Η εξάπλωση της πανδημίας του COVID-19 και τα μέτρα αντιμετώπισής της έφεραν στην επιφάνεια τον τρόπο λειτουργίας του εκάστοτε κράτους στις αντίστοιχες δομές και πώς ανταποκρίνεται σε περιόδους κρίσεων. Ακόμη, αποτέλεσε την αφετηρία για την έναρξη ενός δημοσίου διαλόγου για την οργάνωση των κοινωνιών και την επανεκκίνηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στην COVID-19 εποχή και μετά από αυτήν. Με τις πρόσφατες εξελίξεις να έχουν αναδείξει και τα κοινωνικά ζητήματα που απασχολούν αρκετά κράτη στο εσωτερικό τους, εγείρεται το ερώτημα του τρόπου κατανόησης και ανάλυσης των δεδομένων αυτών. Μέσα στο εύρος των σχετικών επιστημονικών αναλύσεων, αρκετοί αναλυτές χρησιμοποιούν τους δείκτες της ποιότητας ζωής ως στατιστικό μεθοδολογικό εργαλείο και μέτρο σύγκρισης για την κατανόηση των εκάστοτε εξελίξεων.
Η έννοια της ποιότητας της ζωής συναντάται σε αρκετά επιστημονικά πεδία, για παράδειγμα στην ψυχολογία, την οικονομική επιστήμη, στις περιβαλλοντικές επιστήμες. Για την πολιτική επιστήμη, μπορεί να ειπωθεί ότι είναι ένα συστατικό στοιχείο για την ανάπτυξη και εξέλιξη των θεωριών της, καθώς ένα από τα κύρια πεδία μελέτης της είναι η λειτουργία των πολιτικών συστημάτων και πώς επιτυγχάνεται η αρμονική συμβίωση στο εσωτερικό μιας χώρας και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Γι’αυτό, από τα πρώτα πολιτικά κείμενα, που ξεκινούν από την ελληνική αρχαιότητα, είχαν ως θέμα την δημιουργία ιδανικών πολιτειών, που θα στόχευαν στην εύρυθμη λειτουργία της πόλεως. Στην σύγχρονη εποχή, η έννοια της ποιότητας της ζωής μελετάται μέσω των οικονομικών δεικτών στο εσωτερικό ενός κράτους, όπου μια κοινή μέθοδος, την οποία αναφέρουν αρκετοί αναλυτές του κλάδου αυτού, είναι η ανάλυση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος(AEΠ) της κάθε χώρας.
Επιπλέον, παράλληλα με την οικονομική δραστηριότητα και το ευρύτερο πλαίσιο της εργασιακής απασχόλησης, το επίπεδο της ποιότητας της ζωής συνάδει και με την πρόσβαση που έχει ο πληθυσμός μιας χώρας σε δομές και υπηρεσίες, και τις συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσεται η προσωπικότητα του ατόμου. Έτσι, μέσω της μελέτης της ποιότητας ζωής στο εσωτερικό ενός κράτους μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για το πώς οι κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν την σχέση των πολιτών με το πολιτικό σύστημα, τον τρόπο που ασκείται η πολιτική, ποιές είναι οι προτεραιότητες των πολιτικών προγραμμάτων. Με αυτόν τον τρόπο, στο πλαίσιο ανάλυσης της πολιτικής επιστήμης, αποτυπώνεται και η πολιτική συμπεριφορά των πολιτών, όπως η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία, με ποιά κριτήρια ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα, πώς εκφράζουν την δυσαρέσκειά τους προς επιλογές της κάθε πολιτικής κυβέρνησης.
Μια αντίστοιχη έρευνα της Eurostat δίνει μια εικόνα για πώς μελετάται το επίπεδο της ποιότητας ζωής σε ένα κράτος, μέσω της παράθεσης των αντίστοιχων παραμέτρων της κοινωνικο-πολιτικής ανάλυσης. Έτσι, επισημαίνεται ότι, εκτός του Α.Ε.Π, σημαντική παράμετρος είναι ο σεβασμός προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και η εφαρμογή των νόμων που τα προστατεύουν, η ενεργή συμμετοχή πολιτών στα κοινωνικά δρώμενα, το επίπεδο πρόσβασης στην απασχόληση, στην υγεία, στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό.[1] Επίσης, στο μικροσκόπιο μπαίνει η λειτουργία των δημοσίων θεσμών και θέματα διακυβέρνησης, όπως η απονομή δικαιοσύνης, η επιβολή του νόμου, η γραφειοκρατία και η εύρυθμη και αδιάβλητη πληροφόρηση των πολιτών.[2]
Σε διεθνές επίπεδο, μια μέθοδος είναι η σύγκριση των δεδομένων από κάθε κράτος και ποιές είναι οι πολιτικές που ακολουθούν για να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής στο εσωτερικό τους. Όσον αφορά τον τρόπο συλλογής δεδομένων, τα πρότυπα που προωθούνται μέσω των διεθνών οργανισμών μπορούν να χρησιμεύσουν ως οδηγός για την ανάλυση των δεικτών αυτών, λόγω της πρόσβασης σε στοιχεία που προσφέρουν μέσω επιτόπιας έρευνας. Παρόλα αυτά, το ερώτημα παραμένει, εάν υπάρχει ένα οικουμενικό μέτρο σύγκρισης για την ποιότητα ζωής σε διεθνές επίπεδο, δηλαδή με βάση ποιών κριτηρίων θα ορίζεται ένα κοινό σημείο αναφοράς, λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής, ιστορικές και πολιτισμικές, και είναι ένα θέμα με πολλές προεκτάσεις, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις διεθνών συνεργασιών και εφαρμογής αντίστοιχων προγραμμάτων.
Συνεπώς, συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, γίνεται εύλογα αντιληπτό ότι η έννοια της ποιότητας της ζωής αφορά ένα ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων σε ένα κράτος, αλλά και στο διεθνές σύστημα. Μια έννοια, με πολλές προεκτάσεις, που έχει, όχι μόνο οικονομική σημασία, αλλά αναπτύσσεται σε ένα ευρύτερο κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο. Η μελέτη των δεικτών της ποιότητας ζωής μπορεί να χρησιμεύσει ως στοιχείο ανάλυσης των τεκταινόμενων σε μια χώρα ή/και στο διεθνές σύστημα, αποτελώντας, παράλληλα, έναν χρήσιμο οδηγό για την θέσπιση βιώσιμων και μακροπρόθεσμων πολιτικών και πρακτικών, που θα βελτιώσουν τους δείκτες αυτούς.
Παραπομπές
1, 2. “Quality of life indicators - governance and basic rights”:data from March 2018, 4 February 2019, Eurostat, Statistics Explained. [Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Quality_of_life_indicators_-_governance_and_basic_rights ] [Ημερομηνία Πρόσβασης: 29/7/20]