότα όμως εξελίχθηκαν διαφορετικά: Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, το σφυροκόπημα των ουκρανικών πόλεων από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις συνεχίζεται, ωστόσο οι ουρανοί πάνω από την Ουκρανία παραμένουν διαφιλονικούμενοι. Τα ουκρανικά αεροπλάνα και οι πιλότοι τους παραμένουν στη μάχη, παρά τις όποιες απώλειες έχουν υποστεί, ενώ η ρωσική πολεμική αεροπορία φαίνεται να μη συμμετέχει πολύ- ή τουλάχιστον, όσο αναμενόταν- στις πολεμικές επιχειρήσεις. Σε ανάλυση του βρετανικού think tank RUSI (Royal United Services Institute) που τιτλοφορείται «Η μυστηριώδης υπόθεση της αγνοούμενης ρωσικής πολεμικής αεροπορίας» (The Mysterous Case of the Missing Russian Air Force) αναφέρεται πως τα 300 περίπου σύγχρονα πολεμικά αεροσκάφη που είχε/ έχει η Ρωσία κοντά στη βόρεια, ανατολική και νότια Ουκρανία σε μεγάλο βαθμό έμειναν στις βάσεις τους κατά τις πρώτες τέσσερις ημέρες των μαχών, επιτρέποντας στην ουκρανική αεροπορία να διεξάγει τις δικές της επιχειρήσεις, χτυπώντας ρωσικές χερσαίες δυνάμεις, αναχαιτίζοντας εχθρικά ελικόπτερα, προστατεύοντας εναέριες ζώνες κ.α- συμβάλλοντας σε σημαντικό βαθμό και στο να παραμένει ψηλά το ηθικό των Ουκρανών στρατιωτών και πολιτών οι οποίοι βλέπουν στους ουρανούς τους ουκρανικά φτερά (χαρακτηριστικό αυτού είναι ο «θρύλος» του «Φαντάσματος του Κιέβου»).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Τι απέγινε η Πολεμική Αεροπορία της Ρωσίας και γιατί δεν έχει «εμφανιστεί» στην Ουκρανία
Παράλληλα, η περιορισμένη ρωσική αεροπορική δραστηριότητα επιτρέπει στα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας να λειτουργούν με μικρότερο κίνδυνο αντιποίνων, προκαλώντας σοβαρές απώλειες στις ρωσικές αερομεταφερόμενες δυνάμεις, ενώ στην άλλη πλευρά, παρουσιάζεται αξιοσημείωτη έλλειψη συντονισμού μεταξύ ρωσικών χερσαίων δυνάμεων, αεροπορικών δυνάμεων και συστημάτων αεράμυνας.
Το «ψέμα του Πούτιν» και οι αεροπορικές επιχειρήσεις
«Νομίζω ότι μέρος αυτού οφείλεται στο ψέμα που έλεγε ο Βλαντιμίρ Πούτιν- ότι αυτή είναι μια ειδική επιχείρηση και ότι απλά υποστηρίζανε το Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ στο Ντονμπάς...νομίζω ότι υπολόγισε λάθος και για αυτό θεωρώ πως η πολεμική του αεροπορία δεν διεξάγει μια πλήρους κλίμακας αεροπορική εκστρατεία» λέει στη HuffPost Greece ο πτέραρχος εν αποστρατεία της USAF Χέρμπερτ «Hawk» Καρλάιλ.
Ο «Hawk» Καρλάιλ είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της National Defense Industrial Association (NDIA), έχοντας πίσω του μια καριέρα 39 ετών στην πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ, από την οποία έφυγε με τον βαθμό του πτεράρχου τεσσάρων αστέρων το 2017. Μεταξύ άλλων έχει διατελέσει διοικητής της Air Combat Command στην αεροπορική βάση Λάνγκλεϊ στη Βιρτζίνια, διοικητής των Αεροπορικών Δυνάμεων Ειρηνικού (Pacific Air Forces), και εκτελεστικός διευθυντής του Pacific Air Combat Operations Staff (Joint Base Pearl Harbor). Έχει υπηρετήσει σε ένα μεγάλο εύρος πόστων στη USAF και έχει διοικήσει μοίρα μαχητικών, μια ομάδα επιχειρήσεων (operations group), δύο πτέρυγες και άλλους σχηματισμούς. Πρόκειται για έναν πιλότο διοίκησης (command pilot) με πάνω από 3.600 ώρες πτήσης σε ΑΤ-38, YF-110, YF-113, T-38, F-15 A/B/C/D και C-17A, σπουδές στο Squadron Officer School, το F-15 Fighter Weapons Instructor Course, το Air Command and Staff College, το Armed Forces Staff College και το Army War College, καθώς και σπουδές διεθνών σχέσεων στο ΜΙΤ, και εθνικής και διεθνούς ασφαλείας στο The George Washington University. Μεταξύ άλλων, συμμετείχε σε επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και αλλού.
«Δεν διεξάγουν αυτό που εμείς στη Δύση αποκαλούμε αεροπορική εκστρατεία (air campaign), όπου εξουδετερώνεις τις εχθρικές αεράμυνες και αρχίζεις να πλήττεις τις καλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις του και να καταστρέφεις την αλυσίδα επιμελητείας του κλπ...μέρος αυτού είναι αυτή η πλευρά που προσπαθεί να παρουσιάσει ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Προφανώς έχω δει βίντεο, δεν είμαι εκεί και σίγουρα δεν μπορώ να μιλήσω για απόρρητες πληροφορίες, μα η αεροπορία νομίζω ότι δεν είναι τόσο εμφανής...πιστεύω ότι ο Πούτιν και οι ένοπλες δυνάμεις του δεν πίστευαν ότι θα χρειαζόταν αυτό. Θα ήταν δύσκολο να πουλήσεις το πρόσχημα της “απελευθέρωσης μέρους της χώρας σου” με αεροπορικούς βομβαρδισμούς και μαζική καταστροφή στο έδαφος...νομίζω ότι υποτίμησε την αντίσταση των Ουκρανών, σκέφτηκε ότι θα ήταν γρηγορότερο, ότι πιθανότατα δεν θα χρειαζόταν μια πλήρους κλίμακας αεροπορικής εκστρατείας» σημειώνει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός πτέραρχος ε.α., προσθέτοντας ωστόσο πως η εικόνα ως προς αυτό φαίνεται να αρχίζει να αλλάζει.
Οι επιδόσεις της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας
Κατά τον «Hawk» Καρλάιλ, η ουκρανική πολεμική αεροπορία στέκεται στο ύψος των περιστάσεων: «Είναι εντυπωσιακό πραγματικά- η ουκρανική πολεμική αεροπορία ανταπεξέρχεται. Είναι ένας συνδυασμός με αεράμυνες πυραύλων εδάφους αέρος, οπότε τα επίγεια συστήματά τους είναι μέρος αυτού, μα η ουκρανική αεροπορία τα πάει καλά. Έχουν διασπαρεί, προσπαθούν να κάνουν όλα αυτά που θα τους επιτρέψουν να συνεχίσουν να επιχειρούν και να επιβιώνουν για να πολεμήσουν μια άλλη ημέρα. Και νομίζω ότι λαμβάνουν αρκετά καλές πληροφορίες...νομίζω πως σε έναν βαθμό υπάρχει πληροφόρηση που βοηθά την ουκρανική αεροπορία, και θεωρώ ότι πραγματικά ανταπεξέρχονται και πολεμούν έξυπνα. Κρατάνε, ακόμα και αν έχουν δεχτεί κάποια σοβαρά πλήγματα. Ξέρετε, υπάρχει και κάτι άλλο, στη στρατιωτική ορολογία έχουμε αυτά που λέμε counterforce και countervalue. Counterforce είναι όταν χτυπάς τις στρατιωτικές δυνάμεις του αντιπάλου, τη δυνατότητά τους να επιχειρούν και την επιμελητεία τους. Το counterforce θεωρείται ο νόμιμος τρόπος πολέμου. Countervalue είναι όταν χτυπάς πολιτικούς στόχους και αβοήθητους αμάχους. Δυστυχώς μου φαίνεται- αυτό δεν είναι κάτι νέο για τους Ρώσους- πως στοχεύουν σε ένα βαθμό στο πλαίσιο counterforce, μα επίσης στοχεύουν και σε countervalue. Αυτό είναι βασικά ενάντια στους νόμους του πολέμου».
Ως προς τα περί ενίσχυσης της ουκρανικής αεροπορίας με μαχητικά από την ΕΕ, ο Αμερικανός πτέραρχος ε.α. λέει πως, αν γινόταν τελικά κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να επηρεάσει την κατάσταση, εφόσον είναι παρόμοια αεροσκάφη (MiG-29 Fulcrum, Su-25 Frogfoot) και «κοντινά μοντέλα, όχι πολύ εκσυγχρονισμένα ή πολύ παλιά...θα μπορούσαν να τα σηκώσουν στον αέρα γρήγορα και να έχουν αποτελέσματα».
Οι ρωσικές επιχειρήσεις εναντίον της ουκρανικής αεράμυνας
Ερωτηθείς για το αν οι ρωσικές δυνάμεις πραγματοποιούν αποστολές καταστολής αεράμυνας (SEAD- Suppression of Enemy Air Defenses), ο πτέραρχος ε.α. Καρλάιλ σημειώνει πως «αν δείτε τις αποστολές των (ρωσικών) Frogfoot, κάποιες από τις αποστολές στις οποίες πετούν και τι κάνουν, πιστεύω ότι οι Ρώσοι προσπαθούν να κάνουν σε έναν βαθμό καταστολή αεράμυνας, επειδή νομίζω ότι αυτό είναι που τους δημιουργεί τα μεγαλύτερα προβλήματα. Αν δείτε τα συστήματα που χρησιμοποιούν οι Ουκρανοί, σε κάποιες περιπτώσεις είναι κινούμενα- μπορούν να τα μετακινούν, και νομίζω ότι το κάνουν αρκετά: Κάνουν βολή για να αντιδράσουν σε μια αεροπορική επίθεση και μετακινούνται ξανά. Νομίζω πως αυτό τους βοηθά σε έναν βαθμό. Μα για τους Ρώσους, αυτή είναι μια από τις αναγκαιότητες της αεροπορικής υπεροχής, να εξουδετερώσεις τις εχθρικές αεράμυνες, οπότε τις κυνηγούν σε έναν βαθμό».
Ως προς τους φορητούς πυραύλους Stinger (ανήκουν στην κατηγορία των MANPADS- Man Portable Air Defense System) που προμηθεύει η Δύση στην Ουκρανία και την αποτελεσματικότητά τους, ο πτέραρχος σημειώνει πως «είναι αποτελεσματικοί σε κάποιες περιπτώσεις, εξαρτάται από το τι είναι ο στόχος και τι είδους αεροπορική εκστρατεία διεξάγουν οι Ρώσοι. Προφανώς δεν είναι όπλο για μεσαίο ή μεγάλο υψόμετρο, είναι περισσότερο για χρήση εναντίον αεροσκαφών σε χαμηλά ύψη, και είναι MANPADS, οπότε κυρίως εναντίον Frogfoots, επιθετικών ελικοπτέρων, μεταγωγικών ελικοπτέρων, τέτοιων πραγμάτων. Βρίσκονται στο οπτικό πεδίο, πετούν χαμηλά, οπότε ο Stinger μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικός. Ο τρόπος που οι δυτικές χώρες αντιμετωπίζουν αυτού του είδους τα όπλα είναι από μεγάλα ύψη, με χρήση όπλων ακριβείας που μπορούν να καθοδηγηθούν στον στόχο χωρίς να μπαίνεις στη ζώνη εμπλοκής τους»- ωστόσο, όπως προσθέτει, η ποιότητα των ρωσικών όπλων ακριβείας «αποτελεί ερωτηματικό».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Θα μπορούσε στα αλήθεια η κρίση στην Ουκρανία να οδηγήσει στη χρήση πυρηνικών όπλων;
Ερωτηθείς σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που έχει προμηθευτεί και χρησιμοποιεί η Ουκρανία (και ειδικότερα τα τουρκικά Bayraktar TB2), σημειώνει πως «πρέπει να προσέχουμε για τι ακριβώς μιλάμε, μα και πάλι, ως προς τις δυνατότητες αυτού του οπλικού συστήματος εναντίον σίγουρα εκτεθειμένων κονβόι...είναι καλό εναντίον μεγάλων εχθρικών σχηματισμών, όπως οχηματοπομπές, ή σημείων ανεφοδιασμού, οπότε πιστεύω πως οι Ουκρανοί τα χρησιμοποιούν σε έναν βαθμό. Έχω ακούσει αναφορές για κάποιες επιτυχημένες επιχειρήσεις με τα UAV, μα δεν ξέρω αριθμούς».
Zώνη απαγόρευσης πτήσεων
Η Ουκρανία έχει ζητήσει επανειλημμένα από το ΝΑΤΟ επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων (NFZ- no fly zone), ωστόσο οι χώρες της Δύσης αρνούνται να κάνουν κάτι τέτοιο, καθώς θεωρείται ότι θα οδηγούσε σε ανοιχτό πόλεμο με τη Ρωσία.
Ερωτηθείς για το αν θα υπήρχε τρόπος να επιβληθεί ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στην Ουκρανία χωρίς χρήση πυρών εναντίον των ρωσικών αεροσκαφών, ο «Hawk» Καρλάιλ απαντά κατηγορηματικά και με απόλυτη σαφήνεια «όχι»: «Συμμετείχα σε ζώνες απαγόρευσης πτήσεων στο Ιράκ. Στο τέλος της ημέρας, πρώτα πρέπει να αποκτήσεις και να διατηρήσεις αεροπορική υπεροχή, οπότε πρέπει να έχεις τον έλεγχο του ουρανού. Αυτή τη στιγμή δεν τον έχει κανείς, δεν τον έχουν οι Ρώσοι και δεν τον έχουν ούτε οι Ουκρανοί, είναι μια συνεχιζόμενη μάχη στον αέρα. Ο μόνος τρόπος να επιβάλεις μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων είναι να...την επιβάλεις, και επιβολή σημαίνει πως όταν κάποιοι την παραβιάσουν, εμπλέκεσαι (σε μάχη) μαζί τους, κάτι που θα σήμαινε ότι ΝΑΤΟϊκά μαχητικά θα αντιμετώπιζαν ρωσικά. Αυτό θα σήμαινε την έναρξη ενός πολέμου μεγάλων δυνάμεων, μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ».
Εμπλοκές πέραν του οπτικού ορίζοντα
Στον σύγχρονο αεροπορικό πόλεμο θεωρείται πλέον πως «βασιλιάς» είναι το αποκαλούμενο BVR: Beyond Visual Range- εντοπισμός και η κατάρριψη των εχθρικών αεροσκαφών πέραν του οπτικού ορίζοντα, με τα αεροσκάφη (ή τις αεράμυνες) να εκτοξεύουν πυραύλους από μεγάλες αποστάσεις, χωρίς να βλέπουν τα εχθρικά μαχητικά και να εμπλέκονται σε «παλιομοδίτικες» κλειστές αερομαχίες (dogfighting). Ερωτηθείς για το τι παρατηρείται σε αυτό το πλαίσιο στην Ουκρανία, ο Αμερικανός πτέραρχος ε.α δίνει ενδιαφέρουσες απαντήσεις, που προκαλούν σκέψεις ως προς το τι αλλάζει πραγματικά στην εποχή μας.
«Το BVR απαιτεί σημαντικό βαθμό πληροφορίας και διοικήσεως και ελέγχου. Πρέπει να ξέρεις πού βρίσκονται όλες οι δικές σου δυνάμεις, να μπορείς να διακρίνεις τις φιλικές δυνάμεις από τις εχθρικές, να έχεις καθαρό πεδίο βολής, και να είσαι εντός της ζώνης εμπλοκής των όπλων. Οπότε για να μπεις σε μάχη BVR, πολλά πρέπει να ισχύουν. Επίσης, ακόμα και αν τα έχεις όλα αυτά, πρέπει να έχεις διοίκηση και έλεγχο (command and control) που ξέρει ποιος εμπλέκει ποιον εχθρό και ποιος όχι, ποιος θα συνεχίσει σε επόμενη αποστολή κλπ. Το BVR θέλει τα σωστά όπλα, καλές πληροφορίες και καλή αντίληψη της κατάστασης (situational awareness) μέσω αισθητήρων στα δικά σου αεροσκάφη ή άλλα συστήματα, όπως πχ AWACS- ή έστω άλλα είδη πληροφόρησης, για να έχεις εικόνα της περιοχής. Και μετά πρέπει να έχεις ξεκάθαρο πεδίο βολής, για να είσαι βέβαιος πως δεν υπάρχουν κοντά φιλικές δυνάμεις. Οπότε όλοι μιλούν για το BVR, μα η “ομίχλη” (των πολεμικών επιχειρήσεων), τα συστήματα ηλεκτρονικών παρεμβολών κλπ συχνά σε κάνουν να μην προβείς σε βολή σε BVR- περιμένεις να έχεις οπτική επαφή. Τώρα, όσον αφορά σε αυτό που συμβαίνει με την Ουκρανία και τη Ρωσία, και πάλι, νομίζω πως η Ουκρανία μετακινεί τα μέσα της, χρησιμοποιεί τα αεροσκάφη της, κινούνται συνέχεια, ενεργούν έξυπνα, οπότε νομίζω ότι σε κάποιες περιπτώσεις πιθανώς προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τα αντιαεροπορικά τους συστήματα για να αντιμετωπίσουν τους Ρώσους, και όταν δίνεται η ευκαιρία, όταν ξέρουν τι έχουν μπροστά τους, τότε χρησιμοποιούν τα αεροσκάφη τους. Πιστεύω ότι έχουμε συνδυασμό...Και πάλι, δεν έχω πλήρη εικόνα ως προς το πώς μοιάζει ο αεροπορικός πόλεμος εκεί, μα φαίνεται ότι από τη πλευρά των Ρώσων έχει σποραδικό χαρακτήρα και οι Ουκρανοί από πλευράς τους προσπαθούν να μετακινούν συνέχεια τα μέσα τους».
Το «Φάντασμα του Κιέβου»
Το «Φάντασμα του Κιέβου» θεωρείται περισσότερο «αστικός θρύλος» ή επικοινωνιακό τέχνασμα για τόνωση του ηθικού των Ουκρανών, λόγω των δεδομένων του σύγχρονου αεροπορικού πολέμου και της κατάστασης στην Ουκρανία εν γένει. Ωστόσο, ερωτηθείς για το αν θα υπήρχε περίπτωση να υπάρχουν ψήγματα αλήθειας στις αναφορές αυτές, ο πτέραρχος ε.α. Καρλάιλ απαντά πως «τα πάντα είναι δυνατά! Πρέπει να πω ότι οι Ουκρανοί είναι απίστευτα εντυπωσιακοί. Έχω μια αρκετά καλή εικόνα για την ουκρανική πολεμική αεροπορία, εκπαιδεύονται καλά, είχαν αρχίσει να μαθαίνουν τις δυτικές τακτικές, είναι μια αρκετά καλή πολεμική αεροπορία. Οπότε, η ιδέα πως υπήρχε/ υπάρχει ένας πολύ καλός πιλότος εκεί έξω- ή πολλοί- στο σωστό σημείο, τη σωστή στιγμή, με τα σωστά όπλα και τη σωστή αντίληψη κατάστασης για να εμπλακεί με ρωσικά μαχητικά- αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να συμβεί. Στον σημερινό πόλεμο, βέβαια, θα ήταν δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο χωρίς εικόνες ή χωρίς να το ξέρει κάποιος- στον σημερινό μας κόσμο υπάρχει τέτοια υπερφόρτωση πληροφορίας...αν ρωσικό αεροπλάνο είχε καταρριφθεί, θα είχαμε συντρίμμια, μπάλα φωτιάς, το αεροσκάφος να πέφτει αφού είχε χτυπηθεί, τέτοια πράγματα- ή απλά ανθρώπους να βρίσκουν συντρίμμια στο έδαφος. Δεν τα έχω δει εγώ προσωπικά αυτά, μα θα μπορούσε να είχε συμβεί, απλά να μην έχει φανεί ακόμα».
Ρωσία εναντίον ΝΑΤΟ
Κλείνοντας, ο «Hawk» Καρλάιλ επισημαίνει ξανά πως «ο κ. Πούτιν έχει αυτό το μεγάλο ψέμα για αυτό που κάνει, δημιούργησε αυτό το ψέμα για αυτή την ειδική επιχείρηση...και δεν μου φαίνεται να σχεδίασαν μια πλήρη αεροπορική εκστρατεία, μα καθώς αντιμετωπίζει προβλήματα και τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελε να πάνε, η αεροπορική εκστρατεία ανεβάζει ρυθμούς. Ωστόσο δεν είναι ένας διακόπτης που απλά πατάς για να συμβεί αυτό, χρειάζονται προετοιμασίες, θέλει χρόνο. Οπότε μου φαίνεται πως ο αεροπορικός πόλεμος εντείνεται, μα θεωρώ ότι άρχισε κάπως χωρίς να πιστεύει ότι θα τον χρειαζόταν και τώρα έχει μείνει λίγο πίσω».
Ερωτηθείς για το υποθετικό και απευκταίο σενάριο μιας γενικευμένης σύγκρουσης Ρωσίας- ΝΑΤΟ στην περιοχή, ο Αμερικανός πτέραρχος ε.α. απαντά με απόλυτη σαφήνεια: «Η απειλή είναι πως ο Πούτιν έχει τακτικά πυρηνικά όπλα, χημικά, βιολογικά όπλα, απαγορευμένα όπλα, αυτό είναι που με ανησυχεί. Μα αν το ερώτημα είναι εάν οι αεροπορικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να νικήσουν αυτές της Ρωσίας, τότε η απάντηση είναι “χωρίς καμία απολύτως αμφιβολία”. Η ανωτερότητα και οι δυνατότητες των αεροποριών του ΝΑΤΟ μαζί, απέναντι στη ρωσική πολεμική αεροπορία; Οι αεροπορίες του ΝΑΤΟ θα νικούσαν. Θα είχε κόστος και για τις δύο πλευρές, ξεκάθαρα, μα οι ΝΑΤΟϊκές αεροπορίες είναι καλύτερες από τις ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις».