Η Εγγονή μου η Μελίνα ετοιμάζει μια εργασία για ένα μάθημά της στη Σορβόννη με θέμα τις σχέσεις που είχε η Γαλλία με την Ελληνική Χούντα. Και με ρωτάει αν γνωρίζω ποια ήταν η στάση τότε της Τηλεόρασης, που ήταν όλη δημόσια και μάλιστα περισσότερο κρατική από σήμερα. Δεν με πίστευε όταν της είπα πως το ένα και μοναδικό επεισόδιο που σημειώθηκε στην χουντική επταετία, απ΄όσο ξέρω, είχε να κάνει με την συνονόματή της, την Μελίνα Μερκούρη και με μένα! Για λόγους ιστορικούς έστω, αξίζει να το διηγηθούμε.
Νοέμβρης 1968. Η ταινία με την… θεά Μελίνα ήταν μια από τις πρώτες που γύρισα, όντας στην εξορία, για την Γαλλική Τηλεόραση. Για την μηνιαία εκπομπή μιάμισης ώρας, με τίτλο ΣΤΗΝ ΑΦΙΣΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, της οποίας είχα την σκηνοθετική ευθύνη. Θα άρχιζε τον Μάη του 68, αλλά όλοι γνωρίζουν τι έγινε τον Μάη του 68!
Διαβάστε επίσης:
Τις απεργίες και την σιωπή της Ραδιο-Τηλεόρασης που ακολούθησε. Τα πρώτα μου γυρίσματα, από την Σεπτέμβρη και ύστερα, θα ήταν στο Λονδίνο για τους Μπητλς, τους Ρόλινγκ Στόουνς και το κοινωνικό φαινόμενο της Pop Generation. Αλλά ξαφνικά η Μελίνα έρχεται από τη Νέα Υόρκη και από μια πολυσυζητημένη αντιχουντική εκστρατεία, να εγκατασταθεί στο Παρίσι με τον σύζυγό της Ζυλ Ντασέν. Η πρώτη μου σκέψη ήταν να τ’ αφήσω όλα και να κάνω ένα θέμα με την Μελίνα, που φυσικά θα ήταν μια ευκαιρία καταγγελίας της δικτατορίας των Κολονέλων.
Εξηγώ στη Μελίνα ότι υπάρχει μια πολιτική ουδετερότητα στην Τηλεόραση και το Γαλλικό κοινό είναι καχύποπτο όταν δεν έχει πλήρη γνώση του αντικειμένου στο οποίο στοχεύει με μια εκπομπή της η Τηλεόραση. Γιατί βέβαια την πολιτική ευθύνη φέρει τελικά η Τηλεόραση! Όπως γίνεται μέχρι και σήμερα. Η Μελίνα με άκουσε προσεχτικά, συμφώνησε και γυρίζουμε το φιλμ. Με στόχο όχι να πείσουμε αλλά να συγκινήσουμε το κοινό. Οπότε θα πειστεί με το έτσι θέλω! .
Το φιλμ με την Μελίνα θα είναι ένα από τα τρία της εκπομπής. Και ήρθε η ημέρα της μετάδοσης. Αλλά πρέπει να πω ότι στο μεταξύ είχα δείξει το φιλμ στους δημοσιογράφους, όπως έκανα πάντα – και αργότερα στην ΕΡΤ- και γέμισαν οι εφημερίδες με ενθουσιαστικά άρθρα για την Πασιονάρια, όπως την έλεγαν, του αντιχουντικού αγώνα. Χάρη βέβαια και στην ελκυστική προσωπικότητα και διασημότητα της Μελίνας. Λίγοι είναι οι Γάλλοι που δεν είχαν δει το «Ποτέ την Κυριακή» του Ντασέν. Χώρια την «Στέλλα» του Κακογιάννη. Πασιονάρια («παθιασμένη») ήταν η Ντολόρες Ιμπαρούρι, Γενική Γραμματέας του Ισπανικού ΚΚ, βουλευτής και Πρόεδρος της Βουλής κατά την περίοδο του Λαϊκού Μετώπου που ήταν Κυβέρνηση. Και του Εμφυλίου Πολέμου (1936-1939) που κατέληξε στην Δικτατορία του Φράνκο. Είναι όλη αυτή η ξαφνική γενικευμένη δημοσιότητα που ευθύνεται για το δράμα που ακολούθησε.
Είμαστε όλοι στο γραφείο της Εκπομπής, το επιτελείο της Αφίσας του Κόσμου με τους δύο εντεταλμένους παραγωγούς, δημοσιογράφους της Monde και της Frace-Soir. Συγκινημένοι που θα είναι η πρώτη η φορά που επιτέλους η Τηλεόραση θα αγγίξει το θέμα της εξορίας εξαιτίας της Χούντας (γιατί αυτήν την «γραμμή» συμφωνήσαμε με την Μελίνα). Συγκινημένοι και από την ταινία. Και από την συγκίνηση που έχει κατακλύσει την ίδια την Μελίνα! Η οποία καταλήγει να μην μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυά της. Η εκπομπή αρχίζει στις 9 μμ και η ώρα είναι 7 και 10 όταν αρχίζει ένας απρόοπτος και ξέφρενος δρόμος μετ’ εμποδίων για να σώσουμε την εκπομπή! Γιατί έρχεται ένα τηλεφώνημα από τον Γενικό Διευθυντή που μας μεταφέρει την εντολή του Ντε Γκωλ, Προέδρου της Δημοκρατίας, να κόψουμε την εκπομπή! Να την αφαιρέσουμε από το πρόγραμμα. Γιατί; Γιατί; Διότι την ίδια ώρα στο Ανάκτορο της Δημοκρατίας, στα Ηλύσια Πεδία, ο νέος πρέσβης της Ελλάδας, της χουντικής, κάποιος συνταγματάρχης – ποιος, δεν θυμάμαι - παρέδιδε τα διαπιστευτήριά του στον ντε Γκωλ! Και ο ντε Γκωλ δεν ήθελε από τη μια μεριά να υποδέχεται τον αντιπρόσωπο της Χούντας και από την άλλη η Τηλεόρασή του να την βρίζει!
-Μα δεν την βρίζουμε. Η Χούντα βρίζεται μόνη της όταν αφαιρούν με ειδικό νόμο την Εθνικότητα από μια εξέχουσα και διάσημη Ελληνίδα!
- Ναι αλλά…
- Τι αλλά;
Δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι ήδη μιλούσαμε με αγένεια στον Γενικό μας Διευθυντή!
- Τι θέλετε να κάνουμε; Εντολή του Στρατηγού ντε Γκωλ… - μας λέει.
Η υπόθεση έπαιρνε στρατιωτική οδό. Κοιταχτήκαμε, καταλάβαμε ότι συμφωνούσαμε όλοι στην απάντηση και είπαμε ΟΧΙ!
- Δεν την βγάζουμε!
- Θα την βγάλετε και θα τον πείσω να μεταδοθεί στην επόμενη εκπομπή, τον Δεκέμβριο…
Πριν από λίγους μόνο μήνες, ο Γενικός είχε υποστεί τον Μάη του 68 και ίσως γι΄αυτό δεν μας είπε ότι μας απολύει!
- Αν ο Στρατηγός επιμένει – του λέμε- θα βγάλουμε ολόκληρη την εκπομπή από το Πρόγραμμα!
Ο Γενικός έμεινε για λίγο σιωπηλός. θα σκεφτόταν τον σάλο που θα δημιουργήσει η απαγόρευση της Αφίσας του Κόσμου η οποία όχι μόνο είχε αποκτήσει καλές κριτικές αλλά και υψηλή τηλεθέαση. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι ήθελαν να λογοκρίνουν μια εκπομπή που δεν την είχαν δει!
- Ο Στρατηγός θέλει να βγάλει από το Πρόγραμμα μια εκπομπή –του λεω- που δεν την έχει δει! Ούτε αυτός ούτε κι’ εσείς! Δεν νομίζετε ότι είναι επικίνδυνο να λογοκρίνετε μια εκπομπή για λόγους που θα αποδειχτεί κάποτε ότι ήταν φαιδροί;
- Ε, τότε να τη δω!
Τρέχουμε στο γραφείο του και του λέμε: Την δώσαμε στην Προβολή!
Ξέραμε ότι θα του σταλεί την ταινία κατευθείαν στη πθόνη που έχει στο γραφείο του. Η ώρα ήταν ήδη 7 και 45.
- Περιμένετε στο χολ, είπε.
Καταλάβαμε ότι ήθελε να είναι μόνος για να μιλήσει πρώτα με την Προεδρία. Και ίσως με τον ίδιο τον ντε Γκωλ. Η ταινία είχε διάρκεια μισής ώρας. Όταν βγήκε ήταν ήδη 8 και 25. Θα μιλούσε με τη Προεδρία. Είχε βγάλει το μαντήλι και σκούπιζε τα μάτια του. Εντάξει, συμφωνεί –είπε- την είδε και η Κυρία ντε Γκωλ. Δάκρυσε κι’ αυτή!
Όλοι ευχαριστημένοι. Κανείς δεν έμαθε τίποτα. Εκτός από την Μελίνα, η οποία πήρε 2.000 γράμματα συγκινητικά. Ένα από την Κορσική. Εμείς φιλοξενήσαμε τον Παππού σας και τον Πατέρα σας όταν, το 1917, τους έστειλαν εδώ εξορία οι Βενιζελικοί! – έγραφε η Κυρία που το έστειλε.
Εξορία, γιατί ήταν Βασιλικοί. Δεν τους έστειλε ο Βενιζέλος αλλά οι Γάλλοι! Γιατί ο Κωνσταντίνος είχε παντρευτεί την αδελφή του Κάιζερ! Δεν ήθελε να συμμαχήσει με του Αγγλογάλλους και να βγει στον Πόλεμο εναντίον της Γερμανίας. Η αλήθεια είναι ο ντε Γκωλ είχε δείξει πιο ανθρώπινη στάση.
Τέλος, η τελετή των Διαπιστευτηρίων είχε κινηματογραφηθεί. Μάλιστα ένας τεχνικός που ήταν παρών μας είπε ότι ο ντε Γκωλ μάλωσε τον χουντικό πρέσβη για το χουντικό πραξικόπημα !
Δείτε όλα τα άρθρα του Ροβήρου Μανθούλη εδώ